Felipe Barandiaran: «Konkistari buruz hemengo ikuspuntua eman nahi genuen»


1992ko abenduaren 13an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Felipe Barandiaran, ETBko aurkezleari elkarrizketa
Felipe Barandiaran: «Konkistari buruz hemengo ikuspuntua eman nahi genuen»
Colonek Amerika aurkitu zuenetik 500 urte bete diren honetan ETBk ere tartetxo bat eskaini dio gertaera honi. "Amerika eta euskaldunak" izeneko saioan bertan gertatutakoan euskaldunek beteriko papera azaltzen da. Erreportaia hauen aurkezle gisa ibili da Felipe Barandiaran.
ARGIA. Nola sortu zen saio hau egiteto ideia?
F. BARANDIARAN. 5. mendeurena zela eta jendeak proiektuak aurkeztu zituen telesailak egiteko, liburuak idazteko eta abar. Zumalde gionista, historiadorea da eta gidoi bat prestatzea pentsatu zuen euskaldunak Amerikan, konkista garaian gaia jorratuz. Zazpi atal egin genituen eta neri eskatu zidaten aurkezle lanak egingo ote nituen eta neri ideia ona iruditu zitzaidan. Gogo handia bait nuen Ameriketako zenbait paraje ezagutzeko.
A. Nola joan da grabaketa?
F.B. Talde oso txikia ibili gara grabaketan eta oso atsegina izan da. Bost bidaia inguru egin genituen eta lurralde ederrak ikusi ditugu. Euskaldunen aztarnak jarraitzen ibili gara.
A Zein izan da saio honen helburua?
F.B. Konkistako garaian euskaldunak ibili zirela agertzea, gure ikuspegitik. Aurten Espainiako telebistan eta beste zenbait telebistetan zorioneko konkistarekin denetarik ikus behar izango genuela uste genuen. Orduan pentsatu genuen komeni zela hemengo ikuspuntua ematea konkistari buruz eta han parte hartu zutenen gainean denetarik izan bait zen han. Honen adibide dira, alde batetik Agirre, Venezuelan oraindik ere umeak beldurtzeko bere izena erabiltzen baita. Bestetik, Juan De Zumarraga Mexicon izan zen indioei laguntzeko asko egin zuen. Guzti hori eskaini nahi izan dugu, baina ez dakit lortu ote dugun.
A. Saioa grabatzerakoan zein izan da aurkitu duzuen oztoporik nagusiena?
F.B. Saioa egin baino lehen ez ginen hara joan lokalizazioak egitera, oso garestia ibaitzen. Horregatik aurkitzea pentsatzen genituen zenbati leku ez ditugu aurkitu. Terremoto bat dela eta, edo beste edozein arrazoi dela eta jadanik ez zeuden. Urrutiraino joaten ginen askotan zerbaiten bila eta ez genuen ezer aurkitzen. Bestetik, askotan leku batera iristeko arazo handiak izaten ditugu komunikabideak oso txarrak bait dira. Zenbaitetan sei ordu baino gehiago behar izan ditugu ehun kilometro egin ahal izateko.
AITZIBER YARZA
63


GaiezKomunikabidTelebistaETBSaioak
GaiezKomunikabidTelebistaETBAurkezleak
PertsonaiazBARANDIARA1
EgileezYARZA1Komunikabid

Azkenak
Bizkaiko autoeskolek hirugarren greba eguna izan dute astelehenean

Uztailak 8, 16 eta 21 izan dira greba egiteko ELA eta CCOO sindikatuek aukeratutako egunak. Kontsumorako Prezioen Indizea (KPI) eta soldatak parekatzea eta lanaldiak murriztea eskatzen dute. 


Nerabeak

Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]


BSHko langileen gehiengoak onartu egin du sindikatuek eta enpresak adostutako aurreakordioa

Langile batzordeak eta enpresak adostutako aurreakordioak 655tik 609ra murriztuko ditu kaleratzeak, gainerakoak birkokatuko dituzte. Astelehen arratsaldean jakin da langileen %78k babestu dutela akordioa. Nafarroako Gobernuak eta langile batzordeak etorkizunari begira,... [+]


Cesar-Neron kasua

Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]


Ana Sagasti (AZ Ekimena)
“Jasanezina da sanferminetan pixaren kiratsa eta etengabeko soinua”

Alde Zaharreko Ekimeneko Ana Sagastirekin hitz egin du Euskalerria Irratiak, bertako bizilagunek sanferminak nola bizi dituzten ezagutzeko. Bederatzi egunez eta 24 orduz soinua gehiegizkoa eta pixa usaina erabatekoa dela esan du. Jaia eta egunerokotasuna uztartzeko... [+]


Riviera Gaza: euskal ekonomiarako aukera bat?

Bai, eremu horren historia odoltsua da. Pena izan zen hainbeste jende hiltzea eta herri hori modu horretan kanporatua izatea, baina hainbestetan gertatu dira halakoak...! Gizakiok ez dugu erremediorik eta Historiak ez du atzera bueltarik. Egiten ari zirena gehiegizkoa zela... [+]


Donostiako Klasikoa eta Israel-Premier Tech taldea

BDZ Israeli Boikota, Desinbertsioak eta Zigorrak mugimenduko (BDS nazioartean) ordezkaritza bat bildu berri da Donostiako Klasikoa antolatzen duen Oceta erakundeko arduradun batekin. Jakinarazi digu aurten, iaz ez bezala, lasterketara ez dela talde israeldarrik etorriko... [+]


Siriako armada hiritik irten den arren, beduinoek eta drusoek borrokan jarraitzen dute As-Suwaydan

Siriako armada Israelekin eta milizia drusoekin su-eten akordio batera iritsi bada ere, bi komunitateen arteko istiluek ez dute etenik Damasko hegoaldeko probintziako hiriburuan. Soldadu siriarrak As-Suwaydatik irten ondoren, Tel Avivek beduinoak bizi diren hainbat eremu... [+]


2025-07-21 | ARGIA
Ongietorrien auziko akordioak “borrokaren zilegitasuna” ezbaian jartzen duela salatu dute zenbait presok eta preso ohik

"Euskal Herriaren jazarpena elikatzen du Euskal Herriaren bakearen bidean egindako akordiotzat saldu duten honek", adierazi dute larunbatean Arrasaten eginiko prentsa agerraldian. 


“Gazteen kontrako kriminalizazioa” eta “Poliziaren gehiegikeria” salatu ditu Azpeitiko Gaztetxeak

Igande arratsean ehunka herritarrek elkarretaratzea egin dute herriko plazan, "Poliziaren gehiegikeria" salatzeko. Azpeitiko Udalak udaltzainei elkartasuna adierazi die, eta, aldiz, Ertzaintzaren esku hartzea "gehiegizkoa" izan zela esan du.


Euskara, katalana eta galiziera ez dira momentuz hizkuntza ofizialak izango Europar Batasunean

Europar Batasuneko estatu kideen gehiengoak atzera bota du euskara, katalana eta galiziera EBn hizkuntza ofizialak izateko eskaera. Finantzazio eta arlo legalean hainbat "zalantza" dituztela plazaratu dute. 


Agharas ekarteak jasandako eraso arrazistak salatu dituzte Barakaldoko txosnek

Agharas migratzaile imazighen elkartearen txosnan pertsona batek hainbat irain arrazista egin zituen. Erasoa salatzeko elkarretaratzea egin dute igandean Barakaldon. 


2025-07-21 | Axier Lopez
Bilboko Aste Nagusian genozidioaren konplize bati agur esan diote: 13 konpartsak ez dute Coca-Cola txosnetan eskainiko

Bilboko Konpartsak osatzen duten 27 taldeetatik hamahiruk erabaki dute AEBetako Coca-Cola multinazionalaren produktu guztiak kenduko dituztela haien txosnetatik, Israel palestinarren aurka egiten ari den genozidioaren konplize izatea leporatuta.


Gazan 19 pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta laguntza zeramaten 25 kamioiri tiro egin diete soldadu israeldarrek

Gazako Osasun Ministerioaren arabera, Israelek 2023ko urrian  zerrendaren aurkako oldarraldia gogortu zuenetik 86 palestinar hil dira gosez, horietatik 76 haurrak. Manifestazioak egin dituzte hainbat herrialde arabiarretan, Gazarako su-etena aldarrikatzeko eta palestinarrek... [+]


2025-07-21 | Behe Banda
barra warroak
Berritu ala hil

Berritu ala hil. Hori esaten diogu geure buruari. Ariketetatik ariketa gabeko alera, narraziotik gertuago, metaforarik gabe, zuzenago. Orain? Orain gehiago behar dugu. Narrazioago, ezmetaforatuago, ariketagabeago.

Pertsonaia bat sortuko dugu. Pertsona bat. Istorio batean... [+]


Eguneraketa berriak daude