"Jotzerakoan barrutik egin behar da, bestela alferrik aritzea da"


1991ko irailaren 29an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Maurizio Elizalde txistulariari elkarrizketa
Maurizio Elizalde txistulariek usadio zaharrari eusten dio
"Jotzerakoan barrutik egin behar da, bestela alferrik aritzea da"
Nafarroako Arizkun herrian topatu dugu Maurizio 77 urteko txistularia, bere bizitza osoan zehar makina bat plaza egin dituena txistuarekin. Lehengo igandean, Txistularien Elkarteak antolaturik, Arizkunen omenaldi beroa egin zioten Amaiurko semeari eta elkarteko Urrezko Domina eman zioten Baztango mutil-dantza gehienak hiltzen utzi ez zituenari. Hitz jario etengabean, barne-barnetik isuri dizkigu txistuaren gaineko hainbat aburu
ARGIA. Hastapenetan nork erakutsi zizun txistua jotzen?
MAURIZIO ELIZALDE. Aitak, hamaika urte nituela. Geroztik jarraitu nuen jotzen etengabe, gelditu ere egin gabe eta beti gustora. Gustorik ez badago ez dago ezer egiterik, ezta txistua jotzerik ere. Dudarik gabe aita izan nuen maisu ona.
A. Zure ondotik badatoz erreleboa hartuko dizutenak?
M.E. Bai, Patxi Larralde esate baterako. Gogoz ari dira ondokoak.
A. Desberdintasunik ikusten al duzu zure jotzeko modua eta besteenaren artean?
M.E. Bai, zer edo zer bai, sortzetik datorren zerbait da, sentimendua.
A. Musika eskoletatik datorren jendea nola ikasten duzu?
M.E. Ondo ikasten ari dira, baina beren erara bezala, ez da gure antzekorik, batzuetan gogorik gabe jotzen dutela dirudi, beste erara.
A. Nork markatzen du dantzaren erritmoa, txisiulariak ala dantzariak?
M.E. Txistulariak, dudarik gabe. Dantzariak dantzatu egin behar du, ez besterik.
A. Zer da Mauriziok egin nahi izan duena eta egin gabe utzi duena?
M.E. Egin nahi izan dudana, beti egin dut, horretan lasai nago. Nahi nuen guztia egiten nuen.
A. Ez al zara zure estiloko azkenetako txistulari bezala sentitzen?
M.E. Ez, nerekin ikasitakoak badatoz beste batzuk, haiek ere ongi ari dira.
A. Aurrerantzean ere zuk jotzen duzun moduan jarraitu beharko litzatekeela uste duzu?
M.E. Jotzerakoan sentimendua eta gogoa behar da, barrutik egin behar da, bestela alferrik aritzea da.
A. Zer iruditzen zaizu txistua beste musika tresna batzuekin nahastea?
M.E. Zaila, egin izan dira saioak, baina nik orain arte ibili ditudan txistuekin ez da ez akordeonistarik, ez inor, jotzen ahal duenik.
A. Nahasketa hori orduan, ez da ondo gelditzen zure eritziz.
M.E. Ni saiatu izan naiz, baina alferrik ibiltzea da, txistua instrumento independientea bait da.
A. Zuk orain dela urte asko egiten hasi zinen lana egin izan ez bazenu, zer gertatuko zatekeen?
M.E. Galdua, ongi galdua, hainbat eta hainbat melodia. 1943an hasi nintzen pittaka-pittaka kantak biltzen, aitak erakutsi eta nik ikasiak; mutil-dantzak partituretan jarri behar nituela esan zidan aitak eta baita nik lortu ere.
A. Lan guzti hori egin ahal izateko, buruz ikasiko zenituen...
M. E. Denak buruz. Gero idatzi eta dudarik baldin banuen, txistua hartu eta zuzendu egiten nuen. Ez da lan makala. Gaur ez baziren lan horiek egin, denak galduta zeuden. Baztango abestiak biltzen, ez da beste inor atera lan hori egiten. Gusto eta pazientziarekin egin nituen nik, gusto eta astiarekin.
A. Hasi zinenean oinarri musikalik izan bazenu, txistulana izango zinatekeen.
M.E. Seguraski bai, barrutik ikusi bait dut nere afizioa. Baziren lehenago ere bestelako txistulariak, baina nere kasuan gehiago da barrutiko gogoa.
A. Garai hartako prestakuntza musikala zeukatenak normalean organistak izaten ziren...
M.E. Honetarako nik gogorik ez. Gazte-gaztetik izan nuen txisturako gogoa eta halaxe egin nuen.
A. Zer desberdintasun daude Baztango eta Euskal Herriko beste tokietako melodien artean?
M.E. Baztangoak, nik esan nezake, ohitura zaharragokoak direla. Herri askotan zehar ibili naiz, eta melodiak eta dantzak batetik bestera beti zer edo zer aldatzen dira.
A. Zein izan da oinarrian zure lorpena, aitarengandik ikasitakoa erakustea edo zeure ekarria ikasleei ematea?
M.E. Nik berritu egin dut, perfekzionatu, batzuetan tonu desberdinean. Aita ohitura zaharrekoa zen.
A. Desberdintasun asko daude Baztango mutildantzen artean?
M.E. Hamasei dira eta denak dira desberdinak. Hori argitzea zaila da. Ikusi egin behar horretarako.
A. Mauriziok egindako lana interpretatzeko gauza al gara?
M.E. Nik uste baietz, ari direla esango nuke. Gure musika berdina da beti, eta hala behar luke, nahaste borrasterik gabe. Gaur egun honelako gehiegi dago, eta zoritxarrez lehengo dantza zaharrak akitu dira.
Patxi Sarriegi
"Txistua jotzea sortzetik datorren zerbait da".
"Gazte-gaztetik izan nuen txisturako afizioa".
42-43

Gaiez\Kultura\Musika\Musika trad\Txistua
Gaiez\Kultura\Ekitaldiak\Omenaldiak
Pertsonaiaz\ELIZALDE2
Egileez\SARRIEGI1\Kultura

Azkenak
Astebeteko liskarren ondoren, Thailandiak eta Kanbodiak su-eten akordio bat sinatu dute

Duela astebete, bien arteko mugan Thailandiako eta Kanbodiako tropak elkarri eraso egiten hasi ziren, Frantziaren kolonizazio aldian jatorria duen gatazka berpiztuta. Bi herrialdeek "berehalako eta baldintzarik gabeko" su-etena ezartzea adostu dute astelehenean, 35... [+]


Zuzenean eta zeharka 434.000 palestinar hil ditu Israelek 2023ko urritik, Gazako biztanleriaren %20, kalkulu baten arabera

The Lancet aldizkari ezagunak iazko uztailean eginiko "aurreikuspen zuhurraren" ondoren, zuzenean eta zeharka Gazan hilda egon daitezkeen palestinarren kopurua eguneratu du Steven Donziger abokatu entzutetsu estatubatuarrak, The Lancet-en formula... [+]


Europa makurrarazi du Trumpek
AEBek Europako produktuei %15eko muga-zergak ipiniko dizkie, eta alderantziz ezer ere ez

Horrez gain, Europa behartu egin du gasa AEBei erostera, 750.000 milioi euro xahutu beharko ditu horretan datozen hiru urteotan; beste 600.000 milioi euro gehiago inbertitu beharko ditu han, "inbertsio estrategikoetan"; eta, "ehunka milioi euro", zehaztapen... [+]


Agur esan du Hatortxu Rockek, baina segida izango du abenduan: Aske jaialdia

Lau egunez Lakuntza milaka lagunez bete du Hatortxu Rockek. Aurtengo edizioak presoen aldeko jaialdiaren bideari amaiera eman dio. Hala ere, abenduak 27rako jaialdi berria iragarri dute: Aske.


Gosez hiltzen ari gara

Nire gorputza erortzen ari da. Ama kolapsatzen ari da nekeak jota. Nire lehengusuak egunero jokatzen du bizitza laguntza pixka baten truke. Gazako haurrak gure begien aurrean hiltzen ari dira eta ezin diegu lagundu.


2025-07-28 | Hala Bedi
Gasteizko kanpaldian jasandako Poliziaren bortizkeria salatu dute GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak

GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak salatu dute Ertzaintzak eta Gasteizko Udaltzaingoak gogor kargatu zutela "giro lasaian" egiten ari ziren ekimenaren aurka. Lau atxilotu, 11 identifikatu eta hamarnaka zauritu utzi zituzten Poliziaren esku hartzeari buruzko bestelako... [+]


Janaria sartzeko “10 orduko etenak” iragarri ditu Israelek, Gazan 100.000 haur desnutrizio arriskuan daudelako

"Pausa taktiko" gisa definitu ditu Israelek. Igandean hasi da eta 35 kamioi sartu dira Gazako zerrendara.


Espetxetik irten da Georges Abdallah, Europan espetxean denbora gehien zeraman preso politikoa

40 urte pasatxoko espetxealdiaren ostean, joan den ostiralean atera zuten espetxetik, eta segituan Libanora eraman, bere jaioterrira. Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz ez... [+]


2025-07-28 | Gedar
Arrazakeriarekin lotu ziren iazko gorroto-delituen ia erdia Espainiako Estatuan

%37 genero- eta sexu-diskriminazio kasuekin loturik egon ziren, eta aporofobia %33 hazi zen. Gorroto-delituen intzidentzia tasarik altuena Nafarroan identifikatu zuten iaz.


Umezurtz geratu diren Palestinako haurrei eskolak ziurtatzeko 41.000 euro bideratuko ditu Salam Gaza erakundeak

Nafarroako Kutxa Fundazioari esker 41.000 euro bideratuko ditu Palestinara Salam Gaza Gobernuz Kanpoko Erakundeak, umezurtz geratu diren haurrei eskolak bermatzeko gutxienez beste urtebetez. Alor akademikoa eskaintzeaz gainera, babes psikologikoa eta laguntza emozionala... [+]


Paul Urkijoren ‘Gaua’ hurrengo filmaren soinu bandaren grabaketan parte hartu du Aiaraldeko Iaiaiai taldeak

Irrintzi eta performance taldeak aste honetan egin ditu grabaketak Paul Urkijoren eta Mursegoren eta Aran Callejaren gidaritzapean, eta beste artista batzuekin elkarlanean, Ibon RG-rekin besteak beste. Sitgeseko zinema jaialdian estreinatuko dute pelikula, urrian.


Octavio Alberola zendu da, Donostian Franco hiltzen saiatu zen anarkista

1962ko udan, CNT Francisco Franco diktadorea hiltzen saiatu zen Donostian, ETAren laguntzarekin. Octavio Alberola anarkistak koordinatu zuen ekintza, baina huts egin zuten.


Sendabelarrak oliotan

Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]


Eskuz eta banaka

Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]


Eguneraketa berriak daude