«Lehengo martxa mantenduz gero, "Egin"en jarraitzeko asmoa nuen»

1991ko irailaren 22an

"Deia" egunkariko zuzendariordea den Joxe Felix Azurmendi kazetariari elkarrizketa.
JOXE FELIX AZURMENDI
«Lehengo martxa mantenduz gero, 'Egin'en jarraitzeko asmoa nuen»
Hamaika komentario kaleratu ziren «Egin» egunkaritik 'joan' zenean. Beste hamaika "Deia" egunkarian lanean hasi zenean. Joxe Felix Azurmendi, gaur egun "Deia"ko zuzendariordea dugu, bertako analista politikoa eta hainbat eritzizko artikulu idatzi ohi ditu. Euskal Herriko bizitza politikoa hurbiletik bizi duen gizon energiko honek bere bizipenak kontatu dizkigu.
ARGIA. Azken boladan zure erantzukizun politiko-profesionalei buruzko erreferentziak azaltzen ari dira.
J.F. AZURMENDI. Hori ulertzeko, agertu den artikulua ikurri behar da. J. Iratzarrek, normatik kanpo, ze normalean Iratzarrek astelehenetan bakarrik idazten bait du, zutabe batean nere kontrako eraso gratuitoa idatzi zuen. Gratuitoa zen, aitzakia Anton Galindez ezizenez "Deia"n egindako komentarioa izan zelako. Ezer jakin gabe esan zuten "komentario hau seguru Joxe Felixek egin duela" eta nere kontra hasi ziren. Oso komentario itsusia izan da, osabarena baino gehiago. Osaba, azken finean, gaiso bat delako baina Iratzar ez, kolektibo ideologikoa da eta konturatu behar zara "Egin"eko linea markatzen duela. Nik badakit ezizen hau norekin hasi zen eta nortzuk hartu zuten. Nik ez nuen auzi horrekin jarraitzeko asmorik baina handik pare bat egunera Jose Antonio Osabaren eskutitza jaso nuen. Gizon hau, herbestetik etorri zenetik anti komunista enfermizoa bihurtu zen eta ni marxista-leninista ez naiz sekula izan baina ezta ere antimarxista-leninista. Osabak marxistak eta komunistak leku guztietatik ikusten ditu eta kasu honetan abertzaletasun erradikalaren arriskuak ere ikusten ditu. Abertzale izan ez den pertsona, orain hasiko al da abertzaletasuna nolakoa izango den esaten? Bai, zera.
Orduan, Iratzarrentzat EAJkoa naiz eta Osabarentzat ezker abertzalekoa. Ni ez nago HBko gaurko zuzendaritza estrategikoarekin ados, ez dut istorio hori onartzen. Baina nere burua ezkerreko abertzale, independentista eta euskaltzale bezala sentitzen dut. "Deia"n idazten dudana denok, eta hasteko irakurleek, ulertzeko modukoa da. Egia esateko ez didate sekulan ez zuzendaritzak edo EAJk, ezta irakurleek ere, kontra egin. Baina Osabaren eskutitzean zuzendaritzari eta Xabier Arzalluzi fotokopia bidaliko ziela jartzen zuelako haserretu egin nintzen. Zer pentsatzen du horrek? Arzalluzi bidaltzen badio beldurtu egingo naizela? Horregatik argitara atera nuen gaia.
A. "Egin"eko zuzendaria izan zinen. Orain "Deia"ko zuzendariordea zara. Zer dela eta?
J.F.A. Erantzuna oso erraza da. "Egin"etik bota egin ninduten. Punto. Ez dut sekula hain argi esan baina jadanik ia bost urte pasatu dira eta... "Egin"etik bota egin ninduten.
A. Zergatik?
J.F.A. Ni ez nintzelako euren konfidantzazkoa. Talde berria eratu zuten eta talde horretan konfidantzazko jendea behar zuten. Eta hori normala iruditzen zait: ni aurreko taldearen konfidantzazkoa nintzelako nengoen hor eta zuzendaria konfidantzazko pertsona izan behar da. Zuek eta irakurleek atera ondorioak, zeintzu ziren nigan konfiantza zutenak eta zeintzu besteengan zutenak.
Nere bizitza osoan langabezian egoteko prest nengoen hau Espainia dela esan baino lehen. Zenbat aukera daude Euskal Herriko egunkarietan hau ez dela Espainia esateko? Ni ez naiz politikoa, ni kazetaria naiz eta aukera bakarra "Deia" zen. "Deia"ra etorri nintzen eta esan nien: "begira, ni ez nago zuen linea editorialarekin ados baina egunkari honetan lan egiteko prest nago", pentsatuz nere aportazioa egokia eta ona izan zitekeela. Gero, nere ideien kontra joan gabe, eritzi munduan aritzea pentsatu nuen, eta horretan nabil. Zaila izan ote den? Nerekiko ezagupen profesional eta pertsonala hemen lehen egon nintzen tokian baino handiagoa izan dela esango nuke. Egun batetik bestera heroia izatetik traidore izatera pasatzen zara, gaur ezker abertzaleko kazetari onena eta bihar txarrena. Eta normalean ez da ez bata, ez bestea.
Dirudienez, batzuek uste dute nere bizitza politikoa "Egin"en hasi zela. Batzuek pentsatzen dute Venezuelan egon nintzela nere gurasoak bertakoak zirelako. Venezuelan herbesteratuta egon nintzen, bertan kazetaritza ikasi eta bederatzi urte eman nituen.
A. Noiz egon zinen Venezuelan?
J.F.A. Nere etxetik alde egin nuen polizia nere bila etorri zelako 1963an. Nik Ternera, Argala eta tipo guzti hauek ezagutu ditut, VI. Asanbladatik pasatu zirenean. Tipo hauen biografia osoa ezagutzen dut eta horregatik oso erraza egiten zait laburpen bat egitea, baina badakit arrisku handikoa izan daitekeela. Neri, hiruzpalau belaunaldiz burges abertzalea nintzela esan izan didate ETAn, eta azkenean, EAJn amaituko nuela. Eta hori esan zidanak, azkenean berak eskatu du EAJn sartzea. Nik momentuz ez daukat sartzeko asmorik.
A. Kanporaketa gertatu ez balitz. "Egin"en jarraituko zenuke?
J.F.A. Lehengo martxarekin nere asmoa zen "Egin"en jarraitzea, dudarik gabe. Aldaketa handia egonez gero, igual ez. Ez zuzendari bezala beti baina, txo, ni hogei aldiz egon naiz Audientzia Nazionalean. Besteek aldiz, ez dute epaiketarik izan, kasualitatea izango da baina horrela gertatu da. Sei edo zazpi urtez egon naiz zuzendari, 1980tik 1987ra, eta beste sei zuzendarien artean ez dira hainbeste denbora egon.
A. Denboraldi horretan, zein aldaketa ikusi dituzu ezker abertzalean?
J.F.A. Nik beti pentsatu dut HBn edozeinek zuela tokia. Edozein abertzalek, esan nahi dut.
Nik uste dut, egon dela eta badagoela, legitimitate osoarekin, HBri eduki politikoa emateko proiektua. Nik eduki politiko horrekin ez naiz beti ados egon. Lehen ez zen horrela. Gero, ez dakit zer gertatu zen. Argalaren diskurtsoa hitzez hitz hartu zuten, honek organizatu behar zela esan zuenean. Baina organizatu ziren barruan zegoen jendea kotrolatzeko, ez zabaltzeko. Nahiago zuten jende gehiago ez izatea baina barruan zeudenak, denak oso koherenteak izatea. Koherentzia horri eusteak ideologikoki ere linea baten jarraitzailea izatea suposatzen du. Nik uste, HB ez da horrelakoa izan behar eta, zentzu batean, nik KASeko organizaziotik paso egin nahi nuen. Zirkuloak eginda, nik uste nuen KAS kirkulu estuena izango zela, gero HB zabalago bat egongo zela eta denen arteko zabalena egunkaria izango zela. Beste batzuek ez zuten horrela ikusten. Eurek zeukaten indarra, eta akabo.
A. "Eurek" esaten duzunean zeintzuz ari zara?
J.F.A. Kasu honetan, KASeko abanguardia. HASI eta ASK... KASeko buruak.
A. Orduan KASeko baruzagitzak aterarazi zintuen "Egin"etik.?
J.F.A. Eurek oraindik ere beste abanguardia bat dutela esaten dute. Eurei galdetu.
A. Beste gai batera pasatuz, nola ikusten duzu nazioarte mailan ematen ari den nazionalismoen berrindartzea?
J.F.A. Guk, euskaldun bezala, gure bizitza osoan izan dugun aukera onena dugula uste dut. Eta ez independentzia aldarrikatzeko, edo hemendik bi urtera independentzia izateko. Guk, argi eta garbi utzi behar dugu, nahi duguna egiteko eskubidea dugula. Pausoz pauso beste zerbait egiteko modua izango da. Horrelaxe idatzi nuen duela bi urte eta barre egin zidaten. Orain, inork ez du barrerik egiten.
A. Herrien Europa posible izango dela uste duzu?
J.F.A. Europako herri minorizatuen artean gu oso goiko gailurrean gaude eta beste batzuk oso atzeratuta. Beraz, ezin dugu konpromezu hori hartu.
A. Euskal Herrian eta Catalunyan gertatzen ari diren mugimenduak aldarazi egin al dezake egoera?
J.F.A. Euskal Herrian, momentuz, guda armatuari eta presoei irteera bat eman gabe ez dago ez mapa elektorala, ez ezer konpontzerik. Uste dut, HBn edo EAJn ideia bat baino gehiago badagoela eta, dudarik gabe, presoak eta egoera hori dagoen bitartean gauza batzuk ez dira kanporatzen. Normalizazio hori lortuz gero Txillardegi eta Cereceda, esate batera, ez ditut talde berean ikusten, edo Iñaki Esnaola eta Patxi Zabaleta, edo Iñaki Aldekoa, Txema Montero eta Gorka Martinez. Gehienak gero norekin joango diren, ikusiko dugu. Nere eritziz Gorka Martinez eta hauek MC eta troskoak izan ziren moduan ikusten ditut. Egoera normaltzen denean testimonialen paperean ikusten ditut, oso jende jatorra baina testimonialak. Kontraesan handiena aberria da. Noski, badira beste kontraesanak, zapaltzaileak eta zapalduen artekoak, baina horiek beste herrietan ere gertatzen dira. Hori gero eta argiago dago. Horren harian, Joselu Cerecedak LABen izenean ez dakit zer ihardunaldi antolatu nahi dituela entzun dut. Ba, oso ondo. LABek berak ere, beti izan du indarra Gipuzkoan, baina Joselugatik LAB itxita egongo zatekeen. Abanguardia hau, abanguardia ideologikoa al da? Nererzat ez. Gu beti horien kontraesanak aguantatzen egon beharko al gara? Ba aguantatuko ditugu baina nik nagusitzat ez ditut hartuko. Eta beste batzuek ere ez. Baina, hori, ezin da eztabaidatu. Hori presoak desagertzen direnean eta guda armatua zentzu gabe geratzen denean. Zentzurik gabe gelditu den ala ez? Eritzi desberdinak daude.
A. Zure ustez?
J.F.A. Momentu honetan ez dauka zentzurik. Nik uste, ETAk momentu honetan esanez gero, orain arte zintzo jokatu duela, azierto eta akatsekin, guda armatuak ez duela ezer aportatzen eta armak gordetzen dituela... hau gertatuko balitz, a zer durundia herri honetan. Hain zuzen, hurrengo egunean bat baino gehiago kaleratuko bait ginateke presoak ateratzeko.

NORTASUN AGIRIA
Kasualitatez Durangon jaio zen duela 50 urte
Gernikarra sentitzen du bere burua
Irratiaren bizitasuna gustokoa du prentsa gizona dela onartu arren
Irratia euskeraren komunikabidea izan behar dela mantentzen du
Kazetari guztiak proiektu baten inguruan murgiltzen direla pentsatzen du

Myriam Gartzia
Xabier Letona
Ezkerreko abertzale, euskaltzalea eta independitistatzat dauka bere burua.
"Ez nintzen konfidantzazko gizona eta zuzendaria konfidantzazkoa izan behar da".
"KAS zirkulu estuena, HB zabalagoa eta egunkaria zabalena izan behar zirela uste nuen".
"Argi utzi behar dugu nahi duguna egiteko eskubidea dugula".
34-38

GaiezKomunikabidPrentsaEgunkariakDeia
PertsonaiazAZURMENDI4
EgileezGARTZIA3Komunikabid
EgileezLETONA1Komunikabid

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Efemeridea: Joxepa Antoni Aranberri ‘Xenpelar’ bertsolariak neskazaharrren defentsan bertso sorta argitaratu zuen

ARGIA

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude