«Enpresa handien hierarkia ereduak porrot egin du»

1993ko urriaren 17an

Jose Felipe Jarritu Jaurlaritzako Ekonomia Saileko zuzendariari elkar
«Enpresa handien hierarkia ereduak porrot egin du»
Jose Felipe Jarritu, Eusko Jaurlaritzako Ekonomia Sozialeko zuzendaria
Hego Euskal Herrian 2.000tik gora kooperatiba daude eta bizi dugun krisi testuinguruan, kooperatibismoa enpresa eredu konpetitibo bezala aurkezten da. «Langileak enpresari bihurtzea» eta «enpresan duten konpromezua handitu» dira kaleratzen ari diren leloak. Jose Felipe Jarritu, Eusko Jaurlaritzako Ekonomia Sozialeko zuzendariarekin aritu gara honetaz.
ARGIA. Kooperatiba eta Elkarte Anonimo Laboralak beste enpresa eredu batzuk baino egoera hobeagoan daude?
J.F. JARRITU. Teorikoki ez. Erreminta-makina arloak krisia bizi badu, arazoak izango dituzte EALetan, kooperatibetan zein kapital enpresetan. Bestetik, egia da kooperatibek badituztela berez, abantaila batzuk krisia errazago gainditzeko, barne malgutasuna dela eta. Kapital enpresetan, aldiz, enpresari eta langileen arteko harremanek beste izaera bat dute, konfrontazioan oinarritzen dira.
Langile batek enpresari funtzioa onartzen duenean, garrantzitsuena ez da egoera pertsonala, enpresa proiektua baizik. Beste lankideekin duen elkartasun proiek- tua da lehentasuna duena eta edozein lan egingo du hori aurrera eramateko. Hau da, kapital enpresaren irizpide berdinak mantentzen badira, kooperatiba horretan gauzak ez dira aldatuko. Kooperatibetan ematen den aldaketa nagusia kultura da, pentsamenduzkoa.
A. MCC eredu garbiena da. Kooperatibak eta EALak hirugarren sektorea bultzatzen ari dira. Euskal Herriak bizi duen industri eraispenaren aurrean, hori al da etorkizunerako aukera?
J.F.J. Etorkizuna ez, orainaldia da. Une honetan EAEko Barne Produktu Gordinaren portzentaia garrantzitsuena hirugarren sektoretik dator. Beraz, zentzu honetan logikoena litzateke ekonomia sozialak ere bide hori hartzea. Eta gertatzen ari da. Sortu berriak diren kooperatibak eta EALak, adibidez, hirugarren sektorean aritzen dira, nahiz eta hauek gure tradiozioagatik industri zerbitzuei oso lotuak egon.
A. Kooperatiben Lege berriak aldaketa asko ekarri ditu. Zeintzuk esango zenuke direla adierazgarrienak?
J.F.J. Lehenengo eta behin esango nuke lege hau mugimendu kooperatibistaren kontsentsuarekin lortu dela. Mugimendu kooperatibistak berak 82ko eta 87ko legeen aldaketa eskatzen baitzuen. Antolaketa aldetik behar asko zituzten kooperatibetan. Ildo honetatik, kooperatiben ezaugarri nagusiak _hau da, partehartze eta gestio demokrazia_ eta enpresa eraginkortasunaren arteko oreka mantzentzen saiatu gara. Legearen bidez, egitura arazoak konpontzeko bideak jarri ditugu; finantza ahultasuna, esaterako. Kooperatiba eredu berriak sortu ditugu, kooperatiba mistoak adibidez. Honek enpresan bazkide kapitalistak barneratzea ahalbidetzen du, beti ere hauek gutxiengoa izanik eta honen bidez kooperatibek dituzten finantza arazoak konpontzeko.
A. Bizkaiko Labe Garaiak kooperatiba bat bihurtuz gero, izango luke etorkizunik?
J.F.J. Bai, kultura aldaketa bat ematen bada. Europako Komunitateak jartzen dituen baldintzen artean altzairutegia mantentzeko kapital pribatuaren partehartzea da. Zergatik ez dira BLGko langileak dirua jartzen dutenak? Baina oso zaila da, mentalitate, antolaketa era, egoera aldatzea. Langile eta enpresaren arteko harremanak ez dira atzokoak, eta konfrontazio kultura honetatik laguntza eta kooperazio kulturara pasatzea ez da batere erraza. MCCk BLGk baino industria lanpostu gehiago ditu eta ondo gestionatuta dago eta ez da ezer gertatzen. Zergatik ezin da BLGrekin gauza bera egin?
A. Ohizko enpresarien krisia ere jasaten dugula esaten dute. Langileak dira etorkizuneko enpresariak?
J.F.J. Argi dago enpresari eta langileen arteko konfrontazio harreman hoiretatik, kolaborazio eta laguntza harremanetara pasatu behar dugula. Japonian eta EEBBetan hori egiten ari dira. Produkzio eredu berri baten aurrean gaude, zeinaren oinarriak kontsentsua eta partehartzea diren. Aldaketak denontzat izango dira berdinak, bai langile zein enpresarientzat. Frogatu da enpresa handien hierarkia ereduak porrot egin duela.
A. Hori ez al da langileei jarritako amarrua?
J.F.J. Ez dut uste. Gizarteak bere garapenerako buru batzuk behar ditu. Orain arte, horietako bat enpresaria izan da. Euskal Herriak, zuk esan duzun bezala, ohizko enpresarien defizita dugu, ez dago enpresaririk. Norbaitek bete beharko du hutsune hori, eta ez bada modu pertsonalizatu batean, era solidario batean izan beharko du. Ekonomia sozialari esker, enpresarien eredu berria sortu da, balore berriekin, solidarioa.
Myriam Gartzia
20-21

GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakJaurlaritza
PertsonaiazJARRITU1
EgileezGARTZIA3Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Negu gorri, hondamendia iragarri

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Umeak, poliziak, mikrobihotzekoak

Zigor Olabarria Oleaga

Nazio ala imitazio

Gorka Bereziartua

Aragonesek dimisioa aurkeztu du, ERCren emaitza txarren ondoren

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Efemeridea: Lau hildakorekin egun beltza Euskal Herrian, Amnistiaren Aldeko Astean

ARGIA

Hiru itun zail Kataluniako Generalitateko presidente izateko

Jesus Rodriguez | La Directa

Azkenak

2024-05-14 | Irutxuloko Hitza

Desokupako bi gizon Donostiako etxe bat ilegalki husten saiatu dira

'Desokupa kanpora' lelopean, elkarretaratzea egin dute larunbatean, etxebizitzaren aurrean.

2024-05-14 | Axier Lopez

Genozida eta bere lagunak

2024-05-14 | Axier Lopez

94 egunez gose greban dago preso politiko maputxe bat

Guillermo Camus Jara izena du eta Txileko Lebuko kartzelan dago. Egoera larrian da, gose greba luzeaz gain, ostiraletik egarri grebari ere ekin baitio.

2024-05-14 | ARGIA

LABek salatu du Amazonek "errepresio sindikala" egiten duela

Amazonek Trapagaranen duen lan zentroan grebalarien kontra "jazarpen eta zigorrak" darabiltzala salatu du sindikatuak

2024-05-13 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Sei pertsona igo dira kapital israeldarra duen Bilboko NYX hotelera, boikota bultzatzeko

Larunbatean egin zuten ekintza, Bilbo erdigunean. Honela zioen pankartak: Bilbo Palestinarekin. Hiri antisionista. Israeli boikota. Hotelaren sarreran hamarnaka lagunek Palestinaren aldeko eta Israeli boikota egiteko deia egin dute.

Eguneraketa berriak daude