«Nire ametsa hamar urte barru EHUn antzerki lizentziatura izatea da»


1993ko urriaren 17an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Eugenio Arozena Antzertiko zuzendariari elkarrizketa
«Nire ametsa hamar urte barru EHUn antzerki lizentziatura izatea da»
Eugenio Arozena, Antzertiko zuzendaria:
Orain hamabi urte sorturiko Antzerti eskolak proiektu berri bati egin dio aurre: unibertsitate mundura eman du jauzia eta post-graduko bi ikastaro antolatu ditu. Eugenio Arozenarekin mintzatu gara orain arteko lanaren balorazioa egin eta proiektu berriaren xehetasunak jakiteko. Bide honetatik abiatuta, bere esperientziatik euskal antzerkigintzaren egungo egoeraren diagnosia egin digu elkarrizketa honetan.
ARGIA. Hamabi urteko esperientzia hau istiluz beterik bizi izan du Antzertik. Zein balorazio egiten duzu ibilbide polemiko honetaz?
EUGENIO AROZENA. Mila arazo izan ditugu, gure artean berria zen erakunde bat sortzen ari ginelako, baina ondorioak onak izan dira azkenean. Hasi ginenean ia ez zegoen talde profesionalik. Batzuek gaizki ikusten zuten Jaurlaritzak sortutakoa izatea eta, ondorioz, gatazka sortu zen. Diru-sarrerak heltzen hasi eta iragapen handia ematen zen: gaur egun orduko antzezle eta talde askok utzi egin diote eta gehienak berriak dira. Orekatzen eta hazten joan da gorputz hau. Ikasle izandakoak irakasle bihurtu dira. Kritikak asko erakutsi digu eta bilakaera sakona ezagutu dugu.
Formakuntza aldetik jauzi kualitatibo handia izan da unibertsitatean sartzea, Ameriketan eta Europan antzerkia unibertsitateari loturik dagoelako. Beraz, horrela, formakuntza unibertsaldu egin da. 1980an 20 antzezle euskaldun zeuden; egun 80 ditugu eta erdaldunak bezain onak dira.
A. Baina euskal antzerkigintzak bere bilakaera jarraitu behar zuen, eta badirudi aurrikuspenak ez direla erabat bete. Zergatik ez du egin aurrera?
E.A. Euskal antzerkigintzak fenomeno berezia bizi izan du, antzerki amateurraren porrota, alegia. Ipar Euskal Herrian ez da talde amateurrik gelditzen eta Hego Euskal Herrian bi baino ez dira aritzen. Erakundeen diru eskaintzak talde horiek desagertarazi ditu. Profesional bihurtu da, baina desoreka handia eman da. Beste antzerki-politika beharko litzateke. Eusko Jaurlaritzak, beraz, beste administrazioetako taldeei ere lagundu beharko lieke. Baina gogoeta sakona egin beharra dago amateurismoaren desagerpenaz.
A. Nola koantifikatzen da desoreka hori?
E.A. Ez da logikoa taldeen % 80 profesional izatea eta % 20 bakarrik amateurrak. Piramideak hiru pisu ditu: lehenik eta zabalena, zaletasuna; ondoren amateurismoa eta azkenik profesionaltasuna. Gutxi batzuk iristen dira hona. Baina hemen alderantziz gertatu da, goian profesional asko, eta amateurrak eta ikusleak oso urri. Denon errua da hori.
A. Zertan datza unibertsitate mailara eman duzuen jauzi hau?
E.A. Antzertik batez ere formakuntza bultzatu du azken bost urteotan. Orain, LOGSE atera dela eta antzerki formakuntza orekatu egiten da. Nahiz eta lege biribila ez den, unibertsitatearekin itun bat egin dugu eta elkarren osagarri diren post-graduko bi ikastaro antolatu ditugu. Unibertsitatera joz, mundu zabalera eta ikasle girora ireki da. Orain arte laguntzaile izan ditugun eskoletara joko dugu berrikuntza honen gorabeherak azaltzeko.
A. Ez al dizu beldurrik ematen, kontuan harturik EHUk eta unibertsitate orok dituzten arazoak eta jakinik oso urrun daudela gizartearen beharretatik?
E.A. Kezkagarria bada, noski; eta litekeena da formakuntza aldetik egungo maila jaistea, baina harrera aldetik asko hobetuko da, hizkuntz formakuntzari eta kulturari dagokienez, alegia. Harrera eza dela eta, ikasle asko, atzerrira atera beharrean, Madrilera joaten dira. Unibertsitateak, ordea, harrera maila hori areagotu egingo du, eta beste lekuetako joerak ezagutuko ditugu. Kanpora ateratzen hasiak gara eta bide hori jorratu egin behar da. Orain arte ez bezala, titulua ere jaso ahal izango dute ikasleek.
Nire ametsik handiena hemendik hamar urte barru Euskal Herriko Unibertsitatean teatro formakuntza lizentziatura izatea da. Horrek ez du ekarriko beste lan guztiak utziko ditugunik, baina urrats hori oso garrantzitsua da.
A. Kultura Sailetik Hezkuntza Sailera igarotzeak ez al dizu beldurrik ematen, jakinik zeintzuk dauden sail horretan buru?
E.A. Bai, baina ez dut uste gurekin sartuko direnik. Guk ikasketa elebidunak ematen ditugu _lan handia egiten ari gara asignaturak euskaratzen_ eta erdaldunek euskara ikasi beharko dute.
A. Zeintzuk izango dira irakasle?
E.A. Orain arte gurekin aritutakoak eta hasiko diren berriak ere, gaur egun oholtza gainean aritzen direnak alegia. Eskolen % 30 unibertsitateko irakasleek emango dute, eta % 70 profesionalek.
A. Oso kritikatua izan da Antzerti proiektu gisa; inoiz ez zirudien behin-betikoa zenik. Orain post-graduko ikastaroak antolatu eta hemendik urte batzuk barru zer gertatuko den galdetzen dute askok.
E.A. Hutsuneak ikaragarriak izan dira, horretan ados nago. Proiektua agian ez dugu behar bezainbeste finkatu, baina ahalmen mugatua dugula hartu behar da kontuan. Noraezean, ordea, ez gara inoiz ibili; Madril, Bartzelona eta atzerriko eskola proiektu asko ikertu ditugu, eta ez gabiltza horren erraturik.
Bestalde, lehen bi urteak antzerki-eskoletan egin eta gero Antzertira biltzeak ikasleen arteko desoreka zekarren, eta batzuetan ez zuen denborarik ematen programa osoa betetzeko.
A. Noizko osatuko da euskal antzerkigintzarentzat zirkuitua?
E.A. Hainbat bilera burutzen ari dira ildo honetatik, baina Antzertitik urrun, gure lana zerbitzua eskaintzea baino ez baita. Gaur egun Eusebio Larrañaga eta Mikel Etxeberria diputazioekin ari dira negoziatzen antzerki zirkuituaren osakera, eta epe labur batera gauzatuko da, taldeei urtean antzezpen kopuru handia ziurtatuko diena. Gainera, herriz herri antzokiak hasi dira irekitzen eta horrek bermatu egingo du zirkuituaren iraupena.
A. Kezkagarria da Gasteizko Jaialdia bezalako topaketa nagusietan euskarazko obrarik ez izatea.
E.A. Administrazio aldetik eta baita taldeen aldetik ere jaialdi horietan euren presentzia ziurtatua izatea aldarrikatu beharko lukete. Zabarkeria handia da hori hala gertatzea. In Fragantik bere azken lana Gasteizen ez estreinatzeko arrazoirik ez dut ikusten.
A. Ikuslerik ba al dago?
E.A. Egon badago, baina hezi egin behar da. Horretarako egokiena zirkuitua izatea da eta jendea ohitzea herrian aldiro antzezpenak izaten. Erakundeek ere dibulgazio handia egin behar dute. Hori bai, ordainsariak, baldintzak eta taldekideen kopurua berraztertuko beharko dituzte taldeek, krisiak jota baitago sektorea.
A. Zein izango da orain Antzertiren lana?
E.A. Antzerti ez da desagertuko, askok esan duten bezala. Kultura Sailari loturiko zerbitzua da eta beste eskaintzak ere baditu: liburutegia, artxiboa, dokumentazio zentroa, ikerketa, antzerki-taldeekiko harremanak, aholkularitza lana, dirulaguntzak... Bide eta proiektu berriak ere jorratuko ditu. Ez dut uste entitate berezirik izan beharko lukeenik, laguntza hutsa emateko sortua den zerbitzua da, besterik ez. Bestalde, Aktore Batasunarekin ere koordinatu nahian gabiltza, zerbitzuak eskaintzeko. Kanpotik ere talde eske etortzen zaizkigu...
A. Oso gutxi idazten da antzerki jeneroan euskaraz egun, eta antzeztu gutxiago.
E.A. Konponbide bakarra talde amateurrei lotzea da, profesionalek ez baitute egile berriekin batere arriskatzen. Bestalde, antzezpenarekin berarekin ere harreman handiagoa beharko lukete.
A. Formakuntzaz gain, ez ote litzateke bultzatu beharko antzerki idazleak eta ikertzaileak trebatzea?
E.A. Horixe da eman beharreko hurrengo urratsa. Eta euskal zuzendariak ere bultzatu behar ditugu. Era berean, haur eskolei antzezlanak hurbiltzen hasia da Jaurlaritza; premiazkoa da hemendik hastea. Oso une garrantzitsua da hau: formakuntzak unibertsitatera jo, zirkuitua sortzear, taldeak atzerrian arrakasta lortzen...
Ritxi Lizartza
46-49



GaiezKulturaAntzerkiaArgitalpenaAntzerti
PertsonaiazAROZENA6
EgileezLIZARTZA2Kultura

Azkenak
Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


Eguneraketa berriak daude