«Ez ditugu elkarrizketa helburuak bete, eta zentzu honetan, frakasatu egin dut»


1993ko urriaren 10ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Eusko Ikaskuntzako lehendakariari, Gregorio Monreali elkarrizketa
«Ez ditugu elkarrizketa helburuak bete, eta zentzu honetan, frakasatu egin dut»
Gregorio Monreal, Eusko Ikaskuntzako lehendakaria
Euskal Herriko Unibertsitateko errektore ohia eta Zuzenbide Fakultateko katedraduna, Eusko Ikaskuntzaren gidaritzak ez dio lasaitzeko aukerarik eman. 75 urte bete dituen erakundeak herren dauzka proiektua eta laguntzak; ez ordea, etorkizuna, Gregorio Monrealek dioenez. Frogatzeko eskatu diogu eta honen harira eman dizkigu adibide gehienak. Euskal kulturaren ikuspegi zabalagoa ere eskaini digu, kritika zorrotzen artean.
ARGIA. Eusko Ikaskuntzako lehendakari izendatu zintuzten iazko ekainean. Potestas izateko? Ohorezko kargua betetzeko? Administrazioen eta beste erakundeen aurrean bitartekari izateko?
GREGORIO MONREAL.
Elkarte honetan, organu legitimatzailea asanblea orokorra da. Kargu bakarra aukeratzen du berak, lehendakaritzarena. Asanblea honetan onartzen den programa betetzeko nago, gero praktikan, batzorde iraunkorraren bitartez bideratzen dena. Nire lidergoa, beraz, oinarrian demokratikoa izateaz gain, bi erabakigune nagusi horiei loturik dago.
A. Eusko Ikaskuntzako korronte guztiak biltzeko gai izan al zara?
G.M. Ez dakit daudenik ere, ez ditut antzeman. Antzeman dudana zera izan da, hainbatek lan egiten dutela eta beste hainbatek ez. Bestela, inoiz ezagutu dudan batzorde iraunkor baketsuena dugula aitortu behar dizut. Ia akordio guztiak aho batez hartzen dira.
A. Instituzioekin izan dituzuen hika-mikak eta gero, nola geratu da zure kargua eta erakundea, indartuta ala ahulduta?
G.M. Gure aldetik ez da egon, ez dago eta ez da egongo, inorekin, are gutxiago instituzioekin, istiluka aritzeko gogo izpirik. Elkarrizketarako jarrera azaldu da hasieratik, azkeneraino saiatu gara elkarrizketaren bidean, eta horretan jarraituko dugu.
Agian, ez ditugu elkarrizketa helburuak bete, eta zentzu honetan, frakasatu egin dut, espero zen giroak huts egin duelako, ez garelako gai izan aurrera egiteko. Ez dugu arrakastarik izan.
A. Hego Euskal Herriko lau diputazioek sortu zuten erakundea. Orain, hiru diputazio eta Nafarroako Gobernuarekin ari zarete. Baina soluzio eske edo, Ardanzarengana jo duzue. Zergatik, besteek huts egin dizuetelako?
G.M. EAEko Gobernuarena harreman faktikoa da, eta nahiz eta gure dokumentuetan loturarik ez daukan, diputazioen gaineko zuzendaritza morala dagokio.
Juridikoki, une honetan, gehiago ahal du Nafarroako Gobernuak EAEkoak baino. Ez dezakegu pentsatu, ordea, Nafarroako Gobernuak gure erakundea buru belarri defendituko duenik EAEko Gobernuaren borondatearen aurka. Bi gobernuena behar du, noski, kontsentsua. Eta hori bilatzen dugu.
A. Eusko Ikaskuntzaren arazo nagusia diruarena al da? Edo proiektuarena?
G.M. Gure elkartearen kontraesan nagusiak ez dira kanpokoak barrukoak baino. Modu egokian aztertu al dugu gizartearen bilakaera? Mugen suntsitzeak herria eraikitzeko ematen dizkigun erraztasun izugarriak? Unibertsitateetako marko berriak? Mass-mediaren inguruan datozen aldaketak? Nola heldu behar dio guzti honi gizarte zibilak? Eta Eusko Ikaskuntzak?
Proiektuaren definizioan aurrera egin behar du elkarteak eta hainbat arlotan lanean ari diren gizarte taldeak proiektura erakarri. Hau horrela egiten bada, politikari batek aurka bota ditzakeen kanoikadek (hori bai, egundoko boterea dute eta hori beldurgarria da oso) ez dezakete ito ondo definituta eta gizartearen sostengua duen instituzio bat. Honen testigantza Oñatin eman genuen.
A. Euskaltzaindiak 75 urte bete ditu eta euskara batua dauka aurrera atera beharra. Zuek ere 75 urte bete ondoren zer egin behar duzue?
G.M. Euskaltzaindiaren zeregina argi dago, hizkuntzaren sustatzea eta lantzea. Euskal kulturaren definizioa egitea, ordea, askoz ere zailagoa da. Gure ustez, Euskal Herriari eragiten dion oro da kultura. Oso zabala, beraz.
Euskal komunitate zientifikorik ba al dugu? Fisikoki badago, baina joan zaitez klaustroetara eta aztertu nola pentsatzen den eta egiten diren lan zientifikoen proiektatzeko naziotasunaren ikuspegirik badagoen. Instituzioen barruan ez dago herrigintzara jarritako dinamikarik. Hori da oinarrian huts egiten duena.
Adibide bat: ez dago unibertsitateen arteko gune bateraturik. Beste bat: gurea bezalako herri txikiak behar duen nazioarteko proiekzioa bultzatzeko aldizkaria falta zaigu, munduko liburutegi eta unibertsitate nagusienetan zabalduz, Euskal Herriko kultura ikuspegi zabala eskainiko duena.
Europako Komunitateak ikerketa programa aukerak eskaintzen ditu. Horietan parte hartzeko sare neutroak behar dira, unibertsitateak koordinatu eta guztien parte hartzea bideratuko dutenak. Dibulgazioa dago gero, kulturaren ikuspegi osoa eskainiko dituzten materialak osatu behar dira, historia dela, geografia...
Baina, zein da jokamoldea? Hor ditugu administrazioak zein unibertsitateak, eta zertarako besteak? Plataforma hauek gabe ez baitago aurrerapen zientifikorik, kontrasterik, komunikaziorik.
A. Noizbait aipatu duzu alderdi politikoek ez dituztela instituzio kulturalak baloratzen. Baloratu al zaituzte?
G.M. Gerra aurreko euskal politikariek liburuak idazten zituzten, oraindik ere guretzat erreferentzia direnak; gaur egun, ez dut ezagutzen libururik idatzi duen politikaririk. Orduan, kultura erakundeei errespetu ia sakratua zitzaien. Egun, politika munduak gizarte zibila jan digu eta erretiratzera behartu du.
Alderdi guztiek jokatu dute honela, ez dira jabetu Euskal Herriaren eraikitze prozesuan gizarte mailako ekimenek duten garrantziaz, eta lagundu behar direla, sustatu, ez mesprezatu, gertatzen den moduan.
A. Ez al zaudete gizartetik urrunegi?
G.M. Eusko Ikaskuntza ez da inoiz jakintsu talde `itxia' izateko asmoz aritu. Herriarekin harremanetan jarri eta dinamizatzaile papera betetzeari heldu dio. Egia da, gerra aurrean orain baino harreman askoz ere estuagoa zuela eta egun gizartetik oso urrun gaudela. Hauxe dugu oraingo defizit larrienetarikoa.
A. EHUn errektore zinela, unibertsitateaz etsita bukatu zenuen. Orain, unibertsitateen koordinazioaz mintzatzen zara.
G.M. Koordinatzearena gaizki ulertu dela uste dut. Guk plataforma eskaintzen dugu eta nahi duenak parte har dezake, inolako inposiziorik gabe. Norbaitek pentsatu baitu megalomaniak jota ari garela, gizarteak gure orbitan mugitu behar duelakoan. Ezta gutxiago ere.
Hala ere, unibertsitateari buruz ezkorra naiz. Guk antolatutako unibertsitatearen diseinua Euskal Herriaren beharretatik oso urrun dago. Ez dut esaten jende onik ez dagoenik, bai noski, baina oro har, irakasleen maila kaskarra da. Kalitate izugarria dakarren belaunaldia badago, zientziarekiko interesa duena, baina kalean daude... Bien bitartean, barruan, beste hainbat, bokazio faltan eta produktibitate emankorrik erakutsi gabe ari dira.
J.J. Petrikorena
46-49

GaiezGizarteaIrakaskuntzUnibertsitaEHUIrakasleakBesteak
GaiezKulturaKultur ErakEusko Ikast
PertsonaiazMONREAL1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude