«Nere Garaian Everestera Joateko Aukera Izan Banu, Joango Nintzatekeen»


1992ko ekainaren 07an
Xebe Peña mendizaleari elkarrizketa
Xebe Peña
«Nere Garaian Everestera Joateko Aukera Izan Banu, Joango Nintzatekeen»
Xebe Peña dugu Euskal Herriko mendizaleen aitona. Gaur egun 84 urte ditu eta duela hiru Mont Blanc-aren gailurra lortu zuen bederatzigarren aldiz. 1908tik hona, euskal historia mendi gailurretik ezagutu eta bizi izan du. Duela bizpahiru aste Tolosako Hamalau Orduetan parte hartu zuen, eta baita bukatu ere.
ARGIA. Noiztik zabiltza mendian?
XEBE PEÑA. Gazte gaztetatik geldi ezina izan naiz. Atletismoa egiten hasi nintzen, Tolosan, 1921ean Espainiako lehendabiziko stadiuma eraiki bait zen bertan. Goizeko seietan Berazubira joaten ginen entrenatzera; egunero, berdin zen eguraldi txarra egin ala ez. Han izaten ginen seietatik zazpi t'erdiak arte. 15 urtetik 18ra bitartean horretan aritu nintzen. Mendira ere joaten nintzen, baina oso gutxitan.
1926an Tolosako mendigoizaleen elkartea sortu zen eta partaidea egin ninduten. 1927an 200etik gora partaide ginen. Tolosan, bestalde, oso inguru menditsua dugu. Aitzgorri Aralar... Durangaldera ere abiatzen ginen. Indalecio Oianguren Eibarreko argazkilariarekin joaten nintzen astelehenero, jai izaten bait zuen, eta Tolosatik Eibarrera trenez joaten nintzen berarekin mendira joateko. Bi eserleku zituen kotxez joaten ginen Durangaldera eta atzeko partean -'ahítepudras' izena zuen -bere tresna guztiak eramaten zituen; antzinako kamara zahar eta handi horiek, tripode eta guzti. Eta berarekin Durangalde ia osea ezagutu nuen, 18-19 urte nituen.
A. Eta gerra etorri zen.
X,P, Bai, Tolosatik alde egin behar izan genuen. Erreketeak Nafarroatik sartu ziren eta alde egin behar izan genuen hiru anaiok. Zumaian hilabete egon ginen eta gero Bilbora alde egin genuen, izeba baten etxera.
Jose Antonio Agirrek Eusko Jaurlaritza eratu zuenean Gernikan egon nintzen eta Ekonomiako Kontseilariarekin, Eleodoro Latorrekin, aritu nintzen lanean. Baina gero Telesforo Monzonekin topo egin nuen. Telesforo lehendik ere oso laguna nuen, Tolosara etortzen zelako euskara ikastera. Bergarako zinegotzia zen eta behin gaueko 12etan deitu zioten telefonoz, Tolosan ataltzen ari ginela, hurrengo egunean 8etarako bertan egotea ea posible al zuen esanez. Garantia Konstituzionalen Auzitegirako botoa eman behar zuen. Xehe, joan gaitezke oinez? galdetu zidan. Eta horrela egin genuen. Ernio azpitik Azkoitiraino. Handik Elosuara igo eta Bergarara jeitsi ginen. Telesforok azkenean ezin zuen. Oso nekatuta zegoen. eta Bergarako alkateari Telesforo bazetorrela eta pixka bat itxaroteko esateko aurreratu behar izan nintzen.
Bilbon aurkitu nuen berriro, gerra garaian jada, eta Eleodoro Latorrerekin ari nintzela esan nionean "bihartik aurrera nerekin egongo zara" erantzun zidan berak.
A. Baionan egon zinen errefuxiatuta. Nolakoa izan zen esperientzia hura?
X,P, Baionara joan baino lehen nere anaia topatu nuen Gorbean, gudari zegoela? eta joan eta berriro bere bila bueltatu nintzen. Bilbotik, autoa koltxoi pare batekin babestuta, Erriberatik ibili ginen nere anaiaren bila. Handik Santanderrera joan ginen, eta bertatik Baionara berriro. 12 pertsona atera ginen itsasuntzi batean ezkutaturik. Haien artean, Segundoko 0laeta.
A. Iparraldean errefuxiatuen fitxak egiten zenituen.
X,P, Errefuxiatu guztiek fitxa bana zuten 11 daturekin. Lanbidea bilatzeaz arduratzen ginen baita... Dena kontrolaturik genuen. Alemaniarrak sartu zirenean ere askotan pasatu nintzen Hegoaldera, jendea ekartzen eta eramaten. 1946an Madrilen hiru urte egon eta gero Bilbora etorri ginen.
A.- Aurten Hamalau Orduak egin dituzu, baina 1926an II edizioan ere parte hartu zenuen.
X,P, Bai, gauza asko aldutu dira, batez ere jende kopuruari dagokionean. 1925ean, lehendabizi antolatu zirenean, 14 pertsona aurkeztu ziren. 1926an hamahiru izan ginen. Aurten, 1.675 pertsona iritsi dira helmugara.
A. Oso desberdinak dira oraingo eta lehengo mendizaletasuna?
X,P, Bai. Lehen ez genuen mendira joateko erraztasunik. Trenez mugitzen ginen. Autobusez egin genuen lehendabizko ibilaldia 1927an izan zen, Tolosatik Moncayo mendira. 22 eserleku zituen eta ez zuen kapotarik. Pirinioetara joateko ere zailtasun handiak genituen... Otsagiraino motor txiki batean joaten ginen.
Bestetik, mendizaletasunak lehengo xarmarik ez du.
A.. Mendizaleen artean batzuetan ematen den lehiaketa ezagutu al duzu?
X,P, Ez zait batere gustatzen. Gu ez gabiltza Joko Olinpikoetan. Ondo iruditzen zait Himalaiara eta beste toki batzuetara espediozioak antolatzea, baina ez ezer frogatzeko, baizik.eta bertako mendiak ere politak izango direlako. Bere garaian bertara joateko erraztasunak izanez gero, ni ere joango nintzatekeen. Horretarako diru laguntzak izateari ondo deritzot, baina nik ez nuke propagandarik egingo inoiz; ezta etxe komertzialen esponsorrez baliatuko ere.
Mendia atsegin zaigulako, ederra delako joaten gara. Amatourrak gara, zaletasuna dugu. Baserrietako jendea ézagutu. Eurekin hitz egin. Hori da mendiak duen izaera polita. Eurekin euskeraz asko mintzatu naiz. Bailara batzuetan oso ondo hitz egiten dute eta barru barruan eramaten dute gure hizkuntza. Mendia egiteari esker, lagunak ditut mundu osoan. Baserritarrak, hasieran, harritu egiten ziren. Eurek herrira jaisteko gogoa zuen eta guk kalea utzita mendira jotzen genuen.
A. Baina zu Aconcaguara ere igo zara, duela gutxi Mont Blanc errepikatu duzu, Kilimanjaro edota Nord Kapp burutu dituzu...
X P Bai. Gerra aurretik Pirinioak gehiena ezagutzen nuen. Nahiko berandu hasi naiz Alpeetara joaten. Jada, Alpeetan mendi gehienak egin ditut... Mont Blancen 12 aldiz egon naiz baina hiru aldiz, eguraldi txarragatik, utzi behar izan dut; Cervino ere lortu nuen, baina Suitzatik. Monte Rosako altuena den Dufour-Spitze igo nuen... Nord Kappen, Noruegiako punturik iparraldekoenean, bi gau egin nituen. Aconcaguan ere osa metro gutxitara geratu nintzen, nerekin igo zen laguna osa gaisorik bait zegoen.
Frantziako Elkarte Alpinoko bazkidea egin nintzen eta Kilimanjarora lehendabizi joan nintzenean eurekin joan nintzen. Eta horrela hasi nintzen munduko beste tokietako mendiak egiten.
A. Joango al zinateke Everestera?
X P Arrisku gehiegi dira nere adinerako. Aurreko Everest espedizioan ea eurekin joatea nahi nuen galdetu zidaten, eta jada denborarik ez nuela erantzun nien.
Myrian Gartzia
NORTASUN AGIRIA:
1908an jaio zen Tolosan. Gerra aurreko Aberri Egunetara oinez joan zen, Iruñera eta Gasteizera. Bere anaia Xabier Euskaltzaina izan zen. lodoarekiko alergia du. 63 kilo pisatzen ditu eta soldaduzkatik ez da aldatu. 200etik gora mendi mapa topografikoek ditu. Oso liburuzalea da eta etxeko txoko guztiek liburuz josita ditu. Aneton 20-25 aldiz egona da.
34-.38

GaiezKirolaMendizaleta
PertsonaiazPEÑA2
EgileezGARTZIA3Kirola

Azkenak
Aroztegiko epaiketaren kronika (bosgarren eguna)
Frogarik gabe, zigor eskaera gogorra auzipetuen gainean

Fiskalak eta akusazio partikularrak zazpi auzipetuen zigor eskaerak berretsi dituzte, 46 hilabeteko kartzela zigorra eta 56.000 euro enpresei egindako kalteen ordain gisa. Auzipetuen abokatuek absoluzioa eskatu dute. Epailearen eskuetan geratu da erabakia.


Arabako zentral fotovoltaikorik handienari baimena eman dio Espainiako Gobernuak

231.000 panel jarriko dituzte, Arabako hego-mendebaldeko ehun hektareatan zehar: Armiñonen. EUskal Herriko bigarren eguzki parke handiena izango da.


2025-05-23 | Gedar
Preso politikoei harrerak egitea debekatzen saiatuko dira berriz Espainiako Estatuan

PPk Senatuan proposatu du, gainera, euskal preso politikoek damua erakutsi behar izateko xantaia areagotzea.


2025-05-23 | ARGIA
Arantxa Tapia fitxatu duen enpresak diseinatuko du Jaurlaritzaren mila milioi euroko inbertsioa

Maiatzaren 22an EAEko Legebiltzarrak mila milioi euro zorpetzeko lege proiektua onartu du “zientzian, teknologian, enpresan eta industria sektorean eragiteko”. Naiz hedabideak jakitera eman duenez, Eusko Jaurlaritzak KPMG Asesores SL enpresari eskatu dio plana... [+]


2025-05-23 | Irutxuloko Hitza
Aldi baterako alokairu kontratuen “iruzurra” salatu du Donostiako Stop Kaleratzeakek

Donostiako Parte Zaharreko maizter batek 11 hilabeterako alokairu kontratua bost urterako legezko kontratu bihurtzea lortu du.


Netanyahuk dio ‘Palestina askatu’ dela gaur egungo ‘Heil Hitler’

Washingtonen Israelek duen enbaxadako bi langile tiroz hilda agertu eta gero egin ditu adierazpenak Netanyahuk. Israelgo Gobernuak zuzenean lotu ditu Washingtongo erasoak eta  Europako zenbait gobernuburuk Gazako sarraskiaren aurka egindako adierazpenak.


Seaskaren baliabideak emendatzeko eskatu diote Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko parlamentariek

Maiatzaren 21ean bidali diote gutuna Elisabeth Borne Frantziako Hezkuntza ministroari Ipar Euskal Herriko sei parlamentariek. Dagoen ikasle kopurua ikusita, ikastoletarako aurreikusi dituzten lanpostuak "aise gutxiegi" direla deitoratzen dute gutunean. Kexua adierazteko... [+]


Eibarko Udalak jai batzordeari jarritako oztopoak salatu dituzte

Eibarko San Juanetara begira, Eibarko jai batzordeak udal-gobernuaren eta alkatetzaren aldetik jasotzen ari duen jarrera salatu du. JHH Jaixak Herrixak Herrixandakoak batzordeak luzatu proposamenak "arrazoirik gabe" errefusatu dituztela deitoratzeaz gain, Udalak... [+]


2025-05-23 | Elhuyar
Ipar globaleko konpainia gutxi batzuk dira baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazken arduradun nagusiak

Ehun konpainia multinazional baino ez daude baliabide naturalen erauzketarekin lotutako gatazka guztien % 20aren atzean, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoak egin duen ikerketa baten arabera. Ikerketak agerian utzi du iparralde globaleko herrialdeetako konpainiak baliabideez... [+]


“Arau askorekin jaten ikasten badugu, agian ez ditugu gorputzaren beharrak nabarituko”

Mireia Centeno Gutierrez psikopedagogoak haurren elikaduraren inguruko zenbait gako eman ditu; hala nola jatera behartzeak eta jakiak debekatzeak dituen ondorioak aipatu ditu.


Aroztegiko epaiketaren kronika (laugarren eguna)
Taldean erabakita, dena era baketsuan egin zutela esan dute auzipetuek

Ostegunean auzipetuek deklaratu dute, eta haien adierazpenetatik honakoa laburbildu liteke: Lekarozko plazan edo akanpadan biltzen ziren herritarrek taldean erabakitzen zuten zer egin; oro har, obren eremura joan eta makinen aurrean era pasiboan jarri.


2025-05-22 | ARGIA
Bizilagunekin plataformak ‘Donostia Tropikala’ festa egingo du maiatzaren 30ean

Ekimen honekin tonu alai eta ironikoan salatu nahi dute aldaketa klimatikoa eta turistifikazioa elkar elikatzen ari direla, eta horrek "gure hiria eta lurraldea merkatuaren logikaren esku uzten" dituela.


Eguneraketa berriak daude