"Ez dakigu xuxen xuxen zein den trikitixaren definizioa"


1986ko urriaren 05ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Leturia eta Tapia Euskal Herriko trikitixa txapeldun berriekin izan ginen
"Ez dakigu xuxen xuxen zein den trikitixaren definizioa"
Ordu betean eduki genituen solaskide Joseba Tapia eta Xabier Berasaluze "Leturia". Hara guzti hartatik aukeratutakoa.
Ez dute trikitixaren definizio garbi bat, herri batzutan "pieza hori trikitixa duk" aditzen dute, besteetan ezetz ordea. Definitzea zail diren muga batzu zainduta, soinu txikiz jo litekeena trikitixa dela diote. Ederki erakutsi zuten beren doaia Anoetan. Jendearen berotasunak izugarri poztu zituen, irabazteak berak baino gehiago. Aurki disko bat ateratzekoak dira.
ARGIA.- Nolako giroa topatu duzue orain arteko erromerietan?
TAPIA.- Bizkaian ez gaituk asko ibili, baina esaten ditek diferentea dela, artista gisa tratatzen hautela. Donostia edo Lasarte batean zerbait folklorikotzat ikusten haute. Bestela, Gipuzkoan trikitixa ezagutzen duen jendeak sentitzen dik ikaragarri, juerga, euskaldun giroa e.a.
A.- Afizioa famelitik bioi?
LETURIA. Nire kasuan ez, nik eman diat aurreneko pausoa honetan famelian. Soldadutza egin eta gero sartu ninduan, aurretik ere jotzen nian kitarra edo, beti izan baitut hemengo musika-tresna zaharretarako grina handia baina soldaduska bukatu arte ez nian aukerarik izan.
A.- Hain zaila al da panderojolea aurkitzea?
T.- Bai, oso. Konpetentzia oso ttikia dago panderojoleen artean, baina hirekin fijo ibiltzeko prest dagoenik aurkitzea zaila duk, hirekin txapelketara joango dena edo hirekin diskoa egingo duena aurkitzea zaila duk. Berri bat hartzeko gaitz. Arrazoia noski, jende guztiak soinua jotzen ikasten duela, panderoari ez zeiok daukan garrantzia ematen ezta gutxiago ere, bazirudik panderoa jotzea afari batean boteila jotzen hastea bezalakoa dela.
A.- Txapelketa irabazteak ekarriko dizkizuen mesedeen artean zein da gehien ixtimatuko duzuena?
L.- Bueno, txapelketak ezer baino gehiago izena eman digu, lehen ere zerbait bagenuen, baina orain Euskal Herria mailan askoz gehiago. Horren ondorioa plazak egitea eta noski dirua. Bestalde, eta hau txapelketa hasi aurretik martxan zegoen jadanik, diskoa, Elkar etxearen bidez aterako duguna, baina hori ez da txapelketaren saria, aurretik horretan ari bait ginen. Urte atzenerako bukatua nahi genuke diskoa. Hortik aparte beti bezala jarraitzea pentsatzen dugu, gure erromeriekin eta.
A.- Diskoan aterako diren koplak zuenak izango al dira?
T.- Asmoa dugu diskoan aterako den guztia gurea izatea. Entzuten den guztia guk jota eta guk asmatua izatea, sortze aldetik geure lana, letrak, doinuak e.a. Behar bada sartuko diagu kanpotik beste istrumenturen bat beste norbaitek jota, agian ez duk ongi aterako, auskalo, gainera hori sartzekotan kalejiraren batean, berez trikitixa doinutan geuk egin nahi diagu dena, uste diagu hori dela bidea ez gurea bakarrik baizik edozeinek egin behar duena.
A.- Erromerietan eta ibiltzen al duzue kajaritmosa?
T.- Ez, ez diagu erabiltzen. Ez diat esango kontra nagoenik, baina kajaritmosak edo beste tresnaren batek behartzen hau leku batean egotera, eta guk ulertzen diagu trikitixa dela tabernarik taberna jotzeko, gero igoal komedore batean, eta gehien bat jendeari jarraitu, ez guk erakarri, gu jendearena joan baizik.
A.- Non ikusten duzue zuen abildadearen muga teknikaren aldetik eta?
L.- Dudarik gabe erromeria bakoitzean zerbait ikasten duk zaharrei eta gazteei begira egonez. Aurtengo txapelketan ikusi diagu mila gauza berri atera direla, aberatsak koanto.
T.- Mugak hausten saiatzea gauza beharrezkoa duk, eta hori hein nagusi batean txapelketak zekarrek, hortik aurrerapen handia zetorrek, lehiaketak jendea gauza berriak ateratzera zeramak, sorpresak emateko e.a., hor pausorik handiena ematen duk. Muga ikusten zaila duk, ez bait dakik zer atera dezakean, orduan pruebak eginez eta, gauza berriak ateratzen bazaizkik eta jendeak ongi hartzen baditu, baliokoa da edo ez. Beti da edozein istrumentu baino mugatuagoa, nota gutxi, bajutan eskala bat osoa ere ez zeukak, menor bat bakarra. Nota horiekin egiten diren gauzak dituk harrigarriak, soinu handia jotzen duen batek ia ezin sinisterainokoak. Muga ez zegok itxia, baina pasa beharra zegok linea batetik, eta ez duk hain zabala.
A.- Bidekoa puntuatzea positiboa al da?
T.- Nik ez diat uste. Hobe duk betiko lau pieza horietan mamitzea txapelketa, kanpo zabala dagoelako hor lan egiteko, berrikuntza eta aldaketa onuragarri asko egitea zegok oraindik. Gaizki ez zegok, baina ez zekiat, oraingoz ez zeidak positiboa iruditu. Bidekoan oso baju irten gara puntutan denok. Guri komenigarri gertatu zaiguk puntuatzea, baina ez gaudek alde.
A.- Junkera eta Mutriku nola ikusi dituzue?
L.- Oso ongi, aberastasun handia ekarri dute trikitixarako, guk txapelketa trikiti kantuko piezetan irabazi diagu, pentsatzen diat fandango eta arin-arinean gu galtzaile atera ginela.
T.- Nik ez diat osoki hala pentsatzen, uste diat zerbait berria aportatu genuela, uste diat trikitixa ez soinu eta ez kantu bezala ez zitzaigula gehiegi puntuatu. Puntuz Keparekin eta oso berdintsu ibili ginen, gero fandangoan haiek atera ziguten puntuazioa. Errua bota zitzaien bidekoan huts bat izan zutela, nire ustez ez huen bidekoa bakarrik izan, niretzat beste erru batzu ere baziren tartean, eta hau ez duk meritua kentzeagatik, demostratu bait zian izugarrizko digitazioaz aparte, musikoa dela eta detaile asko dituela bai trikitixan eta fandangoan sartzeko. Kepa eta oso ongi ikusi nizkian, baina esatea guk irabazi genuela kantuarengatik gehitxo duk.
A.- Solfeoarekin eta?
L.- Orain Tapia partitura batzu egiten ari da solfeo bidez, eta hurrengo kolpea hortik dator, belarria beharrezkoa den arren, belarriari pixka bat utzi, eta musikan barruan sartu. Belarri bidez ikasteak bidea moztu egiten dik ikasleak gero bere ideia propioen bidez estilo bat hartzeko. Solfeoak zerbait diferentea egiteko ahalmena ematen dik, eta hori txapelketa honetan demostratu duk.
A.- Klasikoak deitu dizuete, konforme?
T.- Nik uste diat klasikotasunaren barruan egin dudala halako berrikuntza, baina linea jarraituz. Gu baino klasikoagoak izan hituen eta gu baino aurreratuagoak ere. Gero gainera bazegok arriskua fandangoa den horretatik irteteko, alegia, puntuaziorako halako bariazioak eginez gero puntu asko, ni gehiago saiatu nauk fandango normal bat egiten, bariazio batzu sartuz bai, baina berari zegozkionak nire ustez. propio egin genian hori eta beharbada horregatik deitu zigutek klasiko, baina esan nahi diat guk trikitixan jo genituen parteak ez zirela hain klasikoak, baziren hor nire ustetan ritmo eta akorde nahasketa polit bat, eta jende askok pentsatzen du hor pixka bat galdu genuela eta jo bagenitu garai bateko trikitixa parte klasikoak askoz hobeto ibiliko ginela
A.- Aurten presentatu ez diren zahar asko dago, zer gertatu da?
L.- Egia esanda ez zekiat, pentsatzen diat norberak bestea ikusita badakiela non dagoen, eta ez nikek esango beldurra, baina gazteak oso ongi zetozek, eta akaso bada ez bada ere, nik uste txapelketari inportantzia handiegia eman zaiola, urtean barrena bost pieza edonork presta ditzake, eta oso ongi gainera.
T.- Beste interes batzu ere bazeudek, ospea, izena, dirua ea. Egin ezak kontu herri askotan ez dituztela eramaten soinua hobeen jotzen dutenak, urte horretako txapeldunak baizik, orduan, beharbada horren beldurrez, ez gazteoi beldur digutelako, interes horiek galduko lituzketelako agian, horrek ez dik esan nahi gu berak baino hobeak garenik.
A.- Estiloak eta nola daude trikitixan?
L.- Batzuk esten diate Elgetarekin ikasitakoen estiloa dagoela nabarmen, besteenez gain, berekin ikasi ez zutenenaz gain. Berekasa ikasi zuten zaharrak, beren estilo propioa dutenak, Zumarragako trikitixa adibidez, famelian ikasita daude. Berak dira bakarrik estilo horretan jarraitzen direnak, baina erakusten ez badute nahiko zaila aurrera jotzea. Bizkaitar batzu ere badabiltza hor beren estilo propioarekin.
A.- Antolaketa eta epai-mahaiaz?
T.- Antolaketa kaskarra, jende asko ezin sarturik geratu bait zen, berek bazekiten izugarrizko jendetza etorriko zela, baina hala ere frontoi ttiki horretan egin zuten. Epai-mahaia dela eta, ez zekiat, baina epaitzea zaila duk, ez bait dakik zer den puntuatzen duena, esan egin beharko litekek zer den gehien puntuatzen duena, bestela galduta aurkitzen haiz. Nola erabaki dezakete ezer partitura eta deus gabe?
Iñaki CAMINO
Toperaino betetako frontoi ttiki honetan lortu zuten Tapia eta Leturiak goi-mailako saria.
Ezkerrean Joseba Tapia eta eskuinean Xabier Berasaluze.
42-43

GaiezKulturaMusikaMusika tradTrikitixaTxapelketak
GaiezKulturaMusikaMusika tradTrikitixaTrikitilariTAPIA ETA1
GaiezKulturaMusikaMusika modeTaldeakTAPIA TA LE
EgileezCAMINO1Kultura

Azkenak
Azpiegitu handiak
Osasunak bat egin du Nafarroako AHTren aldeko Plataformarekin

Osasuna futbol taldeak bat egin du Nafarroako Abiadura Handiaren aldeko plataformarekin, azken honek ostegun honetan jakinarazi duenez. UGT sindikatuak eta Eraikuntzaren Industrializatzearen Aldeko Nafarroako Klusterrak ere bai.


Bilboko etapa Palestinak “irabazi” zuela azpimarratu dute, eta protestan jarraitzera deitu

Palestinarekin Elkartasunak manifestazio nazionala antolatu du urriaren 4rako. Ostiral honetan Euskal Herriko 130 udaletxeren aurrean protestatzera deitu du Gernika-Palestina ekimenak.


2025-09-05 | Sustatu
Itzulbide jarri dute martxan Osakidetzan, euskarazko lan-hizkuntza eraginkorragoa izateko

Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]


Ikasle nafarren %30ak ikasiko du aurten euskarazko D ereduan

Hiru urte bete dituzten 1.404 ikasle berri matrikulatu dituzte D edo B ereduetan, Nafarroan. Adin guztiak kontuan hartuz, 27.334 ikaslek ikasiko dute euskaraz. Matrikulen 67,8% ikastetxe publikoen sarean izan da.


Pantailen gehiegizko erabilera, desinformazioa eta indarkeria praktikak identifikatu ditu adingabeen artean Macsonrisas-ek

Ikasleek pantailekin duten harremana aztertu eta "Heziketa digitala LH eta DBH" izeneko txostenean jaso dituzte ondorioak Macsonrisas-eko kideek.


Kaleratze kolektiboa ezarri nahi dute Maderas de Llodion

Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.  


Herriko dantzan parte hartzen ari ziren emakumeei eraso egin diete Errioxako Cervera herrian

Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]


2025-09-05 | Gedar
Gaztetxea lortu dute Etxaurin

"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".


“Hondarribiko alardearen bi aldeak parez pare jartzea da zilegitasun bera ematea zapaltzaileari eta zapalduari”

Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]


Gipuzkoako Aldundiko zaintzaileek ez dute euskara jakin beharrik, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren arabera

Donostiako epaitegi batek aurretik emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. ELAk eta LABek mobilizazioa antolatu dute ostiralerako, eta Euskalgintzaren Kontseiluak bat egin du.


2025-09-04 | Joseba Alvarez
Dena blokeatu!

Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.

Izan... [+]


2025-09-04 | Karlos Zurutuza
Hizkuntzen museo txiki bat dago Parisen

Sena ibaitik metro eskasera egon arren, ez dago Mundolingua museoa aipatzen duen turismo gidarik. Kasualitateak baino ez gaitu eraman horra. Nolanahi, horrela aurkitzen dira, maiz, hiri baten sekretu gordeenak.


Magda Oranich i Solagran
“Ezin ahaztu dut Txiki azkenekoz besarkatu nuen momentu hura”

50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]


María Chivite lehendakaria:
“Poliziaren abusuak eskala handikoak izan ziren eta garai batean baino gehiagotan gertatu ziren”

UPNk salatu du Nafarroan eskuin muturreko taldeen eta Poliziaren indarkeria aztertzen duen batzordeak ia edonor hartzen duela biktima gisa. María Chivite lehendakariak erantzun dio Poliziak egindako abusuen salaketak asko izan direla eta denboran hainbat garaitan... [+]


2025-09-04 | ARGIA
Erresuma Batuan 700 lagun atxilotu dituzte jadanik, Palestine Action taldeari babesa adierazteagatik

Uztailean Keir Starmerren gobernuak erakunde "terrorista" gisa izendatu zuenetik, Palestine Action taldearen aldeko mezuak erakusteagatik ehunka lagun atxilotu dituzte. Larunbatean manifestazioa antolatu dute Londresen eta beste mila pertsonatik gora atxilotzeko... [+]


Eguneraketa berriak daude