«Sator-lanean diharduten itzultzaileek ematen didate burukomin handia»


1994ko martxoaren 27an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Gotzon Lobera EIZIEko lehendakari berriari elkarrizketa
«Sator-lanean diharduten itzultzaileek ematen didate burukomin handia»
Gotzon Lobera da EIZIEko lehendakari berria
Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpretarien Elkarteko (EIZIE) lehendakaritza karguan txanda hartu dio Gotzon Loberak Juan Garziari. Deustuko Unibertsitateko irakaslea den bilbotar honekin izan gara bere etxean, eta EIZIEren proiektuak eta itzulpengintzaren inguruko hainbat arazori buruz hitz egin dugu.
ARGIA. EIZIE Bizkaia alderantz zabaltzeko estrategia izan al da Gotzon Lobera lehendakari izendatzea?
GOTZON LOBERA.
Badago estrategia bat elkartearen aldetik Bizkaira ezezik beste herrialdeetara zabaltzeko. Elkarteak egoitza Donostian dauka, eta bertakoa ez den jendeari kosta egiten zaio bertara mugitzea. Elkartekide gehienak gipuzkoarrak dira, Donostialdekoak. Hori normala da, edonon gertatzen da, baina nik ez nuke nahi jendeak pentsatzea elkarteak orain arte izan duela gipuzkoarkeriazko jokaerarik. Ez da probintziakeria arazorik. Arazoa beste toki batean planteatu behar da. Kontua da elkartea ezagutzera ematea beste esparru batzuetan. Gaur egun elkartekide gehiago non sor daitezke? Bilbon. DUIMEn (Deustuko Unibertsitateko Itzultzaile Masterreko Ikasleen Elkartea) itzultzaile asko daude, batzuk EIZIEkoak dira eta beste batzuk ez. Orduan eurak bereganatzeko bide bat hau izan daiteke, nik irakasle bezala dihardudalako Deustun eta eurenganako ezagupidea badaukadalako.
A. Beste modurik ez zegoen hori lortzeko?
G.L. Beste arazo bat ere egon da. Inork ez du lehendakaritzaz arduratu nahi. Ez da ordaindutako kargua, borondatezkoa da. Bestalde, elkartean orain arte zerikusi edo zeregin larririk izan ez duten pertsona batzuk sar daitezke elkartera, eta pertsona horien bitartez zabaldu. DUIME edo beste edozein elkarteren bitartez.
A. Interesgarria da, beraz, izenak aldatzea ardurako karguetan.
G.L. Aldatu diren karguak bi dira. Lehendakari karguaz gain, idazkari nagusiarena ere aldatu da, Jose Luis Agote baita Irene Aldasororen ordezkoa. Zuzendaritzako gainerako kideak lehengoak dira. Lehendakaritza bi urteko kargua da, eta horrelako karguak karga dakar. Ni proposatu nautenak Juan Garzia eta taldeko gainerakoak dira. EIZIE, zorionez, erakunde horizontala da.
A. Aldaketarik ekarriko al du EIZIEra lehendakari berriak?
G.L. Juan Garziak eta bere taldeak azkeneko bi urteotan egindako lana sendotzea da nire asmoa. «Literatura unibertsala» egitasmoaren bitartez berrogei obra inguru argitaratu ditugu honezkero, eta beste hogei argitaratzear daude. Bestalde, Euskaltzaindiaren 75. urteurrena dela eta, zenbait proiektu gauzatuko ditugu, beharbada beste erakunde batzuekin batera. Ez dugu erabateko aldaketarik egingo. Lehengo jokaera ganorazkoa eta zentzuzkoa izan da, eta horri helduko diogu.
A. Egile eskubideen alde lan egiteko asmoa ere baduzue.
G.L. Euren kasa diharduten itzultzaile askok zenbait arazo dauzkate egile eskubideen inguruan. Gero eta larriagoa da, krisi ekonomikoak jota areago, sarkinen arazoa. Edozein behar ezin daiteke egin edozein preziotan. Egon behar du gauzak ganoraz eta duintasunez egiteko modurik. Adibidez, Xabier Mendigurenek itzulitako Garcia Marquezen «Jenerala bere labirintoan» saltzen bada, itzultzaileak izango du zerikusirik horretan; beraz, berari eskubide batzuk ordaindu beharko zaizkio. Ikastetxeetara zabaltzen diren liburuetan ere itzultzaileak badauka zeresanik. Beste jende guztiari izaten zaion begirune bera eskatzen dugu, ez gehiago, ez gutxiago.
A. Zer egin daiteke euskarazko itzulpena gaizki ikusten duen aurriritziaren aurrean?
G.L. Ondo egiten baduzu lana, lan hori ona izango da jatorrizkoa edo itzulpena izan. Badaude oso txarto dauden jatorriz euskaraz idatzitako liburuak, eta inork ez du esaten ezer horren gainean. Jende askok egiten du berba zein txarto itzultzen den, batez ere Administrazioan, baina inork ez zuen esan 1936an zein ondo itzuli zituen Eusebio Erkiagak kontzertu ekonomikoari buruzko agiriak edo Orixek hainbat liburu.
«Euskaldunon Egunkaria»k, esate baterako, egiten duen lan gehiena itzulpena da. Agentzietako albisteak hartu eta itzuli egiten dituzte. Itzulpen txarraren kontra borrokatu behar da. Administrazioan egiten diren itzulpen txarrak ez didate hainbeste burukominik ematen, niri burukomin handiagoa ematen didate isileko itzultzaileek egiten dutena irakaskuntzan eta komunikabideetan. Kaltegarriagoa da sator-lan edo azpilan hau.
Bestalde, makulu bila jo behar bada gaztelerara, egiten ari garen lanak ez du ezertarako balio, hori ez da ganorazko itzulpen lana. Henry Miller, Moliere... gazteleraz irakurri ditugu, baina zer irakurri dugu Moliere ala itzultzailea? Gauza hauek gazteleraz ez dira planteatzen. Euskaraz dena da eztabaidagarri, eta beharbada ona da. Euskaraz ere asko zaintzen da, baharbada beste toki askotan zaintzen ez dena. Gazteleraz normala da jatorrizko liburuak 38 orrialde izatea eta itzulpenak 24.
A. Euskara batuaren normalizazioan dauden hutsuneak nabarmen sumatzen dira itzulpengintzan.
G.L. Nire ustez, bide askoz eraginkorragoak sortu beharko lituzke Euskaltzaindiak bere gomendioak edo arauak jendeari ezagutzera emateko. Izan ere, irakaskuntzan, hedabideetan, itzulpengintzan, idazlangintzan... euskararen normalkuntzan parte hartzen duten guztiei ezagutzera eman beharko lizkieke. Jende askok ez daki Euskaltzaindiak orain dela bi edo hiru urtetik hona zer esan duen. Dena den, guk ezin dugu 20 urtetan egin beste hizkuntza batzuek 200 urtetan egin dutena.
Joxi Goikoetxea
34-38



GaiezKulturaKultur ErakEIZIE
PertsonaiazLOBERA2
EgileezGOIKOETXEA7Kultura

Azkenak
2025-09-10 | Gedar
“Ontzidia blokeatzen badute, unibertsitateak hartuko ditugu”

Europako hainbat unibertsitatetan ikasleek abiatutako dinamikarekin bat egin du IAk, eta hurrengo deialdietara adi egoteko eskatu du.


Azaroaren 23an izango dira Arabako kontzejuetako hauteskundeak

Arabako Foru Aldundiak adierazi du litekeena dela irailaren 21ean irekitzea epea hautagaien zerrendak aurkezteko.


Hezkuntzan eremuka lan egitea fokupean jarri du Kataluniako Auzitegi Nagusiaren ebazpenak

DBHko 4. mailan eremuka irakastea planteatzen duen curriculum agindua bertan behera utzi du Kataluniako Auzitegi Nagusiak, aurrez Batxilergoan egin zuen gisan. Eremukako proiektuen aurkako salaketa Aspepc DBHko irakasle katalanen sindikatuak jarri zuen.


Bigarren erasoa Gazara doan flotillaren aurka, oraingoan ere drone bidez

Alma izeneko itsasontziari, Global Sumud Flotillako parte hartzailea, drone bidez eraso egin diote asteartetik asteazkenerako gauean, Tunisiako kostan. Aurreko egunean gauza bera jasan zuen ontzidiko beste itsasontzi batek eta beraz, bi egunetan pairatutako bigarren erasoa da.


Israelek Hamaseko negoziatzaileak bonbardatu ditu Qatarreko hiriburuan

Erasoaren helburu izan direnak Trumpek proposatutako su-etena negoziatzen ari zirela azaldu du Hamasek. Israelek erasoa baieztatu du, eta Qatarrek “eraso kriminala” kondenatu.


Nepalgo lehen ministroak dimisioa eman du, protesta gogorren ondorioz

Liskarretan gutxienez hogei pertsona hil dira astelehenean. Astearte goizean, lehen ministroaren etxeari su eman diote manifestariek. Herritarrik gazteenak ari dira protestan, gobernuaren ustelkeriaren aurka, eta bereziki, sare sozialen debekuak eraginda.


2025-09-09 | ARGIA
Aske utzi dute Jose Mari Dorronsoro euskal presoa, 32 urteren ondoren

Jose Mari Dorronsoro preso politikoak Frantziako Estatuan bete zuen zigorra aintzat hartu ondoren, aske utzi zuten abuztuan, Etxerat elkarteak jakinarazi duenez.


2025-09-09 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Bazuen mezua, noski, Pekineko desfileak; baina zein zen mezua?

Zuzenean, askok, edo geroago ehunka milioik ikusi ahal izan duten irailaren 3ko Pekineko desfile militar erraldoiak bazuen, bai horixe, mezua. Halako guztiek bezala, esan genezake. Antolatzaileen borondateaz harago doazen mezuak, batzuetan. Mezu horiek zein eta norentzat ziren... [+]


Eskola segregazioa gainditzea helburu duen mahaia abiatu du Jaurlaritzak, STEILAS eta ELA gabe

"Erronka izugarria" duen mahaia jarri du martxan Eusko Jaurlaritzak, 50 bat eragilerekin: eskola segregazioa gainditzeko neurriak adostea. STEILAS eta ELA sindikatuek ez dute parte hartu; Jaurlaritzak oinarri dituen politikek segregazioa betikotzen dutela diote.


2025-09-09 | Jon Torner Zabala
Itsasoaren berotzeak euskal kostaldeko espezie batzuen portaera aldatu du, Aztiren arabera

"Berdela iparralderantz ari da mugitzen, itsasoa berotzeak sardinari ez dio on egiten eta geroz eta gutxiagoa dago, antxoarentzat ona da eta geroz eta gehiago dago, baina txikiagoa da...", dio Aztiko ikerlari Xabier Irigoienek, EITB Datak tenperaturaren gorakadaz egin... [+]


Israelek Gaza hiria ebakuatzeko agindua eman du eta drone batek eraso egin dio Flotillari Tunisian

Hirian milioi bat pertsona inguru bizi da egun, eta ez dute nora jo. Pazienteekin eta lanean geratuko direla adierazi du Shifa ospitaleko zuzendariak, eta babesa eskatu dio nazioarteari. Bestalde, gauerdian, Global Summud Flotillako ontzi bati eraso egin dio drone batek... [+]


2025-09-09 | Gedar
EAJko presidente ohi Andoni Ortuzar kanpo-aholkulari gisa fitxatu du PwC multinazionalak

 "Komunikazioan eta gai publikoetan" lagunduko dio enpresari. Lizitazioak manipulatzeagatik isundu izan dute konpainia, eta lotura zuzenak ditu EAJrekin. 


2025-09-09 | Irutxuloko Hitza
Kaleratzeak Stopek gaitzetsi du Donostian GOe egiteko azkartasuna, ondoko orubeko gazteentzako apartamenduei ekiteko datarik ez dutenean

Joan den astean jakinarazi zuten Basque Culinary Centerren GOe eraikina urriaren 20an inauguratuko dutela, eta horren harira, Kaleratzeak Stop plataformak idatzi bat helarazi du komunikabideetara. Bertan, gaitzetsi egin du Basque Culinary Centerreko eraikin berria 20 hilabetetan... [+]


Eguneraketa berriak daude