"Helduen euskalduntzea porrot egiten ari da"


1989ko azaroaren 12an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
AEKkoei elkarrizketa.

AEK-REN USTEZ, HERRI KANPAINEI ESKER EUTSI ZAIO MATRIKULAKETAREN BEHERAKADARI GUNE EUSKALDUNETAN
X. Alegria eta F. Lazkano: "Helduen euskalduntzea porrot egiten ari da"
Duela pare bat aste helduen euskalduntzeari buruz argitara emandako erreportaiak sortu du zer esanik. Datuak definitiboak ez baziren ere azken hiru urteotako joera nabarmentzea zen asmoa. Zergatiak ikusiko ditugu aste honetan eta hurrengoetan.
Argi gorria piztu da euskalduntze munduan. Matrikulaketek behera egin dutela idatzi zuen ARGIAk duela aste pare bat. Egoerari buruzko gogoetak egin asmoz, euskalduntze lanean diharduten talde erakunde eta elkarte ezberdinetako ordezkariekin mintzatuko gara datozen asteotan, AEKko, kideak ekarri ditugula lehenik gure orrialdeotara.

ARGIA. Baloratu dezagun bada matrikulazioetan gertatzen ari den beherakada. Zein da AEKren interpretazioa?

AEK. Zenbait tokitan badirudi beherakada hori gelditzen hasia dela. Gipuzkoan esaterako mantentzea lortu da gehienetan, Deba garaia eta Kostakoa kenduta. Beste herrialdeetan ere, Bizkaian batez ere, badira estankamendua nabarmentzen diren gune batzuk.

A. Baina estankamendua beherakada joera baten barruan kokatuko duzue...

AEK. Orain ikusi beharko da gelditze koiunturala den ala, aurreko urteetatik datorren beherakadaren aitzin, benetazko gelditze bat ote den. Aurten frenatu bada ez da gauzak aldatu direlako, ez bait dira aldatu. Aurten 'Korrika' bat egin da eta AEKk etengabe atera du komunikabideetara euskalduntze altabetatzearen gaia. Gaia kalean egon da eta ikasturte hasieran kanpaina zuzenago bat egin da sentsibilitate abertzalea ikutzeko.

A. Beherakada jeistea zergatik gertatzen da Gipuzkoan? Zergatik herrialderik euskaldunenean?

AEK.Euskalduntzera jendea motibatzen duten arrazoiak hiru dira bereziki. Lehenengoa, kontzientzia abertzalea. Bigarrena, kontzientzia praktikoa, lana. Hirugarrena, haurrak ikastolan euskaraz ari direla eta gurasoek ere ikasi nahi izaten dutela. Hauexek dira euskararengana hurbiltzeko motibazio arrazoirik nagusienak. Bada hiru lerro hauetatik hirugarrena ez da bat ere landu. Bigarren lerroa geldirrik zegoela aspaldi salatu genuen. Esperantza gaur egun lehenengo lerrotik dator, eta noski, zenbat ikasle sartu dira aurten euskara ikastera...? Bada 79-80 ikasturtean zegoen kopuru berbera, garai hartan ere jendea zetorren motibazio abertzaleak eraginda. Gerora hasi zen lanerako euskara beharko zuela eta... Baina gaur egun, euskararik inon esijitzen ez dela eta, espektatiba horiek itzali egin dira. Gizartean zegoen espektatiba hori instituzioek zapuztu egin dute euskara ez esijitzerakoan.

A. Gauza bat da instituzioek euskararik ez esijitzea lanpostu berriak eta atera ohi direnean. Bestea ordea HABEren bidez Komunitate Autonomoan segitu den politika euskalduntze-alfabetatzerako.

AEK. HABE sortzerakoan zeuden baldintzak eta zegoen ikasle kopurua kontutan hartu eta ikusten da erakunde horrek egindako inbertsioek ez dutela egin orduan zegoena mantentzeko ere. Inbertitutako dirua gaizki inbertitu denaren seinale argia. AEKren kontrako estrategia batek itsuturik egin ditu HABEk inbertsio guztiak AEK ordezkatzeko asmoz. Instituzioek herri iniziatiba zigortu nahi izan dute eta horren ondorioa katastrofikoa gertatzen ari da. Zazpi urteren buruan hiru bider hazi dira HABEren diruak. Mila milioi eskas zituen orain zazpi urte. Hiru mila milioi datorren ikasturterako. Errekurtso garatze horrek ez du ekarri ordea garapen sozialik. Ez dago jende gehiago eta hobeto ikasten. Ekarri du indarren dispertsioa. AEKren kontra erabili dituzte indarrak. Eta azkenik, matrikulatze kanpainena dago. AEK bakarrik da serioski kontzientziaketa lanean aritzen dena eta egiten duen kontzientziaketa ez da bakarrik AEKren alde. euskarazko ikasle berriak sortzearen alde. Instituzioen aldetik demanda sortzeko interes falta nabarmentzen da alde batetik eta bestetik ikusten da beherakadarik ez dela herritar kanpainak ondo egiten diren tokietan.

A. Beste kontu bat da HABEren aurrean mundu guztia dabilela datuak puztutzen subentzioei begira eta.

AEK.ðHori beti izan da argudio bat HABEk erabili izan duena esateko HABEk lagundu egiten duela eta diru asko behar duela. Eta benetan askoz ere gutxiago dira. HABEk ikasle kopuruarena zigor moduan erabili du askotan. Talde-ratio eta horrelako kontuak. Hamabi lagun baino gutxiagoko taldeak subentziorik gabe utziaz... Datuen puztuketarena ez da ulertu behar jendeak instituzioen aurrean egiten duen tranpa moduan baizik eta instituzioek darabilten arma legez, zigor gisan...

A. Eta gero eta ikasle gutxiagoko egoera hau ezkutatzeko, beltzagoa baita egoera zenbakietan agertzen dena baino...

AEK.ðBai, bai, baina ihaz ere bai...

A. Hiru urte daramatzagu alarma gorria piztu gabe.

AEK. Ez da piztutzen HABEtik planteatzen ari direlako daramaten politika egokia dela. AEKn gero eta ikasle gutxiago ari dela eta bere ordez Udal Euskaltegiak eta zentru homologatuak aurrera doazela. Udal Euskaltegiak sortzearekin bakarrik esperantza bat sortzen da. Baina berehala, bi hiru urtetara, beherakada etorri zaie. Ez dute inguruan eragiten eta ikasleak ezin dituzte birrosatu. Hemen garbi dago argi gorria ez dutela piztu nahi irakurketa hori egiten dutelako. Ez da inor akortatzen Nafarroarekin, Ifarraldearekin. Ez daukate perspektiba nazionalik eta ez dira ohartzen gertatzen ari den desmenbrazioaz.
Badirubi HABEk lortu duela 'ikaslego politikoa'. Berak nahiko duela ikasle kopuru hori politikoki erabili ahal izateko. Hortik gora ez dago beste iniziatibarik. Kopuru hori lortu duten bitartean ireki dituzte euskaltegiak, barnetegiak... Baina duela pare bat urtetik hona ez dute beste pausorik eman. HABEren aurrekontuak ere estankatu egin dira nolabait. Ez da beharrak ikusita diru gehiago eskatzen ikaslegoa igotzeko. Ez dago igoera berezirik. Ez dago iniziatibarik. Horregatik esaten dugu euskalduntze alfabetatzearen etorkizuna ez dagoela beren esku baizik eta herri mugimenduaren esku.

A. Kopuruari buruz ari gara gora eta behera baina, entzun dudanez, badirudi azken urteotan ikasle moeta bera ere aldatu egin dela.

AEK. Hori duk bestea. Ikaslegoaren adin media duela hamar urte baino zortzi,urte gazteagogoa duk. Ikaslegoa gaztetuz baldin badator, horrek esan nahi du helduak euskalduntze-alfabetatzeko politikak porrot egiten duela. Areago. Gero eta jende gazteago izateak esan nahi du eskolak ere porrot egiten duela ikasleak euskalduntzen. Ingelesa eta frantsesa ikastera joaten diren bezala gurasoek gero eta gehiago planteatzen dute euskarazko klase partikularretara joan daitezen euskara aprobatzeko. Beraz bi porrot dauzkagu begien aurrean: HABErena bata eta eskola sistemarena bestea. Badirudi arlo horretan hasi beharko dugula eskolak konpontzen ez duena konpontzen.

A. Duela urte batzuk esaten zen 40.000 euskaldun egin behar zirela urtean egoera diglosikoari eusteko bakarrik. Zenbat egiten dira gaur egun?

AEK. Urtero sei zazpi bat mila euskaldun ateratzen dira maila altuak bukatuaz. Esan behar da gure esparrutik bertatik bakarrik ezin daitekeela Euskal Herria euskaldundu. Gure partizipazioa handia dela erakutsi egiten dugulako baina kontzientziaketa eta motibazio mailan, egiten dugun guztia kontutan hartuta ere, apenas dela ezer egiten duguna. Gizarte honen fenomenoen islada gara. Gipuzkoan esaterako ikasleak mantendu dira. Harik eta gune euskaldun eta abertzaleago orduan eta ikasle gehiago. Salbuespenak salbuespen. Erdaldun guneetan nabarmentzen da gehiago jeitsiera.

JOXE MOLLARRI
46-47


Gaiez\Hizkuntza\Euskara\Alfabetatze\AEK\Besteak
Gaiez\Hizkuntza\Euskara\Alfabetatze\Alfabetatze
Pertsonaiaz\ALEGRIA1
Pertsonaiaz\LAZKANO6
Egileez\MOLLARRI1\Hizkuntza

Azkenak
2025-07-23 | Euskal Irratiak
Battitta Boloki: «Kanakian deskolonizazio prozesu bat abiatu dute, eta bidean da»

Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]


Pestizidak baimenduko lituzkeen legearen kontra 1,5 milioi sinadura batu dituzte Frantziako Estatuan

Duplomb Legeak hiru neonikotinoide baimenduko lituzkeela salatu du ELB sindikatuak. "Aberrazio zientifikoa, etikoa, ingurumenezkoa eta osasunekoa" dela salatu du legearen kontrako sinaduren biltzaileak. 


Sergio Ayucar: “BSHri oso merke atera zaio Eskirozko lantokia ixtea”

ELAk eta LABek ez dute lan batzordearen gehiengoak erdietsitako eta langileen gehiengoak onartutako aurreakordioa sinatu: "Ez da 1.000 familiarentzako irtenbiderik planteatzen. Finean, lanpostu askoren galera eta fabrikaren itxiera dakar", adierazi du LAB sindikatuko... [+]


Israel Gazan “inoiz ikusi ez den sufrimendua” eragiten ari dela salatu dute Mendebaldeko 28 estatuk, baina neurririk iragarri gabe

"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]


Subflubiala Ez plataformak protesta zaratatsua egin du Bizkaiko Foru Aldundiaren aurrean

Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.


71 urteko espetxe zigorra ezarri diote Hondarribiko surf irakasle bati, 11 adin txikikori sexu abusuak egitea egotzita

2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]


Frankismoko dokumentu klasifikatuak argitaratuko dituen legea onartu du Espainiako Gobernuak

Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.


Espainiako Auzitegi Gorenak Loiolako kuartelari babes berezia ematen zion epaia bertan behera utzi du

2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]


Galizieraz egiteagatik eraso egin diote espainiar batzuek turismo-gida bati Galizian

Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.


Legazpiko Udala eta Sidenor kalte ordainak ordaintzera zigortu dituzte langile bat amiantoaren eraginpean jartzeagatik

Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu. 


Zabaltzen ari den morofobiaren azken adibidea, Gasteizen

Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]


Donostiako auzitegi batek ebatzi du zaharren egoitzako langile denek ez dutela euskarazko B2 maila eduki beharrik

Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]


Jesus Maria Gomez Ezkerro preso iruindarra aske geratu da zigor osoa beteta

Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da. 


2025-07-22 | Estitxu Eizagirre
Frutazaintza ekologikoa ezagutzeko txangoa deitu du Biolurrek

Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]


Eguneraketa berriak daude