Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

osteguna 2025eko ekainaren 19an

"Eusko Legebilizarrak ez du biztanleen kezkakin bat egiten"

1990ko maiatzaren 20an

Inprimatu

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Egin ARGIAkoa

Alberto Figeroarekin elkarrizketan.
Alberto Figeroa, Eusko Legebiltzarreko Letratu Nagusia
"Eusko Legebilizarrak ez du biztanleen kezkakin bat egiten"
Alberto Figeroa Eusko Legebiltzarreko Letratu Nagusia da, idazkari orokor antzekoa. Lemoiztar hau zuzenbide politikoko irakasle izan zen Sarriko eta Bergarako UNED unibertsitateetan. 1977an HASI alderdiko idazkeri nagusi izendetua izan eta bi urte geroago, postuarekin batera politika utzi zuen. 1981ean letratu bezala sartu zen lanera Eusko Legebiltzarrean, egun betetzen duen postuan aho batez onartua izan arte.
ARGIA. - 1979 arte bizitza politiko handia izan duzu...
Alberto Figeroa.–Gaztaroan EGlko kide izan nintzen eta gerora HASIko militante bihurtu nintzen. Euskal Herriko mugida guztietan parte hartu nuen trankismoaren garaian eta kale mailako politikan partehartze zuzena eduki nuen. 1977an HASIko idazkari nagusi izendatu ninduten eta bi urte beranduago idazkaritza; alderdia eta politika aktiboa utzi nituen. Bi estratejia erabat ezberdin planteatzen ziren orduan HASIn.
A.–Zein ezberdintasun aurkitzen dituzu 1979ko HASIn eta egungoaren artean?
A.F.–Egun alderdi honek dioenaz prentsak kaleraturikoa bakarrik dakit. Gure helburua garai hartan ezker abertzaleko alderdi bat egitea zen. Inguruko alderdiekin bat egin nahi genuen, baina gure artean bi estratejia erabat ezberdin zeuden. Guk genekusanez. ez zen abanguardiako alderdirik sortu behar, masazkoa baizik. Eta sozialdemokratak deitzen gintuzten. Egun badirudi jende guztiak sozialdemokrata izan nahi duela. Altsasuko mahaiaren ondoren HB sortu zen eta sorreraren puntuak nire bulegoan idatzi ziren. Guk pentsatzen genuen gure irteerarekin HASI eta HB bertan behera eroriko zirela eta bapatean izugarrizko indarra lortu zuten.
A.–Zer suposatzen du zuretzat egun Legebiltzarreko Letratu Nagusi izateak?
A.F.–Batzuek uste dute Letratu Nagusia Legebilizarreko lege aholkularia izatea dela eta horrez gain gehiago ere bada. Ni Legebiltzarreko idazkari nagusia ere banaiz eraketa eta barne arloko zuzendaria naiz. Nire betebeharra, Legebiltzarraren betekizunak direnak zuzentzea da, hoien betetzea. Hots, legeak egin behar badira, administrazioa egitura horretarako baliatzea, Euskadi, Estatua, Europa edota munduko legeak kontutan hartzea adibidez. Organu ezberdinen arteko lotura zaintzea da nire lana. Legebiltzarra legeak egiteko fabrika bat da batez ere eta beste enpresa batean injeniari bat zuzendari-jerente den bezala, hemen legegizon bat da postu hori betetzen duena. Lege arlokoa da Parlamentuaren betekizuna batipat eta beraz, lege aholkulari lana da nirea.
A.–Nola izan zinen aukeratua postu horretarako?
A.F.–Ni proposatua izan eta Legebiltzarreko mahaiak aho batez onartu ninduen. Mahaian bost alderdi parlamentari daude, PSE, PNV, EA, CDS eta EE. Herri Batasuna ez da joaten eta PP aldiz talde mixtoan denez CDSrekin batera, azken hauek daude mahaian.
A.–Aurten, autonomia, Estatutoa, Eusko Gobernuaren hamargarren urteurrena da, zer iruditzen zaizu?
A.F.–Euskadiko bizitza politikoa oso sakona izan da, baina arlo guztietan ez arlo instituzionalean bakarrik. Gertatzen dena da, arlo instituzionalean orokorrean geraturikoaren islada jaso dela. Nire ustez instituzio parlamenatrioa hiru handikapez jaio zen, lehen aldiz jartzen zela martxan lehena. Instituzioa lehen aldiz zegoen, ez zen Catalunyaren kasuan bezala gertatzen, Catalunyan Errepublika garaian martxan jarri bait zen. Hasieratik hasi ginen gu lanean eta gainera ez genekien ziurki, aukeratu nahi genuen eraketa edo antolaketa sistima zein zen. Bigarrengoz Estatutoa egin zenean batzuk kontederazio sistima bat zuten buruan, lurralde historikoetan jarriz indarra. Ez genekien Eusko Gobernua koordinatzaile bat izango zen edota lerro nagusien deiseinatzailea, baina Diputazioek izanik indarra eta boterea.
Hirugarren handikap bezala, lehen legealdian bigarren indarra zen talde politikoa. hau da HB. ez zela Legebiltzarrera joaten zen eta orain hirugarren indarra delarik ere ez da Parlamentuan agertzen. Hau da, ahultasun instituzionaleko une batean ez genekien instituzio honen etorkizuna zein zen. Politikoki indar handia eta sozialki garrantzizko alderdi bat era honetan egotea. Legebilizarraren lejitimitate eza salatuz, handikap handia izan da. Dena den nire ustez azken hamar urte hauetan hasierako zenbait duda argitu dira. Diputazioetan edo instituzio amankomunetan jarriko ote den indarra, azkenean argitu da. Gainera argitasun hau, hasieran Legebilizarra ahulduko omen zuen legearen eskutik etorri zaigu, LTH edo 'Ley de Territorio Historicos' deritzaionaren eskutik. Honek dioenez, Eusko Legebiltzarra lehentasuna duen instituzio da, beste instituzioen gainetik. Legebiltzarra, eusko biztanlegoaren nahia jasotzen duen gorengo organua dela esaten du irakurketa honek.
A.–Zein da Eusko Legebilizarraren lorpena?
Nik uste, Euskal Komunitate Autonomo mailan dugun instituzio amankomun bakarra dela Legebiltzarra eta bere abantaila, herritarrek dituzten ikuspegi ezberdinak jasotzen dituela. Hauteskundeen arabera herritarrek dituzten iritzi ezberdin hauek bereak egiten ditu, Gobernuak guzti hauen gehiengua jasotzen duenean soilik. Legebiltzarra instituzio politiko nagusia, berezkoa dela argitu da, bertan gutxienez hiru lurralde historiko daude ordezkatuak eta hauetan diren ikuspegi politiko ezberdinak daudenez hemen garatzen da eztabaida politikoa nagusiki. Hasieran bere paper politikoa nahiko zalantzan zegoen eta egun, duda-mudetan zebilizan alderdiak ere, oinarrizko instituzioa dela esaten dute.
Bestalde, erantzun politikoaren aldetik, honen aurrean beste inolako bide politiko alternatiborik agertu ez denez, legebiltzarra indartua suertatu da. Aukera posible bakarra da. datekeen bakarra. Instituzio honen aurreko herri erantzuna gero eta gehiagokoa izan balitz. Legebiltzarrean antzemango zen eta hauteskundeetan ere bai. Baina ez da hala gertatu. Instituzioaren aurrean bide alternatiboak aldarrikatzen dituztenak ez dute aurreraka duazenik demostratzen. Nolabait geldirik daude, eta honek Legebiltzarra indartzen du. Baina HB ez egotea ahultasun politikoa dela onartu beharra dago.
A.–Orain hamar urte Legebiltzarra, denek amesten zuten Euskal-Herriaren batasunera iristeko bidea zela aipatzen zen, baina hala izan da edo batasun ezaren alde egin du?
A.- Beno, une hauetan aurrerakada instituzionalik eman ez dela esan behar da, Nafarroaren kasuaz ari bazara. Iparraldeaz, euskara arloko adierazpen bat egin zuen Legebiltzarrak. baina Estatua da ahalmena duen bakarra eta berari aurkeztu genion gure adierazpena. Jakin behar da sentsibilitate politiko ezberdinak daudela, bertzaleek eta ez abertzaleek esan nahi dut. Hau Eusko Komunitate Autonomoan lerro batean ikusten bada, Nafarroan beste batean ikusi da. Nafarroan probintzi bakarreko autonomia garatu nahi dutenen indarra sakondu dela dirudi eta hori gertaera objetibo bat da, hauteskundeetan botoak ateratzen dituzte.
A.–Baina Eusko Legebiltzarrean bertan ere mota honetako indarrak agertzen hasi direla dirudi, UAren kasuan adibidez. Orain hamar urte iritzi politiko edo ideolojia ezberdinetako alderdien, instituzioa zela pentsatzen bazen ere, gaur egun dirudi, probintzialkeriak azaldu direla.
A.F.–Baina honek ziur asko ez du Legebiltzarrarekin zerikusirik, alderdien edo bizitza politiko orokorrarekin izango du zerikusia. Baina ez Euskadin bakarrik, beste komunitate autonomoetan ere eman da. Niretzat, EKA inoiz baino bateratuagoa dago. Komunitate honen partaide izatearen sentimendua inoiz baino garatuagoa dagoela uste dut, orain hamar urte baino gehiago. Beste gauza bat alderdi abertzaleek amesten duten Nafarroarekin emateko batasuna da.
A.–Zein erlazio duzu zeuk, Nafarroako Letratu Nagusiarekin eta Iparraldearekin ?
A.F.–Beno, Nafarrokoarekin adiskidetasun erlazio handia daukat, baina Errazkin Lizarragarekin ofizilaki eduki dezakedan erlazioa beste komunitate autonomoetako Letratu Nagusiekin dudan bera da. Baina pertsonal mailan oso erlazioa hestua dugu, baina ez dauka zerikusirik arlo politikoarekin.
A.–Zer gertatu da eta zergaitik lurralde bakoitzaren 25 botoen istiluarekin?
A.F.–Kontu hori duela hamar urte, Estatutoak zeukan arriskuetariko bat bezala ikusi zen, baina orain gai politikoa bilakatu da eta ez naiz iritzia ematera ausartzen. Dena den nire ustez modelo konfederal bat da lortu behar dena, lurralde bakoitzak pareko ordezkaritza izanik eta indarra lurraldeetan egonik, ez instituzioetan. Egun egiten ari den komunitate autonomo modeloa, federala da konfederala baino gehiago. Modelo federalak ez ditu ziurrenik mota honeteko ordezkaritzarik eta horregatik nik 1983az geroztik arazoak izango zirela aipatzen nuen. Baina ez nuke hala ere, ordezkaritza politikoa aitatuko Legebiltzarrean, lurralde ordezkaritza aldatzeko mesedetan. Esan nahi dut Arabak biztanlego gutxiago duelako ordezkaritza gutxiago izateak, ez lukeela ordezkaritza politiko orokorra aldatuko garrantzitsuki. Oso gutxikoa litzateke, eserleku bat gora-behera. Gertatzen dena da, ez daudela adibidez 25 parlamentari, arabarrak izateagatik Arabaren alde bozkatzen dutenak, alderdika bozkatzen da, edozein herrialdetakoa izanik. Aukera politikoak dira lehian.
A.–Eusko Legebiltzarrak Estatuarekin dituen auziak zuzentzen dituzu ezta?
A.F.–Nire lana aholkularitzarekin batera, Legebiltzar honetan eginiko legeak defendatzea da, Estatuaren aurrean. Konstituzionalitate ezaren errekurtsoak aurkezten ditugu. Nik adibidez lege antiterroristaren aurkako bi erreturtso aurkeztu ditut eta bigarrengoan gauza pare bat onartu zizkidaten.
A.–Hemen barrutik nola dakusazu Legebiltzarraren papera?
A.F.–Nik, Legebiltzarraren ikuspegi kritikoa daukat, mugak dituelako bere baitan. Muga batzuk bere lege antolamendutik datozkio, gainera komunitate autonomo bateko Legebiltzarra da eta ez Estatukoa. Batzar Orokorretatik ere mugak ezartzen zaizkio... Baina nire ustez eta batipat, barruko egituretatik indargabetua dago Legebiltzarra. Oinarrian araudian dago arazoa. Nik datuak baditut, galdera bat egiten denetik erantzuna jaso arte, gutxienez hilabete pasatzen dela argitzen dutena. Arautiak ezartzen dituen epeak izugarri luzeak dira. Erabateko gelditasuna dago. Hori dela eta nire iritziz, Legebiltzarrak ez du biztanleen kezkekin bat egiten. Nik ezin dut instituzio honen lana goratu, hala pentsatzen ez badut. Hemen eztabaidetzen diren kontuak beste galaxia batekoak direla pentsatzen du jendeak, pasatakoak. Berriz planteatu behar dira gauza guzti hauek eta parlamentari beraiek egin betar dute lan hau.
A.–Zer iruditu zitzaizun Autodeterminazioaren eztabaida?
A.F.–Niretzat oso áberatsa izan zen, serioa eta parte hartu zuten denen aldetik oso ongi egituratua. Baina kontuan hartu behar da sentsibilitate ezberdinak daudela esaten dudanean, zenbait alderdiri eztabaida hau ez zitzaiola piperrik inporta esan nahi dudala.
A.–Zer zen benetan eztabaidatu zena?
A.F.–Eskubidearen onarpena, onespena egin zen baina ez zen ezer konkretatu. Gauza bat eskubidea teorikoki onartzea da eta bestea bere gauzatzerako bideak jartzea. Eskubidea ez orain eta ez lehen ez dago onartua legez. Eskubide hau ez da testu legaletan agertu ere egiten, adierazpen politiko bat izan zen. Eusko Legebiltzarrak Konstituzioaren erreforma bat eska dezake baina azken erabakia Estatuko Gorteek daukate.
A.–Prentsan azaldu denez, Euskadik Autodeterminazioa eskubidea martxan jarri nahiko balu, bihararnonean Estatuko tankeak kalean genituela esan zuen Iñaki Anasagastik. Zer deritzozu?
A.F–Hori ez dakit. Ez ditut adierazpen hoiek ezagutzen eta ezin dut ezer esan. Esan dezakedan bakarra, Autodeterminazio Eskubidea legez edo konstituzionalki gauzatu gabea dagoela da. Ez dago eskubidearen gauzatzerik. Estatutoarekin Euskal Herria autodeterminatu dela esaten da, beno, ba hori politika mailan iritzi bat izan daiteke baina beno. Ezin daitekeena da Eusko Legebiltzarrak bere aldetik bakarrik eskubidearen gauzatzea hasterik, nahi edo ez nahi. Bere aldetik bakarrik ezin ditu Estatutoa eta Konstituzioa aldatuko dituen erabakirik hartu.
A.–Zer esan nahi du egun, independentzia hitzak?
A.F.–Nik ez dakit, egia esan nire ustez edozein aukerak bere lekua izan behar duela demotrazian. Baina arazoa oso konplexua da Europa mailan, Estatua Europan sartu da eta atzera bota ezinezko erabakia da. Euskal Herriak Europan bere papera zein den ikusi behar du eta nire iritzia bada ere, aurkako pentsatzea, historiaren aurka egitea dela uste dut. Europan, nolabait deitze arren, errejionalizaio prozeso bat hasia da eta Estatuak gizartea politikoki eratzeko forma bakarra ez direla argi ikusi da. Agian urteen poderioz Estatuak desager daitezke eta hala ez izan arren eraturiko kolektibitateek orohar paper erabakiorra izango dute.
A.–Egun espainolak izaten eroso senti al gaitezke?
A.F.–Beno, hori bakoitzak ikusi behar, batzuk bai eta besteak ez. Baina Lituaniaren kasuan gauza bat garbi ikusi da, independientea izan zen Estatu bati eta orain 50 urte SESBen barneratu zutenari, oso zaila egin zaiola independentzia aldarrikatu duenean bere aldetik bakarrik, onartua izatea. Mundu guztiko Estatu bakar batek ere ez dio onartu independentzia eta kasu hauetan nazioarteko laguntzak erabakiorrak dira. Halako egoera baikorretan ezinezkoa gertatu bada, zer gertatuko litzateke gure kasuan? Gauza oso latza dago nire ustez.
A.–Zein gai ari dira orain eztabat aldatzen Legebiltzarrean?
A.F.–Lurraldearen antolamendu legea, hauteskunde legea, tasa eta prezio publikoena... Hauteskunde legea onartuz gero, etxera bidaltzeko boto paperak ordaindu egingo zaizkie alderdiei eta 150 milioi pezetatan mugatuko da kanpainako dirua.
B ARTOLA

Alberto Figeroa, Eusko Legebiltzarreko Letratu Nagusia.
1979an HASI uztean bizitza politikoa utzi zuen.
Alberto Figeroak, pertsonalki, oso hurbiletik jarraitzen den politika.
Bere lana idazkari nagusi eta lege aholkulari artean kokatzen du.
8-11

GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakLegebiltzar
PertsonaiazFIGEROA1
EgileezARTOLA3Politika

ASTEKARIA

1292. zenbakia

1990ko maiatzaren 20a

ASTEKARIA PDF-an

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Lanbide Heziketa Duala inplementatzeko modua “anabasa” eta “alegala” izaten ari dela salatu du hainbat irakaslek

Mikel Garcia Idiakez

Apartheid isilaren geltokiak

Maria Ortega Zubiate

Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Mikel Garcia Idiakez

“Irunen alarde gatazkarik ez dagoela diotenen asmoa da gaiari garrantzia kentzea, inor busti behar ez izateko”

Mikel Garcia Idiakez

“Berrikuntza egiteak prozesuan gorabehera asko dakar batzuetan, eta hala behar du”

Mikel Garcia Idiakez

Azkenak

2025-06-19 | dantzan.eus | Aritz Ibañez

Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik

“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]

Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.

2025-06-19 | Eneko Imaz Galparsoro

Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]

2025-06-19 | Jenofa Berhokoirigoin

Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.

2025-06-19 | Eneko Imaz Galparsoro

Espainiako Gobernuak ondorioztatu du itzalaldiaren errua Red Eléctrica de Españak eta argindar konpainiek dutela

Itzalaldiaren ondoren sortutako komiteak eginiko txostena aurkeztu du astearte gauean Sara Aagesen Trantsizio Ekologikorako ministroak. Horren arabera, "hainbat faktoreren batasunaren" ondorioz sisteman gehiegizko tentsioa izan zen, kate erreakzio gisa. Txostenak... [+]

2025-06-18 | Mikel Garcia Idiakez

Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.

2025-06-18 | Maria Ortega Zubiate

Sexu erasoei lotutako zenbait epaitan bost gizon zigortu dituzte azken egunetan

Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]

2025-06-18 | ARGIA

Apartheid isilaren geltokiak

MULTIMEDIA - erreportajea

2025-06-18 | Maria Ortega Zubiate

Dagoeneko 400 gazatar hil dituzte Israelgo soldaduek, laguntza humanitarioa jasotzera bidean

3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.

2025-06-18 | Amets Aranguren Arrieta

Oiher Urrutia. Marra gorriak argi

“Erabiltzen gaituzte herriok folklorismorako: landa, animaliak edo euskalkia bera”

Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]

2025-06-18 | Urko Apaolaza Avila

Amiantoaren biktimentzako konpentsazio-funtsa martxan jartzeko araudia onartu du Espainiako Gobernuak

Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.

2025-06-18 | Idoia Rodriguez Mondragon

Zein ama ospatu?

Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]

2025-06-18 | Jesús Rodríguez

PSOEren kea

Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]

2025-06-18 | Katixa Dolhare-Zaldunbide

Kantua gidari

Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]

2025-06-18 | Zigor Olabarria Oleaga

“Gu atxilotzen ari dira martxarekin fokua Palestinan jartzen ari zelako”

Eguneraketa berriak daude