"Jotzerakoan barrutik egin behar da, bestela alferrik aritzea da"


1991ko irailaren 29an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Maurizio Elizalde txistulariari elkarrizketa
Maurizio Elizalde txistulariek usadio zaharrari eusten dio
"Jotzerakoan barrutik egin behar da, bestela alferrik aritzea da"
Nafarroako Arizkun herrian topatu dugu Maurizio 77 urteko txistularia, bere bizitza osoan zehar makina bat plaza egin dituena txistuarekin. Lehengo igandean, Txistularien Elkarteak antolaturik, Arizkunen omenaldi beroa egin zioten Amaiurko semeari eta elkarteko Urrezko Domina eman zioten Baztango mutil-dantza gehienak hiltzen utzi ez zituenari. Hitz jario etengabean, barne-barnetik isuri dizkigu txistuaren gaineko hainbat aburu
ARGIA. Hastapenetan nork erakutsi zizun txistua jotzen?
MAURIZIO ELIZALDE. Aitak, hamaika urte nituela. Geroztik jarraitu nuen jotzen etengabe, gelditu ere egin gabe eta beti gustora. Gustorik ez badago ez dago ezer egiterik, ezta txistua jotzerik ere. Dudarik gabe aita izan nuen maisu ona.
A. Zure ondotik badatoz erreleboa hartuko dizutenak?
M.E. Bai, Patxi Larralde esate baterako. Gogoz ari dira ondokoak.
A. Desberdintasunik ikusten al duzu zure jotzeko modua eta besteenaren artean?
M.E. Bai, zer edo zer bai, sortzetik datorren zerbait da, sentimendua.
A. Musika eskoletatik datorren jendea nola ikasten duzu?
M.E. Ondo ikasten ari dira, baina beren erara bezala, ez da gure antzekorik, batzuetan gogorik gabe jotzen dutela dirudi, beste erara.
A. Nork markatzen du dantzaren erritmoa, txisiulariak ala dantzariak?
M.E. Txistulariak, dudarik gabe. Dantzariak dantzatu egin behar du, ez besterik.
A. Zer da Mauriziok egin nahi izan duena eta egin gabe utzi duena?
M.E. Egin nahi izan dudana, beti egin dut, horretan lasai nago. Nahi nuen guztia egiten nuen.
A. Ez al zara zure estiloko azkenetako txistulari bezala sentitzen?
M.E. Ez, nerekin ikasitakoak badatoz beste batzuk, haiek ere ongi ari dira.
A. Aurrerantzean ere zuk jotzen duzun moduan jarraitu beharko litzatekeela uste duzu?
M.E. Jotzerakoan sentimendua eta gogoa behar da, barrutik egin behar da, bestela alferrik aritzea da.
A. Zer iruditzen zaizu txistua beste musika tresna batzuekin nahastea?
M.E. Zaila, egin izan dira saioak, baina nik orain arte ibili ditudan txistuekin ez da ez akordeonistarik, ez inor, jotzen ahal duenik.
A. Nahasketa hori orduan, ez da ondo gelditzen zure eritziz.
M.E. Ni saiatu izan naiz, baina alferrik ibiltzea da, txistua instrumento independientea bait da.
A. Zuk orain dela urte asko egiten hasi zinen lana egin izan ez bazenu, zer gertatuko zatekeen?
M.E. Galdua, ongi galdua, hainbat eta hainbat melodia. 1943an hasi nintzen pittaka-pittaka kantak biltzen, aitak erakutsi eta nik ikasiak; mutil-dantzak partituretan jarri behar nituela esan zidan aitak eta baita nik lortu ere.
A. Lan guzti hori egin ahal izateko, buruz ikasiko zenituen...
M. E. Denak buruz. Gero idatzi eta dudarik baldin banuen, txistua hartu eta zuzendu egiten nuen. Ez da lan makala. Gaur ez baziren lan horiek egin, denak galduta zeuden. Baztango abestiak biltzen, ez da beste inor atera lan hori egiten. Gusto eta pazientziarekin egin nituen nik, gusto eta astiarekin.
A. Hasi zinenean oinarri musikalik izan bazenu, txistulana izango zinatekeen.
M.E. Seguraski bai, barrutik ikusi bait dut nere afizioa. Baziren lehenago ere bestelako txistulariak, baina nere kasuan gehiago da barrutiko gogoa.
A. Garai hartako prestakuntza musikala zeukatenak normalean organistak izaten ziren...
M.E. Honetarako nik gogorik ez. Gazte-gaztetik izan nuen txisturako gogoa eta halaxe egin nuen.
A. Zer desberdintasun daude Baztango eta Euskal Herriko beste tokietako melodien artean?
M.E. Baztangoak, nik esan nezake, ohitura zaharragokoak direla. Herri askotan zehar ibili naiz, eta melodiak eta dantzak batetik bestera beti zer edo zer aldatzen dira.
A. Zein izan da oinarrian zure lorpena, aitarengandik ikasitakoa erakustea edo zeure ekarria ikasleei ematea?
M.E. Nik berritu egin dut, perfekzionatu, batzuetan tonu desberdinean. Aita ohitura zaharrekoa zen.
A. Desberdintasun asko daude Baztango mutildantzen artean?
M.E. Hamasei dira eta denak dira desberdinak. Hori argitzea zaila da. Ikusi egin behar horretarako.
A. Mauriziok egindako lana interpretatzeko gauza al gara?
M.E. Nik uste baietz, ari direla esango nuke. Gure musika berdina da beti, eta hala behar luke, nahaste borrasterik gabe. Gaur egun honelako gehiegi dago, eta zoritxarrez lehengo dantza zaharrak akitu dira.
Patxi Sarriegi
"Txistua jotzea sortzetik datorren zerbait da".
"Gazte-gaztetik izan nuen txisturako afizioa".
42-43

Gaiez\Kultura\Musika\Musika trad\Txistua
Gaiez\Kultura\Ekitaldiak\Omenaldiak
Pertsonaiaz\ELIZALDE2
Egileez\SARRIEGI1\Kultura

Azkenak
2025-07-24 | Gedar
Aurka kolektiboa
“Auzi politikoa da: zertarako egiten dugu musika?”

Musika-eszena antikomertzialean alea jartzeko asmoz sortu dute Aurka kolektiboa. Martin eta Katalin kideekin hitz egin dugu arlo horretako kolektiboen loraldiaz, musika politizatuaz eta musikaren potentzialitateez, industria musikalaz, makrojaialdiez eta beste.


Euskarafobia ari du beste behin Lizarrako Udalean

Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]


2025-07-24 | El Salto
Israelek Marwan Al-Hams doktorea bahitu du, Gazako kanpaina-ospitaleetako arduraduna

Abu Youssef Al-Najjar Ospitaleko zuzendari Marwan Al-Hams kanpainako ospitaleen arduraduna da eta Gazako Osasun Ministerioko bozeramailea. Uztailaren 21eko arratsaldean atxilotu dute Israelgo Indar Armatuek.


Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu dira entzuketa prozesuan

Eusko Jaurlaritzak eta Bizkaiko Foru Aldundiak bultzatuta eta Agirre Lehendakaria Center erakundearen eta New Yorkeko Columbiako Unibertsitatearen gidaritzapean egindako entzuketa prozesuaren emaitzak aurkeztu dituzte uztailaren 23 honetan. Museoa eraikitzearekin sustatuko... [+]


Prep botika farmazietan eskuragarri jartzeko asmoa iragarri du Espainiako Osasun Ministerioak

GIBarekiko esposizio aurreko profilaxia da Prep botika. Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariaren arabera, farmazietan eskuratzeak itxaron-zerrendak gutxitu ditzake. Alabaina, arriskuez ere ohartarazi du.


2025-07-23 | Onintza Enbeita
Aloña Erauskin. Biziraulea
“Sortzetiko gaixotasunak ditugunok ez daukagu erabakitzeko aukerarik gauza askotan”

Bihotzak eztanda egin arte biziko da Aloña Erauskin (Berrobi, 1999), beste guztiok bezala. Besteon aldean, ordea, presente dauka aukera hori.


2025-07-23 | Iñaki Lasa Nuin
Gizakia kosmosa da

Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.

Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]


Desobedientzia praktikatzen

Hankak lurrean dituzte gure solaskideek. Euskalgintzaren eta herri mugimenduen joko-zelaian dabiltza etengabe eta eskarmentu horretatik hitz egiten dute euskarari eusteaz, hizkuntza zapalkuntza ez normalizatzeaz eta erdaldunengandik espero beharko genukeenaz. Gorka Torrek ez du... [+]


2025-07-23 | Josu Jimenez Maia
Marokoren estrategia zahar-berritua

"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.

Kezka, ezinegona eta... [+]


Txorimaloei mokoka

Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.

Miope bezain itsu,... [+]


2025-07-23 | Patxi Saez Beloki
Euskara gara

Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.

Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]


Jaurlaritzako Osasun Sailak lantaldea berregituratu du, “arreta modernizatzeko eta kalitatezko zerbitzu publikoa ziurtatzeko”

Kargua hartu eta urtebetera, Alberto Martínez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak lantaldean aldaketa batzuk egin dituela iragarri du, "etorkizuneko osasun sistema publikoaren eraldaketari" ekiteko: besteak beste, Gontzal Tamayo Medel sailburuorde berria... [+]


Euskal gastronomia tradizionalaren Ja(ki)tea sariak banatu dituzte, “balioez beteta” eta erakundeak interpelatuta

Zazpigarren urtez, Adunako (Gipuzkoa) Zabala sagardotegian egin dute Ja(ki)tea sarien banaketa, euskal gastronomia tradizionala oinarri duten jatetxeen artekoa. Besteren artean, Getariako Kosta Aroak irabazi du bertako ekoizle onenaren saria, Tafallako Tubalek plater... [+]


Europako Batasuneko herrialde gehienek bat egiten dute migratzaileak deportatzeko neurriak gogortzearekin

Migratzaileak deportatzeko neurriez mintzatzeko, EB Europako Batasuna osatzen duten 27 estatuetako Barne eta Migrazio ministroak bildu dira asteartean, Kopenhagen. Ondorioztatu dute EBko herrialde gehienek babesten dutela etorkinak deportatzeko neurriak gogortzea... [+]


Iruñeko polizia-etxean hil zen Ndiayeren omenezko plaka kendu dutela salatu dute

“Badirudi memoria kolektibotik ezabatu nahi dutela hiriak bizi izan duen polizia-indarkeria arrazistaren ekintzarik latzena”, salatu dute. Bestalde, azken boladako diskurtso eta eraso arrazisten gorakadaren aurrean, elkarretaratzea deitu dute Irun eta Donostiako... [+]


Eguneraketa berriak daude