«Kantu zaharretara jo dugu libre sentitzen garelako kanturako»

Txomin Artolak Amaia Zubiriarekin atera du azken diskoa
«Kantu zaharretara jo dugu libre sentitzen garelako kanturako»
Orain dela gutxi Elkar argitaletxearen eskutik kaleratutako «Folk-Lore sorta I» diskoarekin, Amaia Zubiriak eta Txomin Artolak lortutako arrakasta dela eta, azken honekin elkartu gara orain arte musika-munduan egindako lan ezberdinez hitz egiteko. Beste zenbait gauzataz ere mintzatzeko tenorea izan du Txominek, hala nola pentsaeraz, proiektuez e.a. Denbora behar du musikari astiro astiro ekiteko.
ARGIA. Zein alde dago orain hamabost urte disko arrakastatsua kaleratu zuen Haizea taldea eta egungo Amaia-Txomin bikotearen artean?
TXOMIN ARTOLA. Garai hartan jendea hasi berria zen; elkartu eta oso libre jokatzen genuen: kantu zaharrak aukeratu, garai hartan gustokoak genituen doinuak egokitu... oso abangoardista zen, une harentzako egokia. Gero bakoitzak bere bidea hartu zuen. Orain hiru urte kantaldietan topo egiten hasi eta tarteka abesti pare bat elkarrekin kantatzen hasi ginen, bapateko kontua izaten zen.
A. Eta lankidetza hori ugalduz joan zen...
T.A. Amaiak Donostian kantaldia eman behar zuen batean gonbidatu egin ninduen. Ondoren, irratian ematen hasi ziren eta jendeak gero eta gehiago eskatu zuen. Errepertorioa osatzen joan ginen. Baina benetako oinarriak aspaldiko adiskidetasuna, aldez aurretik elkarrekin egindako lana eta bion euskal kantu zaharrak ulertzeko modua eta kezka estetikoak izan ziren.
A. Garai hartako Haizeak kaleratutakoa eta egun kaleratu duzuen diskoaren artean aurrerapausurik ez dela eman dioten kritikak entzun dira, inmobilista dela alegia...
T.A. Azken hamabost urte hauetan Amaiak eta biok, nork bere aldetik, hamar bat disko kaleratu ditugu guztira. Bakoitzak bere bidea egin du: Amaiak, kantu zaharretan oinarrituta, esperimentuak egin ditu Pascal Gaignerekin batera. Nik, berriz, estilo ezberdinak erabili izan ditut, pop eta jazza adibide. Hitzen aldetik ere bai, Whitman, Aleman, Joserra Garzia eta beste poetak. Akusazio hori oso ikuspuntu partzialetik egina da eta ez da erreala. Gainera, modan ez dagoen arren, kantu zaharretara jo dugu oso oso libre sentitzen garelako nahi duguna egiteko. Erabakia oso konszientea izan da. Normala da alabaina, kritikak izatea.
A. Sail bateko lehen diskoa omen da kaleratu duzuen hau...
T.A. Bai, hala da, heldu den urtean bigarren sortari ekin nahi genioke. Izan ere, dagoeneko errepertorioa osaturik dugu.
A. Ez zarete saiatu kantuak eskualdez eskualde aukeratzen...
T.A. Ez, geure helburua diskoa orekatua izatea da. Horretarako, kantutegia biltzen eta ahoz aho gorde direnak jasotzen ikerlan handia egin behar da. Kantu ezagunez gain, ezezagunak ere ekartzen ditugu. Araban ere ikertu beharra dago...
A. Zer dela eta kantu zaharrak?
T.A. Oso garrantzitsu deritzot. Herri honen kantu zaharrekiko joera izugarria izan da eta azken urte hauetan hasi da galtzen. Herri batentzat hizkuntza oso garrantzizkoa da; bere nortasuna da, beste herrietatik bereizten duena. Kulturaren ardatza ere bada, eta hura galtzen bada kultura bera ere galduko da.
A Era berean, kantatzeko plazerra aipatzen duzue...
T.A. Bai, oso gustokoa dugu estilo hau, Modu xehe, naturalean eta ahotsari garrantzia emanez, kantu herrikoiak herriak berak kantatzen dituen bezala ematen saiatzen gara afizio hutsez egin dugu aukera. Sintetizadorea eta aspaldi sartuak ditugu, baina osagarri hutsak dira, kantuen izaerari egokitzen zaizkio.
A. Gaztetan ingeleseraz kantatzen zenuen, ba al du garrantzia egun euskaraz kantatzeak?
T.A. Hamalau urterekin Beatlesen kantuak abesten nituen. Gustoko nuen. Euskaraz ez zegoen ia ezer ere. Baina egun ingelesera hemen erabiltzea barregarri iruditzen zait.
A. Militantzi kontuak ere badu eraginik...
T.A. Dena lotuta dago, euskaraz egitea, militante izatea. Okerrena da gaur egun ia ez dela kriterio garbiekin jokatzen. Guzti hau esan eta gero bertako musikarik entzun ere egiten ez duen jende asko dago. Proiektu ederra litzateke euskarazko irratia egitea, irratsaio guztiak euskaraz izateaz gain, euskal musika besterik jarriko ez lukeena.
A. Lankide berrien eragina nabaria izan al da?
T.A. Dudarik gabe, Joxean Goikoetxeak soinuarekin eta Alan Griffin irlandarrak flauta eta txilibituarekin, ekarpen interesgarriak egin dituzte. Alanek Irlandatik ekarritako doinu dexente agertzen da gure abestietan
A. Orain arte bakarka landutako bidearekin jarraitzeko asmoa hemendik aurrera?
T.A. Beno, ez daukat oso garbi. Orain artekoaz etapa bat bukatu dut, baina ez da traumatikoa izan. Bakarka kaleratutako azken diskoa, 90ekoa, garai hartako testamentua da nolabait. Horrek ez du esan nahi hemendik aurrerakoa izugarri ezberdina izango denik. Egun kantu tradizionaletan zeharo murgilduta nago. Badut, bestalde, musika lagun batzurekin lantzeko asmoa, hitzik gabekoa seguruenik; doinuak huts-hutsik axola zaikigu, ikertzea, asimilazioak egitea... Oso gauza librea da loturarik gabekoa.
Ritxi Lizartza
50-51

GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakARTOLA2
GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakUBIRIA1
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
PertsonaiazARTOLA2
EgileezLIZARTZA2Kultura