"Konpetentzia gehiago beharko genuke"

1989ko ekainaren 04an

Inprimatu

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Egin ARGIAkoa

Juan Bautista Pardori elkarrizketa.

Juan Bautista Pardo, Elkarte Autonomikoko Entzutegi Nagusiko lehendakaria
"Konpetentzia gehiago beharko genuke"
Elkarte Autonomoko Auzitegi Nagusiaren lehendakari izendatu zuten Juan Bautista Pardo lehengo astean. Berak argitu bezala, Autonomian dagoen baina Autonomiarena ez den, Auzitegi nagusia, baina ez gorena, da agindu beharko duena.
ARGIA.–Pozik ezta?
JUAN BAUTISTA PARDO.–Noski. Gainera nahi izan ez banu nahikoa nuen ez eskatzearekin postua. Baldin banago nahi dudalako da eta lortua izana pozik egoteko modukoa da.
A.–Eta kezkatuta ere bai...
J.B.P.–Asko ze, kontutan hartu behar da desafio handiko kargua dela eta bere garapenetik eratortzen diren konpromisuak handiak direla.
A.–Batez ere kargu bera berria izanik.
J.B.P.-Bai, kargu berria da. Bueno, aurreko esperientziak asko laguntzen dizu. Gobernuaren aldeak kopuru aldetik aldatzen du kontua berezko ezberdintasunetan baino. Gipuzkoa gainera, organo gehiago izatea...
A.–Ze konpetentzia berri ditu Auzitegi nagusiak?
J.B.P.–Batzuk nabarmendu ahal nituzke. Gehiegi ez, baina bai batzuk. Esaterako, Auzitegiak gaitasuna izango du Foru-zibil alorrean, zigor alorrean, administrazio istiluetan, eta sozial edo laboral arloan. Zibil arloan, niretzat interesgarriena da nahiz eta kopuru aldetik ez izan handiena, kasazio bitartean izango du gaitasuna foru-zibil zuzenbidean. Horretan Auzitegi Gorena izango da. Azken instantzian ezagutuko ditu foru-zibil alorreko alera guztiak, beste edonora eramateko posibilitaterik gabe. Eta garrantzitsuago dena foru zuzenbide eta zibil zuzenbideak nahasian dituzten aferak ere ezagutuko ditu.
A.–Zer esan nahi du ordea Foru-zuzenbidean gaitesuna izateak?
J.B.P.–Une zehatz batetan horretan tirabiran dihardutenen interesaz gain, eman dezagun Saka-foral delakoaz hikamikan diharduten bi lagun, edota herentzia kontu bat, auzitegiak arazo horiek konpontzeaz gain badago nire ustez beste gauza bat garrantzitsuagoa, zehar-bidez Foru zuzenbidea birreskuratzen lagungarri da. Beti pentsatu izan dut gure herriaren nortasun adierazgarriak direla euskara eta Foru zuzenbidea. Gutxienez bereizgarrienak eta argienak dira. Egia da Foru-zuzenbidea ez dagoela egun oso garaturik, edota ez duela zabalkunde handirik. Baina beste arazo bat da hau. Ez dago hainbeste Auzitegiaren esku, gizartearen esku baizik. Gizarteak nahi badu eta legegizonak gizartearen nahia adituz gero...
A.–Nortasun adierazgarria dugun Foru-zuzenbideak urteak eta urteak daramatza garatu gabe. Egungo gizartean, bizimodua bera bezala, gero eta berdintsuagoak dira legeak Europa osoan. Kodigo bera darabilen Europa honetan noraino gara dezakegu gure bereizgarri moduan?
J.B.P.–Ez dakit. Horregatik esan dut gizarteak nahi duenaren mende egongo dela hein handi batean. Batzuk aurretik joan behar dute, noski, bideak irekitzen. Orain badakit batzorde bat lanean ari dela Foru-zuzenbidea gaurkotzen, Foru Diputazioak eskatuta. Egunean jartzen ari dira. Gizarteak eskatzen du eta horretan ari dira. Agian egunen batean Lege bat egingo du Legebiltzarrak Foru-zuzenbidea garatzen. Interes handiagoa ala txikiagoa izan dezan hiritarren artean, hauen esku egongo da. Toki batzutan esaterako, oinordetzako zuzenbideak garrantzia handia dauka. Hemen bertan, Aiarako aldean oso bizirik dago.
A.–Gainontzeko konpetentzietan Auzitegi Nagusia da baina ez Gorena...
J.B.P.–Goikoa da baina ez gorena. Instantziak amaitzen ditu, baina ez da kasaziora iristen. Gaitasuna du zigor zuzenbidean, pertsona forudun jakin batzurekiko zigor-aferak ezagutzen duen neurrian. Esaterako Elkarte Autonomoko agintariak, Lehendakaria, parlamentariak, majistradoak... Pertsona hauek auziperatzekotan. Gero Administrazio istiluetan ez da gorena, baina afera asko Gela horretan bertan agortzen dira. Prozesu baten hasiera da. Etorkizunean, espero dut, Komunitateko administrazio organuei darizkien aferak istiluen auzitegietan ezagutzea Lehen Instantzian, eta Bigarren instantzian kontentziosoaren Gelan. Kasazio errekurtsoa asko mugatuz, joera bait da etorkizunean gero eta gutxiago izatea errekurtsoak. Ez dira Auzitegi arrunt baten mende izango, auzitegi honen esku baizik.
Hauexek dira orohar, eta esateko modu arrunt batez esanda, dauzkagun konpetentziak. Ez dira beharko liratekeen guztiak... Guk uste dugu konpetentzia gehiago beharko genituzkeela. Esaterako, zigor alorrean konpetentzia gehiago beharko lituzke 2. Instantzian. Egun, maila horretako konpetentzia gehienak Entzutegia probintzialean daude, eta Kasazio Errekurtso asko dago, eta jende askoren ustea da aprobetxatu beharko litzatekeela berrikuntza hau 2. Instantziako ezagutza emateko.
A.–Konpetentzien eta euskararen gaiari helduta, aipatu izan da Justizia Administraritzak ez duela hemen asumitzen euskalduntzearen beharra...
J.B.P.–Banekien interesa izango zenutela gai honekin.
A.–Interesa daukagu, bai.
J.B.P.–Lojikoki. Ez da euskararena ez dela asumitzen. Arazoa zera da, zaila da. Hasteko zaila da Bilbo bezalako eskualde batean. Ahal zen neurrian nire kezketako bat izan da Komunitateko justizia organoen ekintzen eskeman sartzea. Bizkaian lehenik, orain Gipuzkoan ere bai. Ze neurritan? Posible den neurri txiki horietan. Hau da, funtzionariook ezagutu dezagun hizkuntza eta, itzultzaileak izan ditzagun iristen ez garen tokitan eta bitartean. Bi saioak egin dira. Hori bai, nik uste, arrakastarik apenas izan dutela. Baina hori ja ez dago nire esku. Orain hiru urte baino gehiago proposatu nituen euskarazko klaseak, Bilbon lehenik, eta orain Bilbo, Bizkaia eta Arabako funtzionario guztiei eskaini zaizkie euskarazko klaseak. Klaseak badaude joan nahi dutenentzat, baina egia esan jende gutxi joaten da. Lana da jendearentzat, esfortzua... Klase hauek goizetan izaten dira, bi ordu bi ordu t'erdiz. Erdia lan ordua da beste erdia ikaslearen denbora.
Neri, nik ez dakit euskaraz ikasteko saioren bat egin izan arren nere semearekin, asko kostatzen zait. Nire urteetan jada ez da erraza ikasten. Eta sentitzen dut. Asko gustatuko litzaidake jakitea. Baina ezin dut. Hori bai, herriaren nortasunaren bereizgarri denez ahal dudan guztietan sartzen dut nire ekimen profesionalean. Zin egin izan dudan guztietan erdaraz eta euskaraz egin izan dut. Publikoaren aurrean ekintza garrantzitsuren batean ihardun izan naizenean beti arduratu izan naiz hitz batzuk euskaraz irakurtzen. Omenaldi moduan. Dato sinbolikoa da. Hemendik aurrera inprimakiak elebiz agertzen saiatuko gara, inprimakiak, ez idatzitakoa. Gauza txikiak dira baina...
Ez dakit zer gehiago esan hau dela eta. Gizarte eskariaren zai gaude. Euskara nagusiago den tokietan funtzionariek hitzegiten dute euskaraz. Hizkuntzaren normalizazioa bezala denbora eramango duen lana izango da hau. Belaunaldi baten edo biren kontua. Lehenengoak ikasi egingo du, baina ez du erabiliko. Bigarrenak agian. Pentsatzen dut. Ez dakit.
A.–Ez al lirateke mekanismo zehatzagoak jarri beharko egunen batean Auzitegi Nagusiak euskaraz funtzionatu dezan?
J.B.P:–Bai, baina ez dakit zein izan daitezkeen mekanismo horiek aipatu ditudanetaz gain. Majistratuek euskaraz ikas dezaten? Oso zaila, zertarako gure burua engainatu. Funtzionario guztiek euskaraz ikas dezaten? Oso zaila. Egunen batean euskaldunen bat iristea oposizio guztiak gainditzea e.a. orduan bai. Profesioaz gain hizkuntza ikasi behar bada zaila da mekanismo azkarrak ezartzea. Gainera kontuz ibili behar da gauza hauekin kontrako efektoa ez sortzearren. Presio handiak kontrako jarrera sor dezake. Gehiago egiten ez bada ezin delako da.
A.–Duela hilabete batzuk askotan aipatu zen Epaile naturalen kontua. Zertan dago orain?
J.B.P.–Zegoen toki berean. Gai zaila da, teknikoki, juridikokiez dauka konponbide erraza. Epaile naturalarekiko kontzeptzioetako bat da ingurune hurbilenekoa behar duela izan. Epaile naturalaren aurrean legeak ezarritako epailea dago. Horixe da epai organuaren independentzia printzipioa gordetzeko baldintza objetiboa. Legeak ezarritako organoa orain dagoena izan daiteke lasai lasai, Entzutegi Nazionala eta pentsatzea epailea hori dela, eta ez besterik. Ez dela berezia, arrunta baizik, legeak esandakoa. Honek horrela funtzionatzen du herri demokratiko askotan. Baina Epaile naturalaren kontzeptuak badauzka beste enfoke edo ikuspegiak, eta arruntena da ingurune hurbileko epailea, eta orduan delito ororentzat balio du epaile honek. Hauxe da auzia.
A.–Epaile naturalaren alde agertu izan zara...
J.B.P.–Uste dugu Epaile naturalaren figura ulertu beharko litzatekela modu honetan, hemengo epaileek uler dezatela, mugarik gabe, arruntki epaileek ezagutzen dituzten afera guztietaz. Hau izan da gure jarrera betidanik.
A.–Ez dago aldaketarik beraz. Entzutegi nazionalak bere horretan jarraituko du...
J.B.P.–Aginte legislatiboak konpondu beharreko politika judizial arazo bat da hori. Nik uste egoeren normaltze arazo bat dela. Eta Entzutegi nazionalak jarraituko du, ze arazo batzuk konpetentzia horretako organo batekoak behar bait dute. Deitu Entzutegi nazionala edo nahi bezala. Gerta daiteke batek izatea Komunitate ezberdinetan egindako ekintza mordoa, edota estatutik kanpo. Noren esku dago hori? Edota gai konplexuagoetan: diru faltsifikazioetan, zurien tratanteekin...
A.–Nafarroako Foru Elkartean, hain zuzen zure postu berbera nahi zuen Iratxeta jauna kanpoan utzi dute, eta bere deklarazioekin zalantzan jarri du Botere Judizialaren independentzia...
J.B.P.–Honetaz nahiago dut ez hitzegin. Benetan esango dizuet. Lehendabizi Iratxeta jauna nire laguna delako, eta bigarren egunkarietatik besterik ez dudalako ezagutzen berak esandakoa.
A.–Epaitegi nagusia, hemengo instituzio autonomikoa bada, nolatan hautatu du lehendakaria Madrilgo Botere Judizialaren Kontseilu Orokorrak?
J.B.P.–Ez da instituzio autonomikoa. Inork ez du esan instituzio autonomikoa denik. Autonomian dagoen instituzioa da. Ez autonomiarena. Bereizketa hau eginda, bai. Botere Judizialaren Kontseilu Orokorrak izendatzen du lehendakaria, jurisdikzio bezala bakarra bait da Botere Judizialarena. Beste gauza bat da Justizia Administrazioa autonomietara erakarri behar izatea. Hurrengo urratsak izan daitezke.
A.–Posible ikusten duzu Euskal Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra osatzea?
J.B.P.– Hori ez dakit. Agian oso urrun izango da. Hori gertatu aurretik erabaki politiko oso garrantzitsuak eman beharko direla iruditzen zait. Ez zait okurritzen horrelakorik gertatzea aurretik sistema federal bat edo horrelakoren bat ezartzen ez baldin bada.
A.–Positiboa irudituko litzaizuke deszentralizazio...
J.B.P.– Zenbait funtzioren deszentralizazioa bai. Beste zenbaitenaz ez nago hain ziur. Egun bitarteko materialen konpetentziak daude transferituta. Etxeak, makinak... komunitateak eskaintzen dizkigu orain. Eta hori positiboa da bertan dagoelako. Bertan egoteak efikazia sortarazten du. Gainera komunitateak nahi duen moduan egiten du. Zure etxean bezala. Alfonbra jarri nahi duzula? Jarri eta kitto! Ez diozu auzoari galdetu behar. Baina bitarteko materialez gain pertsonal bitartekoak ere iragan behar dira. Orain hasi dira horretan. Gernikako estatutuak posibilitate asko ditu. Asko. Piskana piskana atera behar zaio.
A.–Justiziaren alorrean ere bai?
J.B.P.–Ez gehiegi, egia esan behar dut, baina bai irakurketa arin batean eman dezakeena baino.
I. URIA I. MURUA
13-15

GaiezGizarteaJustizia
PertsonaiazPARDO1
EgileezMURUA2Gizartea
EgileezURIA3Gizartea