«Arraunlariak jotzailea izan behar du ezer baino lehenago»


1996ko irailaren 08an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Juanito Lizarralde arraunlariari buruzkoak
«Arraunlariak jotzailea izan behar du ezer baino lehenago»
JUANITO LIZARRALDE
Kontxako estropada olinpiada dela diote, ezta?
Hitz hori darabilkite bereziki komunikabideetan baina Donostiako estropadak dituen ezaugarri bereziak gutxietsi gabe, arraunlari batek lehertzeraino jo eta lehian gailendu dela ikusteak eragiten duen momentuko poza berdina da, Santurtzin, Ondarrun Orion edo Kontxan izan.
Hala ere zuri ere Kontxan arraunlari eta patroi lanetan irabazitako hamar banderak behin eta berriz ekarriko dizkizu gogora.
Hori komunikabideen errua da. Urte sasoi honetan inoiz baino gehiago idatzi eta hitz egiten denez estropadetaz iritzi bila jotzen dute nigana, baina neuretzat bederen, entrenamenduekin hasten ginenetik azken saiorarte, une guztiak dira garrantzizkoak, izan ere, oriotarrontzat irabazteak besterik ez baitu balio.
Orain, hala ere, estropada gehiegi jokatzen da ene idurirako. Lehen, esaterako, Kontxan irabaziz gero eta herrira etorrita, arraunlariak ia-ia extralurtarrak bailiran miresten zituzten arraunzaleek.
Arraunlariak beste kasta batekoak direla uste al duzu?
Nik baietz esango nizuke. Urte osoa entrenatzen jardun eta ordainean zenbat irabazten du arraunlari batek denboraldi amaieran bandera mordoska bat irabazi arren; asko jota hirurehun mila pezeta?. Kirol honetan sakrifikatzea funtsezkoa da, gorputzari gogor egitea gustatu behar zaizu. Nekea atseginez hartu behar da, bestela arraunketan zerbait izan nahi duenak jai dauka. Teknika beharrezkoa da gutxiago nekatuta etekin gehiago ateratzen delako, baina aldi berean teknika jotzeko behar da. Arraunlaria ezer baino lehenago jotzailea izan dadila, gero erakutsiko zaizkio jakin behar dituenak.
Jotzailea eta sufritua behar du, beraz, arraunlariak?
Horrela da. Mutikotan beti borrokan eta errietan jarduten genuen kirola zela medio: korrika, bizikletan, harria altxatzen eta orain ere berdin.
Lagunek esan ohi didate ea hemezortzi urteko gazte bat naizen pentsatzen dudan. Ez! badakit, berrogeita lau urte gehiago bakarrik, baina gorputzari osasuntsu antzera egoteko egurra eman behar zaio. Zer egin behar dut bada, bastoiarekin ibiltzen hasi segitutik hiltzeko? Nik medikuekin azterketak egiten ditut, zintan korrika, odol analisiak eta abar, ez pentsa inozo horietakoa naizenik; baina ezer arrarorik ez badut sentitzen segi, ibili eta eman!
Oriotarra izaki arraunlari izatea derrigorrezko izango zen garai haietan.
Lehen aipatu dizudanez, nik denetik aproba egin nuen, Zarauzko hondartzan ere futbolean aritutakoa naiz eta pare bat txapelketa irabazitakoa. Ez nintzen teknikoa, taldeko motorra baizik. Hogei urte nituela beste hiru lagunekin Tolosan batel bat salgai zutela jakin eta hara abiatu ginen bizikletan. Untzi xaxtar bat zen baina gustokoa iruditu eta mila pezetan batela geureganatu genuen. Festaz festa antolatzen ziren estropadetan (Aizarnazabal, Orio, Getaria...) irabazitako sariei esker ordaindu ahal izan genuen txalupa hura. Arraunak ere erosi behar genituen eta horretarako arrantzaleei sare artean ihes egindako angulak bildu eta saltzen genituen.
Zorionez, alde horretatik asko aldatuko zitzaizkizuen gauzak.
Aldatu jakina, beharko gainera, baina klub batek urtetik urtera trainerua aldatzen ibiltzeak, esaterako, Oriok hiru traineru izateak, dirua errazegi gastatzen denaren seinale da, ez besterik. Ehuneneko batzuren mesedetan alferrikako gastua dela iruditzen zait. Guk 1946ean Axpen egindako traineru batekin Kontxa irabazi genuen eta handik hemezortzi urtera txalupa berdinarekin estatuko txapelketa irabazi genuen Bermeon.
Traineruak egurrezkoak ziren lehen, orain zuntzezkoak baina egun araudiak markatzen dituen neurriak zehatzak dira eta ez zait iruditzen mirari asko espero daitekeenik.
Gure garaietan, gainera, Kontxako estropadan Donostian Kultur eta Turismo Ekintzetxeak berak jartzen zituen untziak, denentzat berdinak, baina azken finean lehen bezala gaur ere arrauna sakon eta indarrez sartzen ez duen txalupa, edozein eratakoa izanda ere, ez dabil.
Arraunlari bezala lau bandera irabazi dituzu, eta patroi lanak eginez beste sei, harro egoteko moduan izango zara, ezta?
Eta gehiago ez genituen irabazi joan ez ginelako. Baina badakizu arraun mundu honetan gure arbasoengandik jasota, saltsa asko pizten dela eta urte bat edo besten, diruaren aitzakitan, ez genuen jokatu. Estropadarik kuriosoena 1956koa izan zen; hartan bandera irabazteko hiru estropada jokatu behar izan genituen; lehendabiziko jaiean San Juani irabazi genion, bigarrenean oraindik ere abantaila handiagoz nagusitu ginen, baina pasaitarrek balizak mugitu zirelakoan estropada inpugnatu eta hirugarren bat ere jokatu behar izan genuen asteazkenez, hura ere irabaziz.
Beste gauza bat ere esan nahi nizuke: Kontxako tradizioaren izenean batere ez dakitenek jakin dezaten, 1955, 56 eta 57ko ediziotan estropada hiru ziabogetara jokatu zela.
Oraindik sasoitsu zeundela patroi lanetara zerk bultzatu zintuen?
Nik arraunean segitzeko gogoa nuen, hogeita hamasei urte nituela, ondo zaindutakoa izaki beste urte batzutan gorputzari egurra emanez jarraitu nahi nuen, baina Orion koadrila berri bat prestatu behar zela-eta ia derrigortuta erabakia hartuarazi zidaten. Mobilean arraunean jarraitu nuen 1974.eraino (Oxford eta Cambridgeren kontrako estropadatan arraun egin nuen).
Gidatze lanei ere laster hartu zenion neurria. Patroi izateko zer behar da?
Arraunean ibilia, dudarik gabe, eta gero zerbait berezia esatekotan zentzu guztiak horretara jarri behar dituzula. Eseri eta arraunean egiteak bakarrik ez du balio. Enbarkazioan zerbait falta denean gainean egon, edozein kezka dela, arraunlari batek une txarrak bizi dituenean... beti gainean. Egun patroitzan % 90 entrenamendura etorri, eseri, tira, dutxatu eta etxera aldegiten duen horietakoa da. Eta, hori bai, jotzailea izan dadila ezinbestekoa da.
Beraz, patroi ona izateko arraunlaria ona ere izan beharko.
Derrigor ez!, baina jotzaile sena hori berezkoa izan dezala, bere mutilei arraunerako eta borrokarako grina hori kutsatu beharko baitie txalupa barruan. Itsasoaz ere jakituna izan behar du, korronteak nondik jotzen duen, estropada eremu bakoitzak dituen bereizgarritasunak ezagutu eta abar. Olatuak hartzen ere iaioa behar du izan; olatua orain beranduegi hartzen dute, sakonean dagoenean eman behar zaio eta ez gainera datorrenean, hau da, «neurrian hartzen ez badek joan dek!».
Gogoa izanez gero, norberak ibiliz eta arreta jarriz ikasten ditu patroitzaren sekretu guztiak. Ibaietan, esaterako, igerri egiten zaio. Bilbon bezala edo Australiara joanda ere nik berehala antzemango diot zein den horietatik kalerik onena.
Bilbon, adibidez, orain lehenengo kalea onena dela esan diezazuket eta marearen gora-beheran handik ordu erdira agian laugarren kalea izan daiteke denetatik onena.
Traineru barneko kokapenak zenbaterainoko garrantzia duen gauza jakina da. Kokatzeko garaian, ordea, teoria ezberdinak daude ezta?
Nik beti mutil txiki samarrak aurrean jarri izan ditut. Hala ere, patroia mutil kozkor bat izanez gero hankekoa indartsua eta sendoa izan behar du, patroiaren segida izan eta erritmoa markatzeko.
Nire kasuan edo Korta bera ere, lehendabiziko biak, leku estu samarra izaten dute eta hor estilistak, untziak salto egiten duenean heltzen dutenak jartzearen aldekoa naiz, arraunlari biziak; erdirako arraunlari handiak behar dira, guk esaten ditugun «zaldiak».
Errekan denak antzera eman behar dute kolpea baina itsasoan, sarritan haize olatua edo trapaila denean, kolpea eman eta huts egin, hurrena kateatu, azkenerako mangatu edo nazkatu egiten zara, nekatu gabe erritmo bat jarri ezinean ibiltzen zara horrela. Erdian behar diren arraunlariak, berriz, motorrak dira, pala sakon-sakonean hartuko dutenak.
Joan den igandeko estropada aipatu gabe oraindik: oriotarrak pozik ala?
Pentsa ezazu, gure azkeneko bandera Kontxan, 92an ekarri genuen eta herri honetan Kontxa gabeko urteak oso luzeak gertatzen dira. Estropada osoan zoragarri jardun ziren mutilak eta nahigaberen bat beharko da aurten Kanpa ez nagusitzeko. Gure garaian itsasoa gaiztotzen zenean edozer gerta zitekeen baina orain ez da horrenbesteko gorabeherarik.
Ni oraindik akordatzen naiz Kontxan arraunean jardun eta olatuaren kolpetan, Artzai Oneko dorrea bistatik galdutako saioak. Egia esatea nahi baduzu, Kontxako bandera irabazita dauka Oriok.
San Pedro kanpoko ziabogatan aurretik izanda zer gertatu zen?
Txiki Larrañagak egin zuen maniobra kanpoko ziabogatan eredu gisara utziko nuke nik; eta ez hori bakarrik apenas zen olaturik baina mugimendu txiki guzti horiek untziaren abailaren mesedetan maisu erabili zituela esango nizuke. Barrurako bidean Libiari hamasei segundu kentzeak dena adierazten du.
Datorren jaiean itsaso zakarra egonda ere ez zait iruditzen egokia patroia aldatzea jaiean eginiko lanagatik bakarrik bandera bere eskutan astintzea merezi baitu Txikik. Horrez aparte herrian iskanbila sortuko litzateke baldin eta Kortak bere lekua hartuko balu.
Tiran galizarra da une honetan, hamar segundura, zuen arerio nagusi?
Hala da, Castron zaplastako ederra eman ziguten Espainiako Estatuko Txapelketan eta garbi dago oso koadrila sendoa osatu dutela. Joan den igandean lehenengo txandatik bigarrenera haize pittin bat ekarri zuen eta horrek kalte egingo zion, noski, untzi galiziarrari batipat kanpokaldera arraun egin dutenean.
Bestalde, eta hori aitortu beharra dago, aldameneko kaleetan zirikatzeko trainerurik izan ezean topera erritmo tinko eta jarraitu bati eustea arrunt zaila dela eta erlojuz kontrako saio baten antzera, kale zozketak ez ziela inongo mesederik egin. Baina aurten bati tokatutakoa hurrengoan bueltan etorriko da eta ez dago aitzakiarik jartzerik. Hamar segundutako aldea handi samarra da eta nire ustez datorren jaian ohorezko txandan lasai irteteko moduan gaude.
Orioko patroi bazina, nola planteatuko zenuke datorren igandeko estropada?
Eutsi egin behar da. Buruz jokatu, sailak jartzen erotu gabe, gustoko erritmo bat hartu eta aldameneko traineruen erreferentziak kontuan hartuz, azkenera arte bederen, txalupa barruan ahalik eta erosoen joan.
Orain, badia barrukaldera gatozela, ohorezko txanda irabazi dezakegula ikusiz gero, jo beldurrik gabe lehertu artean.
MARTIN AGIRRE
22-26


GaiezKirolaArraunaArraunlaria
PertsonaiazLIZARRALDE4
EgileezAGIRRE20Kirola

Azkenak
11 urteko mutil bat hil da, igandean Bilboko igerileku batean bero kolpea jasan eta gero

Bilboko Errekalde auzoko igerileku batean gertatu zen ezbeharra. Larrialdi zerbitzuek erreanimazio lanak egin zizkioten adin txikikoari, eta Gurutzetako ospitalera eraman zuten; hiru egunetara hil egin da.


Ostiraleko bileran Putinek su-etena onartu ezean, Trumpek dio “ondorio larriak” izango direla Errusiarentzat

Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]


50 maliar inguru ari dira kale egoeran bizitzen Gasteizen asilo eskaera ebazten duten bitartean

Ostegunean eman dituzte asilo eskaera tramitatzeko lehen txandak: bederatzik lortu dute, irailerako. Eusko Jaurlaritzak ebazpena arintzea, eta migiratzaileak ostatzeko zentroetara mugitzea eskatu dio Espainiako Gobernuari.


Alberto Alonso (Gogora): “Txiki eta Otaegi ez dira erreferente; indarkeria, beldurra eta terrorea erabili zuten”

Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".


Jai eredua neurodibergentziatik aztertzen

Bilboko Aste Nagusia pertsona autistentzat irisgarriagoa izateko zenbait gako dakartzate Oihan Iriarte Eletxigerrak eta Iker Boveda Martinek, euren esperientziatik.


Ostiraletik aurrera berriz debekatuko dituzte nekazaritza jarduerak Nafarroan

Tenperatura igoera dago aurreikusita datozen egunetarako, eta, sute arriskuak ekiditeko, ostegun iluntzeko 20:00etatik aurrera debekatuta egongo da uzta lanak egitea. Aurretiaz ere neurriak hartuta zituen gobernuak, baina Zarrakazteluko sutea kontrolpean izanda, neurriak malgutu... [+]


Auzo ibilbideak
Atzoko eta gaurko borrokak gogoan

Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]


Ipar Euskal Herriko 158 herritan ur murrizketak ezarriko dituzte, alerta egoeraren ondorioz

Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]


Jaurlaritzak Bailen Energia enpresari Oionen bi parke fotovoltaiko eraikitzeko baimena eman dio

Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko. 


Delitugile migratzaileak zuzenean deportatzea proposatuko du Erresuma Batuko Gobernuak

Erresuma Batuko gobernuak proposatu du delituak dituzten migratzaileak berehalakotasunez deportatzea, ekainean onartutako legearen bide beretik. Lege horrek baimentzen du sententzien %30 beteta dutenak deportatzea; igandeko proposamenarekin ez dute zigorrik bete beharko... [+]


7 urteko ume bizkaitar bat hil da Errioxako kanpin batean, zehaztu gabeko arrazoiengatik

7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen. 


Israelek gutxienez ehun palestinar hil ditu azken bi egunetan, eta Gaza hiriaren aurkako erasoak gogortzen ari da

Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]


Txikik eta Otaegik Zarauzko Udalaren aitortza behar dutela aldarrikatu du Sortuk

Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.


Piano bikaina, Biarritzen

Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa. 

Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak

Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.

Data: abuztuaren 8a.

-------------------------

Biarritz Piano Festival... [+]


2025-08-13 | Nagore Legarreta
Ibaiak begirada itzuli zigunekoa

Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]


Eguneraketa berriak daude