«Kantu zaharretara jo dugu libre sentitzen garelako kanturako»


1991ko irailaren 08an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Txomin Artolak Amaia Zubiriarekin atera du azken diskoa
«Kantu zaharretara jo dugu libre sentitzen garelako kanturako»
Orain dela gutxi Elkar argitaletxearen eskutik kaleratutako «Folk-Lore sorta I» diskoarekin, Amaia Zubiriak eta Txomin Artolak lortutako arrakasta dela eta, azken honekin elkartu gara orain arte musika-munduan egindako lan ezberdinez hitz egiteko. Beste zenbait gauzataz ere mintzatzeko tenorea izan du Txominek, hala nola pentsaeraz, proiektuez e.a. Denbora behar du musikari astiro astiro ekiteko.
ARGIA. Zein alde dago orain hamabost urte disko arrakastatsua kaleratu zuen Haizea taldea eta egungo Amaia-Txomin bikotearen artean?
TXOMIN ARTOLA. Garai hartan jendea hasi berria zen; elkartu eta oso libre jokatzen genuen: kantu zaharrak aukeratu, garai hartan gustokoak genituen doinuak egokitu... oso abangoardista zen, une harentzako egokia. Gero bakoitzak bere bidea hartu zuen. Orain hiru urte kantaldietan topo egiten hasi eta tarteka abesti pare bat elkarrekin kantatzen hasi ginen, bapateko kontua izaten zen.
A. Eta lankidetza hori ugalduz joan zen...
T.A. Amaiak Donostian kantaldia eman behar zuen batean gonbidatu egin ninduen. Ondoren, irratian ematen hasi ziren eta jendeak gero eta gehiago eskatu zuen. Errepertorioa osatzen joan ginen. Baina benetako oinarriak aspaldiko adiskidetasuna, aldez aurretik elkarrekin egindako lana eta bion euskal kantu zaharrak ulertzeko modua eta kezka estetikoak izan ziren.
A. Garai hartako Haizeak kaleratutakoa eta egun kaleratu duzuen diskoaren artean aurrerapausurik ez dela eman dioten kritikak entzun dira, inmobilista dela alegia...
T.A. Azken hamabost urte hauetan Amaiak eta biok, nork bere aldetik, hamar bat disko kaleratu ditugu guztira. Bakoitzak bere bidea egin du: Amaiak, kantu zaharretan oinarrituta, esperimentuak egin ditu Pascal Gaignerekin batera. Nik, berriz, estilo ezberdinak erabili izan ditut, pop eta jazza adibide. Hitzen aldetik ere bai, Whitman, Aleman, Joserra Garzia eta beste poetak. Akusazio hori oso ikuspuntu partzialetik egina da eta ez da erreala. Gainera, modan ez dagoen arren, kantu zaharretara jo dugu oso oso libre sentitzen garelako nahi duguna egiteko. Erabakia oso konszientea izan da. Normala da alabaina, kritikak izatea.
A. Sail bateko lehen diskoa omen da kaleratu duzuen hau...
T.A. Bai, hala da, heldu den urtean bigarren sortari ekin nahi genioke. Izan ere, dagoeneko errepertorioa osaturik dugu.
A. Ez zarete saiatu kantuak eskualdez eskualde aukeratzen...
T.A. Ez, geure helburua diskoa orekatua izatea da. Horretarako, kantutegia biltzen eta ahoz aho gorde direnak jasotzen ikerlan handia egin behar da. Kantu ezagunez gain, ezezagunak ere ekartzen ditugu. Araban ere ikertu beharra dago...
A. Zer dela eta kantu zaharrak?
T.A. Oso garrantzitsu deritzot. Herri honen kantu zaharrekiko joera izugarria izan da eta azken urte hauetan hasi da galtzen. Herri batentzat hizkuntza oso garrantzizkoa da; bere nortasuna da, beste herrietatik bereizten duena. Kulturaren ardatza ere bada, eta hura galtzen bada kultura bera ere galduko da.
A Era berean, kantatzeko plazerra aipatzen duzue...
T.A. Bai, oso gustokoa dugu estilo hau, Modu xehe, naturalean eta ahotsari garrantzia emanez, kantu herrikoiak herriak berak kantatzen dituen bezala ematen saiatzen gara afizio hutsez egin dugu aukera. Sintetizadorea eta aspaldi sartuak ditugu, baina osagarri hutsak dira, kantuen izaerari egokitzen zaizkio.
A. Gaztetan ingeleseraz kantatzen zenuen, ba al du garrantzia egun euskaraz kantatzeak?
T.A. Hamalau urterekin Beatlesen kantuak abesten nituen. Gustoko nuen. Euskaraz ez zegoen ia ezer ere. Baina egun ingelesera hemen erabiltzea barregarri iruditzen zait.
A. Militantzi kontuak ere badu eraginik...
T.A. Dena lotuta dago, euskaraz egitea, militante izatea. Okerrena da gaur egun ia ez dela kriterio garbiekin jokatzen. Guzti hau esan eta gero bertako musikarik entzun ere egiten ez duen jende asko dago. Proiektu ederra litzateke euskarazko irratia egitea, irratsaio guztiak euskaraz izateaz gain, euskal musika besterik jarriko ez lukeena.
A. Lankide berrien eragina nabaria izan al da?
T.A. Dudarik gabe, Joxean Goikoetxeak soinuarekin eta Alan Griffin irlandarrak flauta eta txilibituarekin, ekarpen interesgarriak egin dituzte. Alanek Irlandatik ekarritako doinu dexente agertzen da gure abestietan
A. Orain arte bakarka landutako bidearekin jarraitzeko asmoa hemendik aurrera?
T.A. Beno, ez daukat oso garbi. Orain artekoaz etapa bat bukatu dut, baina ez da traumatikoa izan. Bakarka kaleratutako azken diskoa, 90ekoa, garai hartako testamentua da nolabait. Horrek ez du esan nahi hemendik aurrerakoa izugarri ezberdina izango denik. Egun kantu tradizionaletan zeharo murgilduta nago. Badut, bestalde, musika lagun batzurekin lantzeko asmoa, hitzik gabekoa seguruenik; doinuak huts-hutsik axola zaikigu, ikertzea, asimilazioak egitea... Oso gauza librea da loturarik gabekoa.
Ritxi Lizartza
50-51

GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakARTOLA2
GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakUBIRIA1
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
PertsonaiazARTOLA2
EgileezLIZARTZA2Kultura

Azkenak
Spoti-fire, Stop-ify edo Spoti-fair

Guztiok entzun nahi dugu musika: asko, merke, euskaraz eta gaizki sentitu gabe. Baina Spotify utziko badugu Israelen konplize izateagatik, agian beste enpresa eta tresnen inguruan ere hausnartu beharko dugu. Edo gure morala kontratatzen ditugun zerbitzuen arabera neurtzen hasiko... [+]


2025-09-09 | Irutxuloko Hitza
Kaleratzeak Stopek gaitzetsi du Donostian GOe egiteko azkartasuna, ondoko orubeko gazteentzako apartamenduei ekiteko datarik ez dutenean

Joan den astean jakinarazi zuten Basque Culinary Centerren GOe eraikina urriaren 20an inauguratuko dutela, eta horren harira, Kaleratzeak Stop plataformak idatzi bat helarazi du komunikabideetara. Bertan, gaitzetsi egin du Basque Culinary Centerreko eraikin berria 20 hilabetetan... [+]


Nafarroako azoka ekologiko handiena Noainen lurreratuko da irailaren 12tik 14ra

Hamargarren urtemuga ospatuko du aurten Nafarroako Azoka Ekologikoak. Berrogei postuko azokaz gain mintzaldiak, tailerrak, kontzertuak eta erakusketak izanen dira


2025-09-09 | Gedar
EAJko presidente ohi Andoni Ortuzar kanpo-aholkulari gisa fitxatu du PwC multinazionalak

 "Komunikazioan eta gai publikoetan" lagunduko dio enpresari. Lizitazioak manipulatzeagatik isundu izan dute konpainia, eta lotura zuzenak ditu EAJrekin. 


Izpegiko gainak herri baten aldarri izanen dira buruilaren 19 eta 20an

Basaizeak, Baztango Gazte Asanbladak, Baigorriko eta Erratzuko gazteek elkarlanean prestatu dituzte Izpegiko Bestak. Elkartasuna, memoria kolektiboa eta engaiamendu politikoa izanen dituzte ardatz.


2025-09-08 | Aimar Lopez
Istilurik gabe baina normaltasunik gabe ospatu dute bertze behin Alarde eguna Hondarribian

Jaizkibel konpainia berdinzaleak Herriko Etxearen eta epaileen deliberoak bete ditu, ez haatik HAOSEk, alarde baztertzailearen antolatzaileek. «Estrategia aldaketa bat» eskatu dio Jaizkibelek auzapezari; ezkerreko ordezkariek «Alardea antolatzeko».


2025-09-08 | ARGIA
Israeli armak salerostea debekatzeko dekretua iragarri du Espainiako Gobernuak

Pedro Sánchez Espainiako presidenteak adierazi du, legez arma-blokeoa ezarrita, presioa eragin nahi dutela Benjamin Netanyahurengan. Sánchezek deitoratu du nazioarteko komunitatearen zati baten “indiferentzia” eta Israelgo Gobernuarenganako... [+]


Bayrouren gobernua erori da Frantziako Asanblean eta estu da Macron

Astelehen arratsaldean konfiantza mozioa galdu du Frantziako lehen ministro François Bayrouk. Konfiantza mozioa eskatu zuen, datozen lau urteetarako austeritate usaina zuten aurrekontu batzuk aurkeztu eta bere aurkako zentsura mozioa iragarri zuenean eskuin muturrak. Aurrez... [+]


2025-09-08 | Axier Lopez
Argentinako ultraeskuinak lehen kolpea jaso du haustekundeetan

Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]


‘Esnatu ala hil’, kaleko euskaltzaleentzako liburua ondu dute Goikoetxeak eta Iurrebasok

Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]


2025-09-08 | Gedar
Igorreko Kiñu Gaztetxearen aurkako epaiketa, irailaren 15ean

09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.


2025-09-08 | Ahotsa.info
Bideoa: Labaren irekiera festa ospatu dute Iruñean

Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]


2025-09-08 | ARGIA
“Terroristak” dira Espainiako Vuelta geldiarazi zuten Bilboko ekintzaileak, Israel-Premier Tech taldeko jabearen arabera

“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.


Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


2025-09-08 | ARGIA
Desplazamendua behartzeko Gaza hirian palestinarrak hiltzen eta eraikinak suntsitzen jarraitzen du Israelek

Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.


Eguneraketa berriak daude