Josu Zabaleta: "Aurrean egotea dagokigu, eskatzeko asko eta emateko gutxirekin"


1990ko irailaren 23an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Euskal Herriko Itzultzaile Elkarteko Josu Zabaletari elkarrizketa.

Munduko Itzultzaileen Elkartean Hizkuntz Mugatuen Komisioa ordezkatuko du
Josu Zabaleta: "Aurrean egotea dagokigu, eskatzeko asko eta emateko gutxirekin"
Euskal Herriko Itzultzaileen Elkartea (EIZIE) Munduko Itzultzaileen Elkartean (FITE) sartu berri da, bertako Hizkuntz Mugatuen edo Minoritarioen Komisioko zuzendari bezala Josu Zabaleta itzultzailea aukeratu dutela.
ARGIA. Munduko Itzultzaile Elkartean sartu berri da Euskal Herriko Itzultzaile Elkartea. Esplikaiguzu lorpen honen prozesua?
JOSU ZABALETA. Elkarteak asmo horiek hasieratik zituen, eta hasiera bertatik harremanak izan genituen APETIrekin (Asociación Profesional Española de Traductores e Intérpretes) bezala gailego eta katalandarrekin. APETIk berehala planteatu zigun FITEn sartzeko ordezkaritza bat geratzen zela libre Estatutik eta gure esku uzten zutela. APETIk lagunduta beraz aurkeztu genuen gure kandidatura, eta zuzendaritzak onartu gintuen, hiru urteko epeaz hizkuntza mugatuen komisioan gaudela –nik neronek esaten nuen Kongresuan gurea ez duela hizkuntza minoritarioena izan behar gehiengoarena baizik, gehiengoa minoritarioak dira-eta–, zeinaren zuzendaritza eman didaten. Gurekin batera Korea, Tanzania, Irlanda, Txekoslovakia eta Hungariako ordezkariek osatzen dute Komisioa.
A. Nola daude kontenplatuta hizkuntza minoritarioak FITEren baitan?
J.Z. Boto berbera daukate, eta FITE barruan dauden gehienak, lehen esan bezala, hizkuntz minoritarioak dira. Eta gainera zabaltzen ari da. Gu sartu garen bezala, azken Kongresuan hamaika bazkide berri sartu dira. FITE bestalde, UNESCO barruan dago. Euskarari dagokionean, orain bitartean jende guztiak jakingo zuen FITEren barruan euskara bazela, baina euskaldunik zegoenik ez zuten ezagutzen. Jakinmin handia dago Elkartean hizkuntz minoritarioekiko, eta posibilitate handiak gure kasuan hemengo literatura eta zenbait kultur adierazpen kanpora ateratzeko, errealak, lotzen ari direnak.
A. Posibilitateez mintzo zara, baina zertan zehazten da hori?
J.Z. Adibidez, posibilitate nahiko zehaztuak daude euskal literaturako zenbait autore eta folklorea errumanora eta hungarierara itzultzeko. Eurek esaten duten bezala –eta ez zaie arrazoinik falta–, euskal ;autore bat New Yorkeko liburutegi batean jarrita behar bada ez da gauza asko eta gainera jendeak ez dakit zenbateraino irakurriko duen, baina Budapcst-eko liburutegi batean jarrita saldu egiten da, jendeak irakurri egiten du, ezagutu egiten da.
Literatura sartzen den lekuan gainera beste gauza batzuk ere sar daitezke. Modu guztietan egon behar dugu kanpoan, baina enbaxadore egon eta ezer eskaintzeko eduki ez erdaraz oso ondo esaten den bezala "enbaxada" da, eta guri tokatu zaigu aurrean egotea eskatzeko posibilitate handiekin eta emateko gutxirekin.
A. Argituko al zeniguke zein "enbaxada" den gurea?
J.z. Jendea hizkuntzak ikastera bidal dezakegu esate baterako. Lehendabiziko hitza "trukea" ateratzen dute, eta guk ez daukagu institutu bat adibidez. Badaukagu lekua amerikar bati euskara irakasteko baina ez txekoslovakiar bati irakasteko. Eurak erreztasunak emateko prest badaude guk ere egon beharko genuke.
A. Nork eta nola erantzun behar dio harreman horri Euskal Herrian? Itzultzaile Elkartearen esku egon behar du soilik?
J.Z. Nik uste dut instituzio publiko eta pribatuek erantzun behar diotela Egun Elkarteak betetzen du ordezkaritza hori, eta idazleena ere, nahiz eta ez genuen bete behar. Elkarri lagundu behar diogu, ze idazlea eta itzultzailea sartzen diren lekuan gero kantaria sartzen da, edo pintorea, eta momentu batean industriala. Hori bideak zabaltzea da.
A. Zu buru zaren Komisioak zein lehentasun azpimarratu ditu?
J.Z. Ikustea zein eginkizun eta zein baldintzetan betetzen den itzulpena hizkuntza guzti hauetan, eta ea hori nolabait definitzea badagoen. Hiru urte honetan espero dugu hizkuntza hauetako itzultzailearen liburu berdea egitea. Dagoeneko bi bilera zehaztuta daude, eta horietan hasiko gara problematika definitzen, gero nazioarteko instituzioetan hizkuntz hauetarako babes berezia eskatzeko asmoz. Badugu posibilitatea, bai FITEren izenean, bai UNESCOren izenean, gomendio batzu egiteko nazioetan. Eraginik izan dezake honek beraz, bai Euskal Herrian, bai Frantziaren bidez, bai Espainiaren bidez. Hor badago jadanik gomendio bat bultzatu ditzaten hizkuntz maioritarioengandik minoritarioenganako itzulpena, ondo dago, baina horretan inbertitu egin behar da. Guk ez badugu kasu gure Komisioan dirua sartzeko posibilitaterik hiru urte iraungo dugu, eta bestela gehiago.
A. Hemengo egoeraren radiografia bat egiterako orduan zein gauza azpimarratuko zenuke?
J.Z. Bi urte edo hiru barru itzultzaile estatutua definitu ahalko da legez eta hemengo ikasketek horretara mugatu beharko dute, eta ez dakit oso bide zuzenetik goazen. Egia da hemen gero eta kalitate gehiago dagoela, itzulpen eskakizuna ikaragarri handitu da... Ezin esan lan guztiak onak direnik ere, ez eta denak txarrak direnik. Egia da itzulpen txar asko egiten dela, bestela ezin izan gainera: Bi hizkuntz hain desberdin, biak ia ama hizkuntza bezala ezagutuak, dauzkagun prestakizun baliabideekin, eta gauzak egiten diren bezala izugarri artista izan behar da.
Izugarrizko ardura eskatzen zaio itzultzaileari, ze bera bait da hizkuntz normalizatzailea gehienbat, honetaz konturatu behar dugu, eta gehiago eskatu baina baliabideak jarriaz. Alde guztietan inbertitu behar da, presio handiagoa behar du egon eta laguntza gehiago.Gauzak honela ez dakit jartzen diren baliapideak egokienak diren. Esate baterako: Oraindik ez dugu lortu karrera egokia egiterik. Gero esaten da euskara lardaskatu eta okertze horretan interferentziak daudela! Horren kontrarioa itzultzailea da, horren kontzientzia handiena duena. Eta itzulpen ekintza batek sortzen du gainera interferentzia, eta hori aztertzeko moduak jartzen ez baditugu ez dakit zertan ari garen.
Espainiari gertatu zaio, bere itzultzaileek ezin dutela beren tituluekin Europako institutuetan lan egin. Lizentziaturarik ez zutelako. Gu bitartean masterretan inbertitzen ari gara, eta ez da soluzioa, soluzioa eskola on bat litzateke, eta bitartean ikerketa gune bat sortu beharko genuke.
J J Petrikorena
Euskal itzulpegintzan ematen ari diren urratsak ez direla zuzenak azpimarratu nahi izan digu Josu Zabaletak.
48-49

GaiezKulturaLiteraturaElkarteakEHIE
PertsonaiazABALETA8
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


CAFek giza eskubideak errespetatzen dituela “baieztatu” beharko du, Belgikako kontratu milioiduna eskuratzeko

Beasaingo enpresak 1.695 milioi euroko kontratua lortu du Belgikako SNCB-NMBS tren konpainia publikoarentzat 54.000 plaza dituzten bagoiak egiteko. Baina aurretik, belgikar konpainiak eskatu dio bere jarduerek nazioarteko zuzenbidea eta giza eskubideak errespetatzen dituztela... [+]


2025-07-24 | Gedar
Aurka kolektiboa
“Auzi politikoa da: zertarako egiten dugu musika?”

Musika-eszena antikomertzialean alea jartzeko asmoz sortu dute Aurka kolektiboa. Martin eta Katalin kideekin hitz egin dugu arlo horretako kolektiboen loraldiaz, musika politizatuaz eta musikaren potentzialitateez, industria musikalaz, makrojaialdiez eta beste.


Euskarafobia ari du beste behin Lizarrako Udalean

Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]


2025-07-24 | El Salto
Israelek Marwan Al-Hams doktorea bahitu du, Gazako kanpaina-ospitaleetako arduraduna

Abu Youssef Al-Najjar Ospitaleko zuzendari Marwan Al-Hams kanpainako ospitaleen arduraduna da eta Gazako Osasun Ministerioko bozeramailea. Uztailaren 21eko arratsaldean atxilotu dute Israelgo Indar Armatuek.


Eguneraketa berriak daude