Alderdi nazionalista galesak oso zaila du Thatcher egonik boterean"

2007ko otsailaren 21an

Cennard Davies eta Chris Rees, Galeseko ordezkariei elkarrizketa
Cennard Davies eta Chris Rees, Galeseko bi ordezkarirekin solasean
Alderdi nazionalista galesak oso zaila du Thatcher egonik boterean"
Galesen helduen alfabetazio lanetan aritzen da Cennard Davies eta Chris Rees. Bertako inguru nazionalistetan eta herri aldizkarietako sarean ere murgilduta dabiltza biak. EKBk gonbidatuta, hizkuntza minorizatuak dituzten zenbait naziotako partaiderekin batera Euskal Herrian izan ditugu biak egun batzuz, eta haiekin mintzatzeko aukera izan dugu.
ARGIA. Laboristen eta kontserbatzaileak hauteskundeetarainoko lasterketa daude juda Erresuma Batuan, nola dago Galesen indarren jokoa, Plaid Cymru alderdi nazionalista barne?
CENNARD DAVIES Galesek hogeitamazortzi ordezkari ditu Londreseko parlamentuan, eta horietarik hiru dira nazionalistak, beste zortzi kontserbatzaileak eta beste guztiak laboristak dira. Alderdi Laborista oso errotuta dago Galeser Proportziotan herrialde osoan botoen 8% dute nazionalistek, baina inoiz izan duten garaiena %1 3koa izan zen, aurreko hauteskunde europarretan, 1985an.
A. Laboristak arduratzen al dira Galesen hizkuntzaren arazoari buruz?
CHRIS REES. ez dut uste. Hemengo PSOEren jarreraren oso antzekoa dutelakoan nago, jarrera ahotza". Badaude laboristen artean hizkuntza galesaren entusiastak, baina gehiengoari bost axola dio, aurkako jarrera ez badute beharbada.
DAVIES. Ez da erreza pronostikoa egitea. Baina oso zaila da Plaid Cymrurentzat aurrera egitea boterean Thatcher-en Alderdi Kontserbatzailea dagoenea, izan ere, galesa herri anti-kontserbatzailea da eta orain, beraz, garrantzitsua zera da, haiek boteretik kentzea, eta ondorioz gora egiten du laboristen aldeko botoak.
REES. Aldiz, laboristak daudenean gobernuan, alderdi nazionalista bilakatzen da oposizio naturala eta gora egiten du. Edozein modutan kontserbatzaileak zona oso anglofonoetan kokatzen dira Galesen, mugan eta kostaldean bereziki.
A. Alde kulturala ukituz, ze status du galesak hezkuntzan?
DAVIES. Segun eta zein eskualdetan. Galeseko iparmendebaldean eskoletako hezkuntza medio arrunta galesa da. Bestetik, aurtengo ikasturtetik aurrera Galeseko haur orok eskola orotan hizkuntza ikasi behar du ikasgai bezala, paperean behintzat. Horretaz gain, hego eta iparrekialdeko inguru anglofonoetan badauzkagu eskolak osoki galesez, hemengo ikastolen modukoak.
REES. Eresuma Batuan hezkuntza nola dagoen ulertzeko, jakin behar duzu administrazio lokalak paper handia jokatzen duela hezkuntza politikan, ez dago gehiegizko kontrol zentralik, tokian tokiko aldaketetarako eremua badago. Beraz, galesak indarra duen tokietan administrazio lokala bera ere arduratuta dago eta hobeto dago hezkuntzaren egoera.
A. Galesa irakaskuntzan derrigorrezkoa egiten duen arau berri honekin arazoak daude, irakasle falta edo, ezta?
REES. Irakaslegoari arreta gutxi eskaini izan zaio, eta ez da Galeseko arazo soila, ekonomikoa baizik. Irakasleek ez dute ondo irabazten, beste lanbide batzurekin gonbaratuz, eta askok irakasteari utzi kio azken aldian. Arazoa daukagu: galesa hedatzen ari da hezkuntzan, baina gero eta irakasle gutxiago dago.
DAVIES. Bizimoduaren zenbait arlotan galesa hedatzen ari da, adibidez media delakoetan, irratia eta telebistan hazten ari dira.
A. Optimistak zarete orduan hizkuntzaren etorkizunari buruz?
REES. Hiztunen kopurua atzeraka doa, egia esanda. Baina inoiz ez bezala terrenoa irabazten ari gara, bi norabidetako mugimendua da.
DAVIES. Hiztunen piramidean aldaketa ere nabari da. Orain jende gazte gehiago dago galesa mintzatzen eta lehen, ordea, zahar asko eta gazte gutxi.
REES. Bestalde, Galesen orain dugun oso problema larria galesa hitzegiten den eskualdetara inmigrazioa da, arazo sozial eta ekonomikoak ere sortzen ari bait da. Etxebizitza oso garesti dago Ingalaterran eta merke ostera Galesn. Ordean, ingselesak etxea saldu han eta geuregana datoz, etxea merke erosi eta negozioetan inbertizen dute. Era horretan, dendak eta beste zerbitzu publiko asko ingelesen esku gelditzen ari dira maiz, eta arazo linguistikoa bilakatzen ari da hau.
Luis Fernandez
"Galesa hitzegiten den eskualdeetara ingelesen inmigrazioa problema larria bilakatzen ari da".
"Cennard Daviesen esanetara, hiztunen piramidea aldatu egin da, orain gazte jendea gehiago mintzatzen bait da galesez".
20-21

Gaiez\Politika\Nazioartea\Estatuak/Na\GALES
Gaiez\Hizkuntza\Galesa
Pertsonaiaz\DAVIES1
Pertsonaiaz\REES1
Egileez\FERNANDEZ3\Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Heziketa perfektuaren sindromea: nekeak jotako gurasoak eta presioak itotako haurrak

Mikel Garcia Idiakez

Donostiako Herrerako emakumeak harmailetatik kantxara

Ainara Rodil Jaime

Moja klaratarrek Eliza utzi dute, Urduñako komentua erostea eragotzi dietelako, eta eskuin muturreko sekta batera batu dira

Aiaraldea

Euskararen konplizeak Gasteizen

Cira Crespo

Kanaky uharteetan istilu handiak, Frantziak hauteskunde errolda aldatu ondoren

Urko Apaolaza Avila

"Zukak puruki ezabatzen du sexu identitatea eta, hikak, aldiz, eraikitzen"

Miel Anjel Elustondo

Azkenak

2024-05-17 | UEU

37 euskal ikertzailek hartu dute parte Txiotesia7 lehiaketan

37 euskal ikertzailek hartu dute parte asteartean Txiotesia7 lehiaketan. Mastodon eta X/Twitter sare sozialetatik zabaldu zituzten beren ikerketa lanak, euskaraz.

2024-05-17 | Euskalerria irratia | Juan Kruz Lakasta Zubero

Estatuaren indarkeriaren biktimei aitortza ekitaldia eginen die Nafarroako foru gobernuak

Maiatzaren 30ean eginen dute Estatuaren eta eskuin muturraren indarkeriaren biktimen aitortza ekitaldia, Baluarten. Biktima zehatzei egiten zaien molde honetako lehen ekitaldi publikoa izanen da, eta 2019ko legearen babespean gauzatuko da.

2024-05-17 | Ainhoa Mariezkurrena Etxabe

Nor bere lekutik

2024-05-16 | Uriola.eus

Eusko Jaurlaritzak Bilboko Zorrotzako Profersa enpresa kautelaz ixtea erabaki du

Astelehenean egindako inspekzioaren ostean hartu da erabakia, azken asteetan izan diren istripuen harira.

2024-05-16 | Nahikari Inchausti

Transhumanismoa: arazo guztien konponbide ote?

Mondragon Unibertsitateko Humanitate Digital Globalak (HDG) graduan, etorkizunari buruzko hausnarketa eguneroko zerbait da, eta gogoeta horretan transhumanismoa saihestu ezin den gaia da.

Eguneraketa berriak daude