J. Ibarrola: "Zuzendari artistikoaren papera bindikatzen dut eszenografoarentzat"

1990ko apirilaren 08an

J. Ibarrolarekin elkarrizketan.
ANTZERKI TALDE FRANGOKIN LANEAN DIHARDUEN ESZENOGRAFOA ARTEAREN ETA DISEINU FUNTZIONALAREN OREKAREN BILA
J. Ibarrola: "Zuzendari artistikoaren papera bindikatzen dut eszenografoarentzat"
Artearekiko joera familiatik datorkio. Komikilari eta margolaria. Egun, eszenografo batarrenetariko bat. Hamaita antzerki talderekin lan egindakoa, oraindaino 16 muntaiatan parte hartu du. Bilbon lotu ginen. Hitz egindakoen zati bat besterik ez da ondokoa.
Eszenografo lanetan hasi aurretik pinturan eta geroago komikian aritu izan da Jose Ibarrola. 16 urtez ikastean utzi zion eta pinturara dedikatu zen erabat, 25 urte inguru arte. Ordurabo hasia zen komikiaren historioan sartzen, simultaneoki biak egiten zituela, definitiboki mundu artistifoarekin haserratu arte, "enpatxatu, haserratu baino".
ARGIA.–Transizio politiko garaia zen orduan...
J. IBARROLA.–Momentu klabe bat da, ezen transizioarekin parekatzen bait da, eta artea objetu manipulable eta espekulatibo bihurtzen da. Artea trukatze balore bezala konzebitzen da, transazio komertziala, gaur egun kasik esklusiboki diru beltzaren irteera bat besterik ez dena. Orduan guzti honek, kontu pertsonal batzuri lotuta, kasik pinturaren mundua aldera uztea eragiten dit, gutxienez esposizioei dagokienean. Noski pintatzen jarraitzen dut, eta lehen baino askozaz gogo gehiagoz: nahi dudanean, nahi dudan bezala eta nahi dudana pintatzen, eta ez erakusketarako, ez saltzeko. Uste dut hauek direla baldintza egokiak ongi lan egiteko.
Baina batik bat komikian dihardut, eta orain dela 10 urtetik edo antzerki eszenografia lanetan.
A.–Zergaitik dira hain gutxi hemen eszenografoak?
J.l.–Eszenografi munduan jendea egon badago, asko oso gai direnak, baina pasadan bezala daudenak. Hainbat arrazoigatik ezin dute espezializatu.
A.–Ez al zara isolatuta sentitzen, bakarra bazina bezala? Baldintzatzen al du horrek zure lana?
J.l.–Bai, konpetentzia maila bat betar dela uste bait dut; sanoa izango litzateke. Nire lanean jende gehiago aritzea ez dator nire aurka, alderantziz baizik, mesedegarria da. Jendeak esaten dit ongi egongo naizela ni bakarrik lan horretan, baina ez, ez, zenik badakit jendea nazkatu egiten duela, 'berriro hau ere hemen sartuta...'. Nik ez nute nahi horrela izatea. Baina deitu egiten didate eta ezin dut baztertu. Konsziente naiz gainera ez dagoela jende gehiago, honelako esperientziarekin.
A.–Zer suposatu dizu aurretik margolari, komikilari izateak zure oraingo eszenografo lanean?
J.l.–Marrazten jakiteak bai eman dit abantaila besteekiko. Nahiko erraztasunez dakit imajinak irudikatzen, ideiak konkretatzen marrazkien bidez. Nik nire marrazkiak tridimensionalki ikusten ditut, distantzia, bolumenak, hutsuneak... ikusten ditut. Sarritan jendea ez dago oso gertu izate artistikoarekin, eta kostatu egiten zaio paperean dagoena ikustea. Marrazkilari izateak asko lagundu dit. Nik uste dut eszenografoaren paperak oso konpletua izan behar duela, imajinaren munduaren barnean, mundu bisualean.
Nahiz ni artisaua naizen, makinak izugarri gustatzen zaizkit. Nik uste dut eszenografo on batek bere ondoan izan beharko lukeela ordenadore ekipo handi bat, eta gaianera perfektoki marrazten jakin behar duela, mugimendu koreografikoak egiteko gai, hau da, bisulari dagokion edozertan parte hartzeto gai izan beharko luke. Nik zuzendari artistikoaren papera bindikatzen dut eszenografo arentzat. Ikusleak bisualki sentitu behar duen guztiaren arduradun eta erantzule izan behar du.
A.–Nola gauzatzen da zure lana, zenbateraino lotzen da antzerki taldearen lanarekin?
J.l.–Eszenografi lana talde lana da. Nik beti esaten dut: lan guztiak nik sinatu arren, zuzenkariak edo taldeak ere sinatu zezakeela %75 batean. Hor aportaziozko lan kolektibo bat dago; batuteka lana da. Eszenografo eta zuzendariaren artean inplikazio on bat egotea beharrezko Ja. Eta hori da politena.
Ni aritu naizen esparruetan erabat bakarti eta indibidualki egiten da lan. Antzerkiaren diseinu eta bozeto lana indibiduala da, baina lan hori konstanteki izan behar du taldeak onartua. Eta gainera guzti horrek funtzionala izan behar du, eta bizitzeko modukoa. Hau da kolektiboaren interesei erantzun behar dio. Ez da luzimendu pertsonaleko lana, obraren luzimenduko lana baizik.
A.–Komikian edo pinturan bezala esan liteke estilo propioak sortzen direla eszenografian ere, ala talde lana izateak galerazi egiten du horrelakorik...
J.l.–Uste dut estilo bat badagoela. Dena den nik ez dut gehiegi sinisten estilo erabat itxietan. Orohar zure buruarekiko zintzotasunean datza arazoa. Benetan nahi duzun hori azaleratzen ari den neurrian, ezinbestez gauza pertsonal bat izango da. Irteten utzi behar da indibidualitate hori. Uste dut une honetan arte munduan orijinaltasuna primatzen dela; besteengandik diferentziatzea. Eta hori oso supertizialki egiten da; ez dute garrantzirik beste baloreek, orijinala izateak baino.
Pinturaren alorrean egiten da salgarriago suertatzen delako. Marka eta zigilu kontua da. Niri guzti hori ez zait interesatzen, orijinaltasunaren arazo hori oso eztabaidagarria bait da. Oso orijinala izan zaitezke Zornotzan eta aldi berean New Yorkeko kalko bat izan. Hori gertatzen ari da azken finean artearen munduan Eszenografian argi dago guzti hori askozaz ere konplikatuagoa dela, zu zeu ez bait zara lanaren errespontsable bakarra.
Denok ditugu gure gusto eta joerak. Nire kasuan: gauzak ordenatuak egotea, nahiago dut singletasuna barrokismoa baino nahiz eta sarritan gustatzen zaidan partzialki barrokoa izatea, koloreen arteko homogeneizazioa, hainbat kolore, hainbat testura... hau da, komikian eta pinturan ere erabiltzen ditudanak. Orduan pentsatzen dut zigilu pertsonal bat emango diodala nire lanari. Ez dakit momentu honetan hori posible den; ez dakit horretarako adinik dudan; arduratzen ez nauen kontu bat da. Garrantzitsuena da egiten dudan horrek funtzionatzea, prinizipioz niri gustatzea eta gogo betez egotea nere buruarekin. Eta gehien bat jantzi dezala eta erabilgarri eta egoki izan dadin obrarako.
A.–Nola elkar lotzen da arte bisuala eta, kasu honetan, beharrezko duen izaera funtzional hori?
J.l.–Antzerkiak ez dira izan beharko luketena. Beti pentsatu behar duzu antzerki ttikiagotan ere, eta horrek mugatu egiten zaitu. Antzerki munduan hain eskas bizi gara: asko jota, bat edo bi furgonetatan eraman behar dituzu tramankuluak, eta ondorioz pisuz eta bolumenez mugatuta zaude, baita materialez ere–jakinik gainera gehienetan aktore beraiek muntatu eta desmuntatu beharko dutela muntaia osoa. Beraz, diseinatzen dituzun gauzek muntai erraza izan dadin erraztu behar dute. Ez da hainbeste gidoiak eska ditzakeen berezitasunen arauera jokatzea, horretara poliki poliki moldatzen bait zara.
Egia da taldeen joera errazera jotzea dela. Gainera badugu halako tradizio bat zera esaten duena, eszenografiak, irudiak ez duela garrantzi handirik, aktoreak dioenak baizik.
LOREA AGIRRE

Uda ostean Bilboko Metroko sarreretan egingo diren lanak estali eta apaintzeko izendarurako lau artistetako bat da Jose Ibarrola.
51

GaiezKulturaAntzerkiaBesteak
PertsonaiazIBARROLA2
EgileezAGIRRE9Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Lagunak, adiskideak eta beste hainbat etsai

Gorka Bereziartua

Nola landu desirak, aniztasun sexuala edota identitatea 12-18 urteko ikasleekin?

Mikel Garcia Idiakez

Turismofobia gogoan al duzue?

Eguzki

2x11: Odei Barroso | Erabakiak hartzea

ARGIA

Hezkuntza komunitateak protestara deitu du Palestinako haur eta nerabeen alde

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Azkenak

2024-05-02 | Aimar Gutierrez Bidarte | Aiaraldea

“Gustatuko litzaidake pentsatzea bidea urratu dudala atzetik datozenentzat”

BAMBIk (Amurrio, 1999) diru bilketa abiatu du, bere trantsizio prozesuaren barruan, aurpegia feminizatzeko asmoz. Trans kolektiboaren egoeraren eta bere ibilbide artistikoaren inguruan mintzatu da.

2024-05-02 | Miren Mindegia | Euskalerria irratia

Irantzu Fernandez eta Belen Ausejo: "Arlo askotan aurrekaria izan zen Julia Fernandez Zabaleta, nortasun handiko emakumea"

Julia Fernandez Zabaleta emakume aitzindariaren bizitza ezagutzera ematen duen pastorala larunbatean estreinatuko da, San Frantzisko eskolako jolastokian.

2024-05-01 | Bizi Baratzea | ARGIA

2x16: Zomorroak I Iñaki Mezquita Aranburu (Aranzadi)

MULTIMEDIA - Egonarria

2024-04-30 | ARGIA

Netanyahuk dio Rafah inbadituko dutela su-eten akordioa "egon zein ez egon”

34.000 palestinar baino gehiago hil ditu Israelek urriaren 7az geroztik Palestinan, eta beste milaka dira desagerturik edota larri kolpaturik. Jarraipena egiten ari gara.

2024-04-30 | Zigor Olabarria Oleaga

Netanyahuk dio Rafah inbadituko dutela su-eten akordioa "egon zein ez egon”

Israelek 40 eguneko su-etena eta preso trukea eskaini dio Gazari, baina akordioa lortu edo ez Rafah inbadituko dutela adierazi du Netanyahu lehen ministroak. AEBk eta Erresuma Batuak Hamas presionatzen ari dira Israelen eskaintza onar dezan. Astelehenean 47 palestinar hil zituen... [+]

Eguneraketa berriak daude