Piarres Lafitte berpizturik, Xipri Arbelbideren eskutik...


1986ko ekainaren 22an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Xipri Arbelbide idazleari elkarrizketa

Kalonje zenduaren alderdi ezkutuak ikutuz
Piarres Lafitte berpizturik, Xipri Arbelbideren eskutik...
ELKAR argitaletxeak, Baionako kultur zentroaren laguntzarekin, Xipri Arbelbide idazle emankorraren liburu berri bat plazaratu du.
Uztaritzeko herriko etxean, gorago aipatu instituzioak rezepzione bat muntatu zuen, autoreak bere lana publiko aurrean presentatuz, harri batez bi txori hil, Piarres Lafitte zenari omenaldi "mondain'' baten egiteko.
Urrats bat gehiago, Lafitte monumentoaren mitifibatzerako bidean. Xipri Arbelbidek nahi ukan du, gure gustuko sobera, Lafitte apez-euskalzalea, abertzaletu, liburuko hosto gozoetan (egia, aitortuko dugu, Arbelbiden euskara arras ederra eta baliosa dela), nola deabrua, gizona itzalik gabe agertzen bait zaigu. Hala ere, liburugintzaren munduan, berritasun bat da, urte bat, norbait famatu zendu ondoan, haren hagiografia kaldatsaa egiten bait da. Iparraldean behintzat. Edo da komertzialtasun hurbilaren hatsa...
Xanpaina basoetan, elebiltzailea beste eskuan, joan gara, Iralegiko eta Adour irratietako kideekin, Xipri Arbelbiderekin zenbat solas eramaitera:
ARGIA.- Liburu bat idatzi duzu, Lafitte jaun kalonje zenez, ontsa ezagutu duzu Lafitte?
XIPRI ARBELBIDE- Ez. ez, guti ezagutu dut, kasetetako artikuluen bitartez eta hola; berarekin, aldi bat mintzatu naiz luzaki, Cordeliers karrikan zen, aspaldiko afera da, kontatu zidan nola Tolosan egon zen apez gazte eta hango bere apez lana nolakoa izan zen; arrunt berezia zen, ene denborako ere berezia zen, orduan pentsa berrogei urte lehenago...
A.- Ze berezitasun zuen?
X.A. - (irriz) Erran dezadan oso berezia zela, ez zen batere apez, nola erran nezake, tradizionala. Haren ikusteko moldeak eta, haren denborako, mila urte aintzinago zen...
A.- Entzuten da, ideia bortitzak, fasizmo eskualde horretatik edo, bazituela, zeozer badea?
X.A.- Ez, ez, ez. Egin zuen 1933 edo 1934ean, Euskal Herriaren alde liburuxka bat, programa politiko bat bezala. Hor ikusten duzu ez zela beste apezak bezalakoa, programa politiko bat egiteko, eta horretan demokrata agertzen da, demokrixtana agertzea orduko jadanik aintzina izaitea zen...
A.- Horrek erran nahi du beraz, Lafitte gizon politiko bat izaiten ahal zela, ez balitz apez izan?
X.A.- Apez izanez ala izan da, orduan apez izan ez balitz... Gauza bat bada jende gutik dakitena: gerla ondoan, bozkak gertatu zirenean, Uztaritzen, Uztaritzeko bi gazterekin presentatu zen, afixa egina zen. Orduan nehork ez zuen fitsik erran. Eta denbora berean, Donibane Lohitzunen beste apez bat presentatu zen, orduan, apezpikutegiak paper bat jalgi zuen, apezei bozkak debekatzeko, baina Donibane Lohitzunekoarengatik ez Lafittengatik, Lafitte ere erretiratu zen, alainan...
A.- Ez ote duzu, liburu hori izkiriatzearekin, zure situazio pertsonalaren proiekzio bat bezala egiten?
X.A.- Ez... Zeren eta ez dot nik erraiten zer den Lafitte, aizana niz Lafittek zintetan grabatu hitzekin, elkarrizketen bidez. Nik, idazten dut hor Lafittek bere buruaz erten (erraten) duena... Ez da nere proiekzionea!
A.- Baina halere , apezpikutegiarekin ukan dituzan ixtiluak jakinik, zuk idaztea liburu hori, Lafittek berdin oztopo asko edaki baitzituen apezpikuekin pixkat koinzidentzia bat da orduan?
X.A.- Ez dakit... Erranen dizut zergatik egin dudan. Ikusi dudalarik enterramenduan erakutsi duten Lafitte, ez zela batere izan den apez hura, egiak erran dituzte baia egia frango ez... Bon, erten baduzu frantses bandera xuri ta gorria dela, ez duzu egia dela erranen, urdina ere bada. Orduan, Lafittendako ere xuri ta gorria erran dute eta urdina ahantzi. Pentsatu dut, norbaitek behar zuela erran xuxen nor zen, dokumentu horiek eskumenean bait nituen, horiek agertu ditut...
A.- Lafittek zintetan erran dituenak kritikatu ote dituzu?
X.A.- Ez, ez, ez ditut batere kritikatu, poxino bat, baina guti. Kritikatzeko norbait ontsa ezagutu behar da, hori luzara ein beharko da, bere liburu eta artikulu guziak leitu ondoan... Liburuan iragan uztaileko prest zen, berehala egin nuen, eta luzatu du, alde batetik bakantzak zirelako eta bakantzetarik landa, Euskal Herriko Kultur zentroak diru laguntza bat eskaini du liburu berrientzat orduan diru laguntza horren beha egon da, normalean joan den urrikotzat atera behar zuen...
A.- Zure liburuan agertzen ote da, nola Lafittek Iparraldeko kultur alor guziak monopolisatu dituen, aintzina bide gehienak blokatuz?
X.A.- Erten duzu monopolizatu dituela, ez da bere falta, hori besteen falta da. Zendako ez dute besteek egin harek bezain bat lan? Beste hamar izan balire, hura bezala lanean arizan zirenak... nehork ez zuen erranen monopolisatu zuela. Ez du berak monopolisatu, denek utzi diate lana egitera, harek egin du, eta beste norbaitek ez badu egin, ez da haren falta, besteen falta da...
A.-Pentsatzen duzu Xipri Arbelbide, Lafittetaz beste liburu baten idaztea?
X.A.- Mementoan ez... Ez, ez, ez dut gogoan ez...
I.B.
38, 39

Gaiez\Kultura\Literatura\Idazleak\ALBERBIDE1
Gaiez\Kultura\Literatura\Idazleak\LAFITTE1
Pertsonaiaz\LAFITTE1
Pertsonaiaz\ALBERBIDE1

Azkenak
Ramón Alzórriz PSNko idazkariordeak dimisioa eman du, Cerdánen ustelkeria kasuekin lotu dutelako

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Umandi ikastolak 50 urte
Euskara, bizikidetza eta berrikuntza pedagogikoa ardatz

Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]


Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.


Sexu erasoei lotutako zenbait epaitan bost gizon zigortu dituzte azken egunetan

Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]


Dagoeneko 400 gazatar hil dituzte Israelgo soldaduek, laguntza humanitarioa jasotzera bidean

3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.


Oiher Urrutia. Marra gorriak argi
“Erabiltzen gaituzte herriok folklorismorako: landa, animaliak edo euskalkia bera”

Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]


Amiantoaren biktimentzako konpentsazio-funtsa martxan jartzeko araudia onartu du Espainiako Gobernuak

Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.


2025-06-18 | Jesús Rodríguez
PSOEren kea

Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]


Qumrameko biribilkiak eta AA

Qumrameko biribilkiek eta Itsaso Hileko Eskuizbribuek (K.a. III-K.o. I) judaismoaren eta kristautasunaren garapenari buruzko informazio eta interpretazio asko eragin ditu aurkitu zituztenetik. Berriki AA erabiltzen duen Enoch datazio sistemaren bidez, izkribu zaharrenak uste... [+]


Teknologia
“Bestea”

Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.

Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?

Zapalduen... [+]


Eguneraketa berriak daude