Juan Luis Zabala, Giza-Izaera Amildegiaren Ertzean Jarri Nahian

1987ko maiatzaren 03an

Juan Luis Zabala idazleari elkarrizketa
Juan Luis Zabala, Giza-Izaera Amildegiaren Ertzean Jarri Nahian
«Ahanzturaren Artxipielagoa» Narrazio Bilduma Kaleratu Berri Du, Bigarren Liburua Delarik
Juan Luiz Zabala 24 urte inguruko narradorea dugu, eta duela bi urte nobela saion batekin sorprenditu bagintuen, oraingoan narrazio-bilduma batekin datorkigu: Ahanzturaren artxipielagoa. Gaur egun, Andoainen euskarazko klaseak ematen ditu, eta bere begiradan gazte bihurri baina erdi-filosofoaren itzala antzeman daiteke.
ARGIA.–Gaur egunetik ikusia, nola sentitzen duzu zure lehenengo nobela, "Zigarrokin ziztrin baten azken keak"?
J.L. ZABALA.–Ahaztuta, neurri haundi batean. Ahaztuta diot, orain ez nukeelako horrelako zerbait egingo. Azkue saria eman ziotenean epai-mahaian Anjel Zelaieta zegoen, eta berak prentsaurrekoetan esan zuen nobela hori nobela unibertsitarioa zela, eta horretan esan behar da asmatu egin zuela. Nobela hura, neurri batean, unibertsitateko klaseetan ikasitako gauzetan oinarritutako zerbait zen. Batez ere surrealismoari buruz erakutsi zizkigutenak isladatzen dira bertan. Nobela hura egin nuenean buruan nituen gauzak orain piska bat alde batera utzita ditut. Garbi daukat beste bide berri batzutatik nabilela.
A.–Lehenengo nobela hora eta beste narrazio-liburu honen artean badira konstante batzu. Leku izenak, tematika aldetik... hori zarbait konszientea al da?
J.L.Z.–Konszientea? Ez. Gertatzen da garai hartako zenbait gauza–gaiak, esate batera–zailak direla aldatzen. Lehen esaten nituen gauza asko orain ere esango ditut, eta ez naiz ni izango hori esaten lehena. Literaturan behin eta berriz gauza berak esaten dira. Gauzak esateko era desberdinak daude, eta horretan saiatzen gara.
A.–Zure tematika nahiko fatala da, ezta? Tristura, bakardadea, gaisotasuna, heriotzearen hurbiltasuna...
J.L.Z.–Beno, eta norena ez? Literaturan, nik uste, pesimismoa askoz zabalduagoa da optimismoa baino. Eta literaturan ezezik, ez dakit, filosofian ere beharbada bai. Eta kaleko jendearen elkar hizketetan ere nabaritzen da. Ikusten da jendea pozik dabilela, bai, baina gero hizketan konturatzen zara jenderik alaienak ere hizketan bere neurak kontatzen hasten denean zera esaten dizu: bizimodu hau gezur bat dela, mila modutara esaten dizkizu pesimismora jotzen duten betiko gauzak. Literaturan oso arraroa da benetako alaitasuna ematen duten gauzak irakurtzea. Ez da nire kontua bakarrik.
A.–Pesiamismo eta fatalismo horrekin batera, ironia edo umore fin bat ere nabari da lanotan. Ez al dago gaizki ulertua izateko arriskurik?
J.L.Z.–Nik neuk bedut umore bat oso berezia, oso neurea dena. Idazterakoan ezezik, hizketan eta lagunartean ere nabaritzen dut umore hori. Umore surrealista samarra beharbada. Umore hori liburuan ere nabari da. Gainera, pentsatzen dut horrelako umorea hobe dela liburuetarako, hizketarako baino. Lagunartean horrelako gauzek batzutan ez dute hainbeste grazia egiten, eta liburuan igual hobeto gelditzen dira. Nik batzutan nire ustez oso ona den txiste bat kontatzen dut eta inork ez du barrerik egiten. Beste batek txiste txarra egiten du eta kristo guztia barrez. Umorea beti gauza erlatiboa da.
A.–Hasieran, liburu honekin, beste asmo desberdinik al zenuen?
J.L.Z.–Bai, hasieran zirriborro batzu izateko asmoz jaio ziren, apunte modura. Egia esan, nahiko testu arraroak gertatzen dira, xelebre samarrak dira guztiak, baina badute lotura bat haien artean, lehenengo pertsonan idatziak izateaz gain, badute halako aitorpen kutsu bat guztiek. «Amildegiaren ertzean» daudela esango nuke, edo behintzat hori izan zen Eusko Jaurlaritzan beka eskatzeko erabili nuen esamoldea: «giza-izaeraren amildegiaren ertzean kokatzen gaituzten testuak izango dira guztiak».
A.–Hiru edo lau urtetan bi liburu honek jarraian idezteak ba al du kontinuitate asmorik atzean? Jarraipen asmorik?
J.L.Z.–Orain dela gutxi nire apunte koadernoan idatzi nuen literatura nire erlijioa dela. Nik hala sentitzen dut batzutan. Bizimodu honetan zerbaiti heldu behar zaio eta nik literaturari heltzen diot. Kristaua mezatara joaten denean eta jaunartzen duenean lasai gelditzen da. Horrelako zerbait izango litzateke nire literaturarekin. Bizitza honetan lana egin dezakezu, lagunekin ibili, gauzak aldatu nahiak ere konpromisoak ekartzen ditu... Ni horietan ere ibiltzen naiz baina ez naute asetzen. Ni benetan gustora uzten nauena zerbait idatzi dudala ikustea da. Hau idatzi dut, lehenago ere beste zerbait idatzi nuen, idazten segitzeko asmoa daukat... hori ikusteak uzten nau pozik. Inportantea da zentzu batean baina beste zentzu batean ez. Esan nahi dut literatura nire erlijioa dela, baina ez naiz debotoa.
A.–Zure liburuak irakurrita, harrigarri samarra egiten da poeta ere ez izatea, oso hizkera poetikoa darabilzu eta...
J.L.Z.–Bertso librea asmatu zenetik, prosa eta poesiaren artean ez dago halako barrera haundirik. Nik beti esan dut liburu hau oso poetikoa dela, prosa poetiko pasarte batzu badirela. Ez dago garbi liburu zein jenerotakoa den, ipuinak badira, baina beno, ez dute titulurik, eta poesia asko dago tartean.
A.–Zuk ipuin bati zer eskatzen diozu batez ere, erreflexioak agertzea, istorio borobilak osatzea...?
J.L.Z.–Azken aldian egiten ari naizen ipuinei bakarrik eskatzen diedana irudia da., iradokorra edo sujerentea izatea. Ipuin horiek irudi batzuren deskribapena dira, nolabait esateagatik zinematografikoa. Besterik gabe, eskatzen diedana hauxe da: irudi horiek nire gogoa asetzea. Gero kontaerak ere ba dira, gauzak gertatzen dira baina gertaera horiek ez dira oso logikoak, irudiak berak garrantzia haundiagoa dauka istorioaren garapena baino.
JOSU LANDA

Literatura nire erlijioa da, baina ez naiz oso debotoa.
Juan Luis Zabala, bere azken liburuko alea begiztatzen: "Ahanzturaren artxigielagoa".

46-47

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakABALA5
PertsonaiazABALA5
EgileezLANDA2Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Iaz gehien mailegatu zen euskarazko liburua, Nerea Ibarzabalen 'Bar Gloria'

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Gazara bihar abiatuko dela iragarri du Askatasunaren Ontzidiak, Israel, Alemania, Erresuma Batua eta AEBen “presioen” gainetik

Zigor Olabarria Oleaga

MAPA | Zer bozkatu dute zure bizilagunek?

Asier Iturralde Sarasola

"Badira hartzea merezi duten arriskuak, genozidioa gelditu behar dugu"

Zigor Olabarria Oleaga

Berde-Bildu hegoaldetik

Maite Díaz de Heredia Ruiz de Arbulo

Azkenak

2024-04-24 | Mikel Garcia Idiakez

Jaioberrien orpo-proban gaitz gehiago aztertzera behartuko du Osakidetza Espainiako Gobernuak

Jaurlaritzari koloreak atera dizkio Espainiako Gobernuak: Osakidetzak iragarri berri duenean jaioberriei egiten zaien orpo-proban hamalau gaitz antzeman ahalko direla aurrerantzean, gutxienez 22 gaitz behatu beharko ditu, Madrilen aginduz. Nafarroak dagoeneko 30 gaixotasunen... [+]

2024-04-24 | Juan Aldaz Arregi

Athletic zuri ta gorria, zu zara nagusia, baina zertan?

Gizonezko futbol profesionalaren gaitasun (im)mobilizatzaileari buruzko hausnarketa soziologikoa (artikulu hau EHUren Campusa aldizkariak argitaratu du)

2024-04-24 | Mikel Garcia Idiakez

Neskak eta ikasketa zientifikoak: 6 urteetatik unibertsitatera bitarteko harreman gatazkatsua

Neskek gaitasun matematiko eta zientifikoekiko txikitatik duten pertzepzio, autopertzepzio eta bizipenen eraginez, zientzia arloko ikasketei muzin egin eta bestelako karrerak aukeratzen dituzte. Hala dio ikerketa berri batek.

2024-04-24 | Imanol Satrustegi Andrés

Izan bedi Nurenberg berri bat

2024-04-23 | Zigor Olabarria Oleaga

Gazara bihar abiatuko dela iragarri du Askatasunaren Ontzidiak, Israel, Alemania, Erresuma Batua eta AEBen “presioen” gainetik

“Azken egunetan” hainbat herrialderen ordezkariak Turkian izan direla salatu du nazioarteko ekimenak, Erdoganen gobernua presionatzeko ontzidia ez dadin itsasoratu. Askatasunaren Ontzidiak adierazi du ez duela “onartuko” debekurik, eta apirilaren 24an,... [+]

Eguneraketa berriak daude