Urbeltz: "Kultura Tradizionala Biltzeko Hamar Urte Besterik Ez Ditugu''

1987ko uztailaren 12an

Juan Antonio Urbeltz, "Interfolk" taldeko partaideari elkarrizketa
«Interfolk» Taldeko Partaide Da, Eta Berriki Beterriri Buruzko Disko Bilduma Kaleratu Dute
Urbeltz: "Kultura Tradizionala Biltzeko Hamar Urte Besterik Ez Ditugu''
Juan Antonio Urbeltz,47 urteko gizon alai eta lasaia, guraso nafarreko euskaldana dugu (Erro bailarakoa), hizketarako ainako euskara gaztetan ikasitakoa. Bere bezitza osoa euskal antropologiaren ikerketari lotua izan da.
Duela gutxi, urbeltz Gipuzkoako Diputaziotik pasatu da, Kultura Zuzendari bezala, berriz ere jatorrizko lanbidea zuen Lankide Aurrezkira itzuli baino lehen. Hala eta guztiz ere, bere beneteko alorra antropologia eta folklore bilketarena izan ohi da, bertan isuri dituelarik kemen eta indarrik baliotsuena. "Argia" dantza-taldearen buru gisa gaur arte bururatu duen lana miresgarritzat jo behar litzateke.
Duela aste gutxi, eta "EIkar" diskoetxearen laguntzaz, disko-kaxa bat argitaratu du "lkerfolk" deritzon taldeak, Beterri bailarari dedikatua. Talde horreteko partaidea dugu Urbeltz, eta hori hartu dugu elkar hizketa honetarako abiapuntua.
ARGIA.–Kultura tradizionala jasatzearren eta zabaltzearren aurrera daramazuen lan horretan, zein ikuspuntutik abiatu zarete?
URBELTZ.–Guk uste dugu herri honen ahozko ondarea jasotzeko denbora gutxi geratzen zaigula, hamar urte baino gutxiago. Hau da, komunikabide modernoetatik kanpo geratutako kultur tradizioa izan duen jendea da bildu behar duguna. Duela berrogeitamar urte inguru irrati eta prentsako berriak filtratzen ziren jendearengan, baina gaur egun baino ahulagoak zirenez ez zuten masá kontzientzian hainbeste eraginik. Beraz, jende horrek 15 urte inguruko adina du, 1934an urte inguru zuten, eta beraien mundu kontzeptuala horretatik nahiko bazterrean geratzen da. Bilketa hau egitea guztiz garrantzizkoa da, beste herri batzuk ere egin dute, eta ez dugu egin behar beste horiek egin dutelako bakarrik, baizik eta desagertzear dagoelako, tradizioko kultura gabe geratu gaitezkeelako.
A.–Ahalegin horren barruan zein kultur forma bildu behar lirateke?
U.–Hor lekua izango lukete, besteak beste, ipuinak, legendak, esaerak, bertsoak, kantuak, instrumenduak, dantzetako musikak... hitz batean, dagoen guztia, denetarik, argitaratuz joateko eta herriko jendeari bere ondarea berritzultzeko asmoz.
A.–Lehen bilduma Beterriri buruz egin duzue. Zer dela eta?
U.–Diseinu geografiko bat egitea izan da gure lehen aukera, eskualde zehatz batena, Beterri adibidez, Beterriko dokumentuak bildu eta ikertuz. Dena bildu ez den arren, horixe bildu da eta argitaratu. Ez gara sartuko kontsiderazio gehiegitan, oso antigualak ala oso modernoak izanen ote diren. Beterriko zenbait jendek gordetzen duen mundu kontzeptuala da, 1982. urtean hau kantatzen zuten, gaur egun ez dakit zer kantatuko luketen. Beraz geografikoki, familia, pertsona, lekuen mailan bildu nahi izan ditugu.
A.–Zergatik aukera geografiko hori?
U.–Geografikoa ez da aukera posible bakarra. Ateratzen diren dokumentuen arabera monografikoak ere osatu litezke, zeinak oso interesgarriak izango liratekeen bai musikologo bai linguistentzat. "Haurtxo txuria", herriko euskal hiztunen ezinbesteko kantua kasu, bere hogei, hogeitamar edo berrogei bertsioekin, ala Ebro inguruko eguerritako abestien eraikidura azter dezagun, edo egin dezagun kaxa bat Euskal Herriko ezpata dantzekin edo gonbara ditzagun Europako ezpata dantzak eta kaxa bat egin musika, dokumentu eta dantza gonbaratu hoiekin. Funtsezkoa, guzti hori desagertu aurretik biltzea da.
A.–Nola izan da lanaren burutzea? Aurretik bilduta al zenuten gehiena?
U.–Urte hauetan zehar grabatzen aritu gara. Duela bi urte inguru mamitu zen projektua, baina arrazoi bat edo besteagatik atzeratuz joan da.
A.–Hamar urteko epea dugula esan duzu. Horrek ez al gaitu pesimismora eramaten?
U.–Bai. Baina data hori botatzen dugunean, ez diogu dena erabat desagertzear dagoela, baizik eta ez ditugula bildu euskaldunen mundu kontzeptualaren apenas ezer. Euskara hitzegiten jarraitzen da, baina ikusteko dago herriek izan duten dinamika mantendu eta aurrera eramaten den ala ez. ikusi behar da ea ez ote garen izaki pasiboak bilakatzen ari. Lehen gizonak erizpide bat kontserbatzen zuen, bazekien galbahetik pasatzen kanpotik zetorkiona eta bere mundu kontzeptuala eraikitzen zuen.
A.–Lan horretarako arazo nagusia zein da, jendea ala laguntza ekonomikoa?
U.–Laguntza ekonomikoarena batipat, materialen bilketarako sare on batzu sortu beharko lirateke, eta hau ez da epe laburreko lana, pazientzia behar da ze adinako jende honi bere ingurunean ulertu behar zaio, ireki egin behar du lasaitasunean, eta jende talde batzu honen orbitan mugitu.
A.–Ba al duzue zailtasun ekonomikogatik argitaratu ezin daiteken materialik?
U.–Argitaratze ezina baino bilketarena da arazoa. Argitaratzearena ez da hain garestia, hori neurturik dago; bilketaren iharduerarako falta zaigu prezeski ekonomi aldetik kobertura. Nahitaezkoa da horretan ihardutea, asteburuetako lana bezala hartzen bada inori ezin zaio exijitu dedikazio plenorik.
A.–Istituzioek bere gain hartu behar lukete...?
U.–Bai, instituzioen papera da...
A.–Zu ere instituzioen barnean izan zara duela gutxi, ez da hala?
U.–Bai, baina berdin du horrek.
A.–Nola ikusten duzu hori, istituzioek lagunduko al dute?
U.–Batzutan iruditzen zait baietz, dena dela oso sinplea iruditzen zait pertsonalki, baina zer gertatzen da? Ba, istituzioek zenbait egitasmo globalki bultzatzen dituztela batzutan eta beste batzutan berriz gauza eskuragarriago, exaktoagoak. errentabilitatea epe motzera emango luketenak –eta gainera oso inportanteak direnak– begibistatik galtzen dituztela.
A.–Jendeak folklorea edo kultura tradizionala, musika eta dantzekin identifikatzen du.
U.–Bai, eta zerbait peioratibo edo asperra bezala jotzen dute. Baina esate baterako, folklorea suntsituz herriaren zati handia hondatzen da. Ikusiko dugu kolektiboren bat soporterik gabe kultura sortzeko kapaz den, herriak hodeietan ez dira bizi eta hori ikustekoa izanen da. Nondik sortu behar du? Botatzen diotena sortuko du. Hondatu eginen dute!
A.–Gaurko kultura, beraz, iraganakoarekin loturik egon behar du, hala?
U.–Futuroa entelekia bat da gizonak buruan duena agian, baina berez gizona oraina eta iragana da, futuroa hemendik minutu batetara iritsiko da, motor bat izan liteke apika, hobeagotzeko sinismena; baina dena iragana eta oraina da, herri batek badu bere iragana, herri honek kultura preindoeuropeoa du eta hori ez da inoren kontzesioa.
J. LANDA J.M. ARANO
46-47

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
GaiezKulturaDantzaTaldeakIKERFOLK
PertsonaiazURBELTZ1
EgileezLANDA7Kultura
EgileezARANO1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

"Elkarren berririk izan gabe lelo berdina hautatu dugu, 'Palestinako umeak gureak ere badira': esanguratsua da"

Zigor Olabarria Oleaga

"Batasun estrategikoa lantzen ari gara Europako Alderdi Komunista sortzeko"

Xabier Letona Biteri

Txakur bat

Cira Crespo

4x16: Sarasua bueyeroa da

Beranduegi | ARGIA

"Gure gizartean desira gutxi dago, eta obedientzia asko agindu neoliberalei"

Danele Sarriugarte Mochales

Erabakiei buruzko esaldi ponpoxo hauek, nork esan ditu?

ARGIA

Azkenak

2024-05-06 | Jon Hidalgo Gereñu

Gazaren aldeko kanpaldiak hasiko dituzte Hego Euskal Herrian ere

Mundu osoan zehar unibertsitateko ikasleek Palestinaren alde antolatzen ari diren protestetara batzeko deia egin du Ikasle Abertzaleak antolakundeak. Olatua AEBetan abiatu bazen ere, bost kontinenteetan egin dira kanpaldiak eta protestak azken asteetan. Palestinako ikasle... [+]

2024-05-06 | Ainara Rodil Jaime

Klimaren errekorrak birrindu dira 2023an

Munduko Meteorologia Erakundearen (MME) 2023ko txostenak erakusten du beste behin ere markak hautsi direla klimaren adierazle diren hainbat alorretan: berotegi-efektuko gasak, lurrazaleko tenperatura, ozeanoen berotzea eta azidotzea, itsasoaren mailaren igoera, Antartikako itsas... [+]

2024-05-06 | Gorka Bereziartua Mitxelena

Patinetefobia

2024-05-06 | Euskalerria irratia | Haritz Pascual Garjon

Eneko Etxeberria: “Ez nioke nire semeari Jose Miguelen bilaketaren zama utzi nahi”

Jose Miguel Etxeberria Naparra-ren gorpua aurkitu gabe bukatu da Frantziako Landetan egindako bigarren indusketa. 44 urte dira militantea desagertu zenetik eta bere familiaren belaunaldi batetik bestera pasa da bere bilaketaren zama. Azken indusketa honek ez du, berriki hildako... [+]

2024-05-06 | Gedar

Asteartean hustu nahi dituzte Otxantegi Herri Lurrak

Hirugarren aldiz, Berangon birjabetutako lurrak husteko data berri bat ezarri dute. 08:00etan bertaratzera deitu dute Otxantegi Herri Lurretako kideek.

Eguneraketa berriak daude