"Lan banaketaren hitzarmena alde guztien artean egin behar dugu"

1995eko uztailaren 23an

Langabeziarekin amaitzeko lan banaketarekin hasi behar da.
"Lan banaketaren hitzarmena alde guztien artean egin behar dugu"
Francisco Egea, Eusko Jaurlaritzako Ekonomia sailburuordea
Duela 44 urte Jacan jaio bazen ere, azken 25 urteetan Elgoibarren bizi da Francisco Egea. Ekonomia Sailean murgildua, Europako beste leku batzuetan langabeziari aurre egiteko ezarri diren lanaren banaketa sistemak ekarri gura ditu EAEra.
Ekonomi hazkunde garaiak bizi ditugu, BPGa gora doa baina langabezia ez doa beherantz, zer gertatzen da?
Ekonomi hazkundeak ez du langabeziaren arazoa konponduko, orain arteko arau horrek jadanik ez du baliorik, gezurrezkoa da. Ekonomi esparruan aldaketa handiak izan dira, garapen teknologikoarekin lotua, inflazioaren aurkako borrokan murgildutako ekonomia bizi dugu eta, beraz, enplegu sorrera eta beste hainbat osagairen sakrifizioa... Hau guztia aspalditik dator Europan eta Mendebaldean, baina hemen horrez gain Europako Komunitateko sarrera bizi izan dugu, eta berarekin zenbait sektoreren gainbehera. Langabeziarena oso arazo sustraitua da eta berau konpontzeko ekonomi mundua eta gizarte mailako jarrera aldaketak behar dira, eta horietaz gain irtenbide teknikoak ere bai.
Irtenbide teknikoaz ari zarenean lanaren banaketaz ari zara. Posiblea da berau gauzatzea egungo euskal gizartea?
Langabeziaren arazoaren benetako irtenbidea, eskari iraunkorraren zerbitzuan egongo diren makroekonomi politikak bultzatzea da. Baina hori Europa mailan egin behar da eta Europan ez da hori egingo. Beraz, lehenbizi gizartea landu behar da, agente sozialak, sindikatuak, enpresariak... baina hau oso konplexua da, horregatik esaten dut arazoari planteamendu teknikoekin heldu behar diogula, eta hauetako bat da lanaren banaketa. Gaur egun gehienontzat lanaren banaketa lan-egunaren murrizketa da, eta ez da hori bakarrik: lanaren banaketa, lan-egunaren murrizketa gehi produkzio prozesuen antolaketaren aldaketa da. Hots, lanaren banaketarekin ezin da lehiakortasunik galdu, bestela existitzen ez den zerbait banatzen ari garelako.
Nola lortzen da hori?
Kostu eragile askoren elkar eragiketarekin. Tresneriaren amortizazioa esaterako, tresneriari etekin handiagoa atera behar zaio, jendeak lan gutxiago egin dezala baina makinak gehiago, horrela emaitza kontua arindu egiten da. Amortizazio teknologikoa, energia kostuak, azpiegituran aurreratzea... Alegia, lanaren banaketa egiteko langileak hartu badituzu eta beraz masa lan-saria handitu baduzu _ez soldatak_, zure unitate produktuan handitze horren eragina beste alor batzuetan aurrezten denarekin orekatzen da.
Behin ekonomi agenteen arteko akordio batera helduta, balizko lanaren banaketa legez bultzatu eta arautu behar da, hala merkatuari bere kasa funtzionatzen utzi behar zaio?
Nire ustez lan banaketaren hitzarmena alde desberdinen artean egin behar da. Frantzian, nahi duen enpresarentzat, lan banaketari heldu gura diotenei laguntzeko araudia dago, eta hemen egingo bagenu ere hobeto. Dena den, ez da beharrezkoa. Merkatuari dagokionez, makinak ordu gehiago lanean jartzen badituzu, gehiago ekoizten da eta ezinbestez atzerriko merkatuetara jo behar da. Euskadi moduko herri batek ez du arazorik izan behar atzerriko merkatuetan saltzeko, txikiak garelako eta tarteak topa ditzakegulako. MCCren nazioartekotzearen erronka hor dago, lau urtean ekoiztutakoaren % 50 atzerrian kokatu gura dute.
Europako Sindikatuen Konfederazioak maiatzean egindako bilkuran lan-sariak jaitsi barik lana banatzea proposatu zuen, posible ikusten al duzu hori?
Hori ondo begiratu behar da. Ezinbestez langile bakoitzeko kostua mantendu egin behar da, bestela sistemak ez du funtzionatzen. Nire ustez, jatordu baten moduan, enpresek edo sektoreek erabaki beharko dute, baina gutxitu egin behar badira, gutxitu egin behar dira. Zergatik? Langabetuak _batez ere gazte eta emakumeak_ lan merkatu duin batera sartzeaz ari garelako. Finean, familia batean, batek lan eginda baino bik edo hiruk lan egiten badute sarrerak handitu egiten dira. Europan hau leku askotan egiten ari dira, esate batera krisiaren aurreko defentsa sistema: lan orduak gutxitu eta soldata ere bai, eta bitartean enpresa egokitzen saiatzen da. Arrasateko kooperatiba taldea aspaldi ari da hori egiten. Urteetan beren langileen %6 enpresaz enpresa ibili izan zen langabeziari aurre egiteko.
EEBBetan langabezia txikia da baina lan egonkortasuna oso handia, soldadak gero eta eskasagoak... Eredu hura zabalduko al da alde guztietara?
Ez dut uste, Europa desberdina da. Hemen ongizate gizartea berraztertu behar da eta subsidiaritatea langabeziaren arazoa konpontzera bultzatu. Ongizate gizartearekin ez dago ageriko horrenbeste marginazio, baina langabezia dugu. Bestetik lehiakortasuna ezin da urrezko altxorra bihurtu, lehiakortasuna ez da enpresen kontua bakarrik, gizarte osoarena baizik.
LETONA, Xabier
18,19

Gaiez\Gizartea\Sektore baz\Langabezia
Gaiez\Politika\Euskal Herr\Erakundeak\Jaurlaritza
Pertsonaiaz\EGEA1
Egileez\LETONA1\Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Lurra taupaka hasiko da

Estitxu Eizagirre

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude