«Industrializazioak jan egiten gaitu eta gelditzen ari dena erakutsi dut»


1996ko otsailaren 11n
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Juan Gorriti eskultureari elkarrizketa bere azken erakusketari buruz
«Industrializazioak jan egiten gaitu eta gelditzen ari dena erakutsi dut»
«Araitz zatiak» erakusketa zabaldu du Juan Gorritik Donostiako San Telmon
Egurra aukeratu zuen bere sentimentuak adierazteko. Ez daki artista edo eskultore den; zurgintzat dauka bere burua. Nafarroako bere bailarako tresnak, langak, metak eta zuhaitzak hartu eta Donostiara ekarri ditu.
Nola sortu zen erakusketa hau egiteko ideia?
Uztailean San Telmo Museoko Rafa Zulaika zuzendaria eta Javier Martinez etorri zitzaizkidan duela zortzi urte egindako erakusketarekin gustura gelditu zirela esanez, eta hilabete pare baterako San Telmo eskainiz. Atseginez onartu nuen.
Eskultura baino gehiago sentimentuak dira, baina sentimentuak idatzi beharrean, egurrari forma emanez adierazten ditut. Araitz bailaran bizi naiz, aterik gabeko galeria handi batean. Hori hartu eta eraman dut Donostiara: langa (Peña Santiagoren omenez), meta, mendiko usaina, tresnak, altzariak, artzain eta baserritarren eguneroko bizitza. Ofizio horien omenez egin dut. Araitz deitu diot erakusketari, baina azken batean Euskal Herri osoa da.
Industrializazioak jan egiten gaitu eta gelditzen ari den hori `idatzi' eta erakutsi nahi izan dut. Ez dakit artea den. Duela zortzi urte Sigfrido Koch lagunak etxean nuen meta San Telmora eraman behar nuela esan zidan. Orduan nuen beldur edo lotsa hura kendu eta eraman dut Sigfridoren omenez eta Euskal Herriaren omenez.
Araizko jendea ere museoratu duzu.
Gela txiki batean Araizko hainbat gauza jaso ditut diapositibatan: mendiak, errekak, arbolak eta horiekin batera jendea ere bai.
Erakusketaren beste zati bat zuhaitzen ezaugarriei buruzkoa da.
Guztira 70 zuhaitz mota jarri ditut (gehiago ere baditut) eta bakoitzaren enborra moztuta, azalarekin eta azalik gabe, muina, hostoa eta lorea Arrastaluk margotuta, ikusleak bereiz ditzan. Beste zati batean ilargiaren eragina islatu nahi izan dut. Horretan Arrastaluk asko lagundu dit. Berak itsasoko mundua ezagutzen du eta artista da. Itsasoa lurrarekin nola uztartzen den mural batzuetan adierazten lagundu dit.
San Telmon halakoak ikusteak zer pentsa emango dio zenbaiti.
Usaina, meta, belarra garraiatzeko kablea dela..., erakusketa moderno asko ikusi behar da eta lagun artista asko eduki. Laguntza handia izan dut, bakarrik ezingo nukeen egin, beldurtu egingo nintzatekeen. Azken batean herriak egiten duen nahigabeko arte hori hizkuntza desberdinetan adierazten da: bertsolariak bertsoa botako du, besta batek idatzi egingo du, besteak zinema egingo du. Nik ikusten dudan bezala egin dut.
Azal ezazu kablearen istorio hori.
Duela ehun urtetik orain dela 30 urtera arte erabili da hemen belarra Mailoetatik baserriraino ekartzeko. Kablea mila metrokoa bazen, burdinazko ardatza izaten zuen eta 200-300 metrokoa zenean egurrezkoa. Burusiak edo betebelarrak antzadilekin lotu kableari eta irristaka bidaltzen zituzten. Mailoetako ardatzak indarra ematen dio erakusketari.
Nolaz jarri dituzu oiloa eta oilarra egur metaren barnean?
Bailaran espazio hori oilategi edo txerritegi modura erabili izan da beti. Artoa, ura eta behar duten guztia badaukate. Gainera, kukurruka ari da oilarra eta horrek esan nahi du gustura dagoela. Animalien Defentsarako Elkarteak salaketa jarri du. Sentsibilitate hori ez dut ulertzen. Askotan ezjakintasuna izaten da. Arbola ez dut nik bota. Hil baino lehen aprobetxatu egin behar da. Mendiak ez du usainik telebistan, horregatik eraman ditut elementu horiek guztiak erakusketara. Eta gustura nago jendearen erantzunarekin.
«Batzarre» zure etxean erakusketa galeria duzu. Nola funtzionatzen du?
Herri txikietan ez dago horrelakorik. Orain arte Zumeta, Iñurrieta, Ortiz de Elgea, Antton Mendizabal, Zumaiako gazte batzuk... bere lanak jarri dituzte erakusgai eta neure lanak ere hor egoten dira. Laster Iñigo Altolagirre eta Arrastaluren lanak jarriko ditugu. Eta ilusio handia daukat Araizko artista batzuen lanak bildu eta jartzeko.
ETBn haurrentzat programa bat aurkeztu zenuen. Itzultzeko asmorik ba al duzu?
Orain beste bat proposatu didate, baina ez dakit zer egin, ez daukat oso argi. Telebistarena gezur askokoa da, asko sufritu nuen, gogorra eta oso muntaia artifiziala delako.
Zer duzu orain buruan?
Aitona zurgina nuen eta aita mendiko goarda. Nire jostailuak erremintak ziren. Bost urterekin hasi zen nire proiektua eta bizi naizen bitartean gauzatuko da. Egunero egunsentia iristen den moduan, nik ere nire proiektuari eusten diot. Bonbila beti piztuta daukat eta hori aprobetxatu egin behar da, bururatzen zaizuna gauzatu, denbora pasatzen utzi baino lehen. Orain langaren kontua dut buruan eta neurri txikian ari naiz zerbait egiten. Gero ikusiko dut neurri handian zerbait egin ala ez. Bestalde, laburmetraia bat egin nahi nuke; 500 ardiko artalde bat sartu nahi dut galerian eta irudiak filmatu. Beti artzain eta nekazarien munduarekin egiten dut lan eta polita iruditzen zait.
JOXEMI SAIZAR
40-41

GaiezKulturaArteaEskulturaEskultoreakGOROSTIDI3
PertsonaiazGORRITI1
EgileezSAIZAR2Kultura

Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Eguneraketa berriak daude