Juan Luis Zabala, Giza-Izaera Amildegiaren Ertzean Jarri Nahian


1987ko maiatzaren 03an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Juan Luis Zabala idazleari elkarrizketa
Juan Luis Zabala, Giza-Izaera Amildegiaren Ertzean Jarri Nahian
«Ahanzturaren Artxipielagoa» Narrazio Bilduma Kaleratu Berri Du, Bigarren Liburua Delarik
Juan Luiz Zabala 24 urte inguruko narradorea dugu, eta duela bi urte nobela saion batekin sorprenditu bagintuen, oraingoan narrazio-bilduma batekin datorkigu: Ahanzturaren artxipielagoa. Gaur egun, Andoainen euskarazko klaseak ematen ditu, eta bere begiradan gazte bihurri baina erdi-filosofoaren itzala antzeman daiteke.
ARGIA.–Gaur egunetik ikusia, nola sentitzen duzu zure lehenengo nobela, "Zigarrokin ziztrin baten azken keak"?
J.L. ZABALA.–Ahaztuta, neurri haundi batean. Ahaztuta diot, orain ez nukeelako horrelako zerbait egingo. Azkue saria eman ziotenean epai-mahaian Anjel Zelaieta zegoen, eta berak prentsaurrekoetan esan zuen nobela hori nobela unibertsitarioa zela, eta horretan esan behar da asmatu egin zuela. Nobela hura, neurri batean, unibertsitateko klaseetan ikasitako gauzetan oinarritutako zerbait zen. Batez ere surrealismoari buruz erakutsi zizkigutenak isladatzen dira bertan. Nobela hura egin nuenean buruan nituen gauzak orain piska bat alde batera utzita ditut. Garbi daukat beste bide berri batzutatik nabilela.
A.–Lehenengo nobela hora eta beste narrazio-liburu honen artean badira konstante batzu. Leku izenak, tematika aldetik... hori zarbait konszientea al da?
J.L.Z.–Konszientea? Ez. Gertatzen da garai hartako zenbait gauza–gaiak, esate batera–zailak direla aldatzen. Lehen esaten nituen gauza asko orain ere esango ditut, eta ez naiz ni izango hori esaten lehena. Literaturan behin eta berriz gauza berak esaten dira. Gauzak esateko era desberdinak daude, eta horretan saiatzen gara.
A.–Zure tematika nahiko fatala da, ezta? Tristura, bakardadea, gaisotasuna, heriotzearen hurbiltasuna...
J.L.Z.–Beno, eta norena ez? Literaturan, nik uste, pesimismoa askoz zabalduagoa da optimismoa baino. Eta literaturan ezezik, ez dakit, filosofian ere beharbada bai. Eta kaleko jendearen elkar hizketetan ere nabaritzen da. Ikusten da jendea pozik dabilela, bai, baina gero hizketan konturatzen zara jenderik alaienak ere hizketan bere neurak kontatzen hasten denean zera esaten dizu: bizimodu hau gezur bat dela, mila modutara esaten dizkizu pesimismora jotzen duten betiko gauzak. Literaturan oso arraroa da benetako alaitasuna ematen duten gauzak irakurtzea. Ez da nire kontua bakarrik.
A.–Pesiamismo eta fatalismo horrekin batera, ironia edo umore fin bat ere nabari da lanotan. Ez al dago gaizki ulertua izateko arriskurik?
J.L.Z.–Nik neuk bedut umore bat oso berezia, oso neurea dena. Idazterakoan ezezik, hizketan eta lagunartean ere nabaritzen dut umore hori. Umore surrealista samarra beharbada. Umore hori liburuan ere nabari da. Gainera, pentsatzen dut horrelako umorea hobe dela liburuetarako, hizketarako baino. Lagunartean horrelako gauzek batzutan ez dute hainbeste grazia egiten, eta liburuan igual hobeto gelditzen dira. Nik batzutan nire ustez oso ona den txiste bat kontatzen dut eta inork ez du barrerik egiten. Beste batek txiste txarra egiten du eta kristo guztia barrez. Umorea beti gauza erlatiboa da.
A.–Hasieran, liburu honekin, beste asmo desberdinik al zenuen?
J.L.Z.–Bai, hasieran zirriborro batzu izateko asmoz jaio ziren, apunte modura. Egia esan, nahiko testu arraroak gertatzen dira, xelebre samarrak dira guztiak, baina badute lotura bat haien artean, lehenengo pertsonan idatziak izateaz gain, badute halako aitorpen kutsu bat guztiek. «Amildegiaren ertzean» daudela esango nuke, edo behintzat hori izan zen Eusko Jaurlaritzan beka eskatzeko erabili nuen esamoldea: «giza-izaeraren amildegiaren ertzean kokatzen gaituzten testuak izango dira guztiak».
A.–Hiru edo lau urtetan bi liburu honek jarraian idezteak ba al du kontinuitate asmorik atzean? Jarraipen asmorik?
J.L.Z.–Orain dela gutxi nire apunte koadernoan idatzi nuen literatura nire erlijioa dela. Nik hala sentitzen dut batzutan. Bizimodu honetan zerbaiti heldu behar zaio eta nik literaturari heltzen diot. Kristaua mezatara joaten denean eta jaunartzen duenean lasai gelditzen da. Horrelako zerbait izango litzateke nire literaturarekin. Bizitza honetan lana egin dezakezu, lagunekin ibili, gauzak aldatu nahiak ere konpromisoak ekartzen ditu... Ni horietan ere ibiltzen naiz baina ez naute asetzen. Ni benetan gustora uzten nauena zerbait idatzi dudala ikustea da. Hau idatzi dut, lehenago ere beste zerbait idatzi nuen, idazten segitzeko asmoa daukat... hori ikusteak uzten nau pozik. Inportantea da zentzu batean baina beste zentzu batean ez. Esan nahi dut literatura nire erlijioa dela, baina ez naiz debotoa.
A.–Zure liburuak irakurrita, harrigarri samarra egiten da poeta ere ez izatea, oso hizkera poetikoa darabilzu eta...
J.L.Z.–Bertso librea asmatu zenetik, prosa eta poesiaren artean ez dago halako barrera haundirik. Nik beti esan dut liburu hau oso poetikoa dela, prosa poetiko pasarte batzu badirela. Ez dago garbi liburu zein jenerotakoa den, ipuinak badira, baina beno, ez dute titulurik, eta poesia asko dago tartean.
A.–Zuk ipuin bati zer eskatzen diozu batez ere, erreflexioak agertzea, istorio borobilak osatzea...?
J.L.Z.–Azken aldian egiten ari naizen ipuinei bakarrik eskatzen diedana irudia da., iradokorra edo sujerentea izatea. Ipuin horiek irudi batzuren deskribapena dira, nolabait esateagatik zinematografikoa. Besterik gabe, eskatzen diedana hauxe da: irudi horiek nire gogoa asetzea. Gero kontaerak ere ba dira, gauzak gertatzen dira baina gertaera horiek ez dira oso logikoak, irudiak berak garrantzia haundiagoa dauka istorioaren garapena baino.
JOSU LANDA

Literatura nire erlijioa da, baina ez naiz oso debotoa.
Juan Luis Zabala, bere azken liburuko alea begiztatzen: "Ahanzturaren artxigielagoa".

46-47

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakABALA5
PertsonaiazABALA5
EgileezLANDA2Kultura

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


Eguneraketa berriak daude