"Arazo Nagusia Ez Da Nafarroa-Euskadi, Krisia Da''

1986ko maiatzaren 25an

Julian Balduz, Iruñeko Alkate Eta PSOEko Senadoregai
"Arazo Nagusia Ez Da Nafarroa-Euskadi, Krisia Da''
Zazpi urte darama Julian Balduz erriberatarrak Iruñeko alkate eta orain senadoretzarako aurkezten da. Eskalatzen ari dela ala indarra kentzeko ematen diotela kargu berria? Zail da jakiten, baina amabilitate osoz hartu gaituela zertifikatu dezakegu, Iruñeko udaletxeak alkatearentzako duen saloi dotorean.
ARGIA.– Alkate bezala nahiko izen ona duzula jakin dugu, eta ez da gutxi esatea lan horretan hainbeste urte daraman gizon batez.
Julian Balduz.–Politiko batek eduki dezakeen lanik politenetako bat da alkate izatea. Polita, baina gogorra ere bai, alkateak denetik behar bait du egin. Baina alkate izateak badu, bai, zerbait berezia, alde batera utziaz zuk zure ideologiarekin alkategoari erasten diozun kutsua.
1979a arte hirigintzan ari nintzen, gizarteari zerbitzatzeko oso era polita hori ere, eta udaletako bizimodua puska bat ezagutzen nuen. Baina gero kargu honetan sartzea besterik izan zen. Pentsatu behar da udalak izan zirela azkena demokratizatu ziren erakundeak. Jende askok uste zuen demokraziak dena konponduko zuela: "Konstituzioak etxe bat edukitzeko eskubidea ematen dit, eta etxe bat nahi dut". Dialektika gogorra izan da.
Bi legealdi hauetan udaletan trantsizio politikoa itxi egin dugu, eta hori hiria edo herria ulertzeko moduan ere ikusi da. Udaletan sartu ginenean oso oinarrizko arazoekin aurkitu ginen, ekipamendu eta azpiegitura aldetik, eta esan daiteke gure aroa "porlanarena", "zimentuarena", izan dela, kale konponketa eta hirigintza arazo oso oinarrizkoetan murgildurik ibili garelako. Beste erabateko lanak aurkezten dira gaur egun, ekipamendu aldetik, bizi maila hobetze aldetik... eta bestelako xarma bat ere izango du udaletan lan egiteak.
A.–Eta "politika handian" sarturik, ze nolako inpresioa duzu azken urteotan gobernu sozialistek burutu duen politikaz?
J.B.–Lan inportante bat egin du alderdi sozialistak. Gauza bat da geure buruei demokrazia bat ematea, eta oso bestelako bat demokrazia eguneroko gure ohitura bihurtzea. Konstituzioaren garapenerako legedia egiteko esfortzu handi bat egin da urteotan, 78tik 82ra bitartean lan hori egiteke utzi zelako. Legeak egin dira eta hor daude, baina legeak gizartean mamitu daitezen denbora bat behar da.
Krisiaren afera dago beste aldetik gai konplikatua, eta neurri handi batean Espainiaren esku ez dagoena. Krisiari 73an ekin genion, erregaiek igoera alimalezko hura egin zutenean, eta etorkizun argiagoa 85ean hasi gara ikusten, berriro jaitsi direnean. Bi ardatz horiek mugierazi dute, beraz, gobernu sozialistaren ahalegina: libertateen alorra zabaltzea, eta krisi ekonomikotik ahalik eta ongien ateratzea.
A.– Baina Felipe Gonzalezek 1982ko udazkenean agindutakoetatik ez da bakar bat ere konplitu.
J.B.–Hori gezur handi bat da. Demokrata izatea kostatzen zaigu eta ez dakigu zer den alderdi politiko bat, zer den programa politiko bat, edo gobernu programa bat. Egia da, 1982an programa bat egin genuen, Espainia den Herri honen projektuan jendea ilusionatzeko asmoz. Hamar milioi botoz goiti jaso genuen, kopuru inportantea. Bestalde, alderdi batek nahi duenaren gainetik, atzetik herri osoa ez baldin badauka ezin aldatu ahal izango du ezer.
Alde horretatik, etiketa elektoral bat bazen 1982an, 800.000 lanpostu izena zuena. Egia esan, ez bakarrik 800.000 horiek ez dira gehitu, baizik eta alderantziz, gehiago ere galdu direla. Orduan esaten da programa sozialistaren ez konplitze sistematiko bat badela hor. Inola ere ez. Egia da 800.000 horiena ez dela bete, baina gainerantzean programa osoa bete da, eta ez da egokia huts bat erabateko frakaso bezala ulertzea.
A.–OTANi baietza ematearen pilula oso mikatza suertatu al zaizu?
J.B.– OTANen afera konplikatua izan da, sozialistontzako batik bat, gai zaila, eta debate sakon bat suposatu zuen nazio mailan bezala herrietan zehar ere. Mikatza? Kargu publiko batean, aldi bakoitzean egin behar duzu beharrezko ikusten duzuna. Behin debatea pasaturik, hemendik aurrera dator praktikara eramatea hainbeste alditan aldarrikatu duguna: ez dela hainbeste bai ala ez esatea OTANi baina inportateena zela Estatu Batuekin gogorki negoziatzea bere baseen gutxitzeko, Espainia herri desnuklearizatu bat izan dadila... Baina OTANen afera pasatako gai bat da jadanik.
A.–Gure berriak oso okerrak ez baldin bedira, zu Erriberatarra zara jatorriz. Eta Bardeetako prolema daukagu bertan.
J.B.–Tuterakoa naiz, bai, nahiz eta gero leku ezberdinetan bizi izan naizen. Bueno, Bardeetakoa ere Estatu Batuekiko negoziaketa gogor horrekin lotzen da, eta tropa amerikarren gutxitzearekin.
Ez dugu ahantzi behar gure ejertzitoa OTANen ongi errotua egongo dela eta gure militarrek eta gure ejertzitoak ere nonbait egin beharko dituzte beren praktikak. Bardeei dagokienez, beti esan izan dut solidario izan behar dugula. Zeren Bardeetako kanpoa kentzeagatik Extremadurakoei erasten badiegu... Dudarik gabe, Extremadurako herritarrek badute Erriberakoek haina duintasun, ez gutxiago behintzat.
Amerikarrek Espainian dituzten tropak gutxitzea lortzen baldin bada, Bardeen erabilkera ere ttikiagotuko dela dudarik ez dago. Bestalde, nafartarren aspaldiko aspirazio bat da Bardeetako tiro poligonoaren kentzea. Baina ez dadila beste herrialdeetakoen kontura izan.
A.–Baina aldaketa posible horretaz ezer aurreratu al daiteke ala zehaztasunik ez da?
J.B.–Ez dakit, ojala... Narcis Serra ministrariaren oso laguna naiz, eta iruditzen zait eritzi baterako nik baino elementu gehiago izanen duela. Baina Bardeak desagertuko diren edo ez diren agintzeko pertsonarik egokiena ez naiz.
A.– Euskeren arazoaren inguruan polemikarik izan da azken denboretan, behar bada udalari dagokionez baino gehiago Nafarroa mailan gobernu foralaren jokabideari lotuta.
J.B.–Aspalditik dago zintzilik euskararen koofizialtasunaren arazoa, oraindik desarroilatu gabe dagoena lege mailan, Nafarroako parlamentuan. Nik Iruñeko esperientzia aipatuko nizuke. Sekulako ahalegina egiten dugu Irunean.
Hor duzu ikastola munizipala, eta urte batzuetan egoitza egoki bat eduki ez badu, oraintxe udala 200 milioi ari da gastatzen horretan, inoren eta inolako laguntzarik gabe, Iturraman, 87-88 ikasturtean udal ikastolak mila eta piko haurrekin instalazio digno batzuk eduki ditzan... Hori Euskal Herriko leku gutxitan gertatzen da, eta hori bai dela irakaskuntza publikoa eta euskaraz.
Berdin aipatu diezazuket Iruñean euskarak duen egoerari buruzko inkesta soziolinguistikoa, amaitzear dagoena. Gau eskolak potentziatzea, eta asko gainera, zinema euskaraz, antzerkia euskaraz... Iruñeko udalak lan asko egin du euskararen alde.
Baina gure esfortzua beti dago mugatua, noski, Iruñera, eta Nafarroaren osotasuna hartuko duen marko legala falta da. Dena dela, eta sarritan esaten diet hau euskara banderatzat hartzen duten alderdi politikoei, ez da komeni euskararen arazoa batzuek besteei leporatuz ibiltzea. Gizarte ereduaz diskutitu genezake, baina euskara guztiona da, eta txarra da batzuek euskararen defentsore kontsideratzea besteak kontra daudela argudiatuz.
A.–Benetako arazoak hor daude, hala ere, ez ezin dira ukatu. Begira Euskal Telebistarena, jendea Iruñean oso legala ez dirudien antena baten bidez ikustera behartua dago.
J.B.– Arazo inportanteak badira, egia da. Euskal Telebista hemen hartzearena uste dut Nafarroako gobernuak konpondu.nahi duela, baina badira oztopo teknikoak. Telenavarra bera oraindik ez da ikusten Nafarroa osoan, gure lurraldearen orografiagatik. Bai, gobernuak hartu du ETB Nafarroa osoan hartuko delako konpromisoa, eta beteko du. Noiz, nola? Espero dut laster izango dela.
A.– Nafarroa-Komunitate Autonomoa, marko bateratu batera iristeko posibilitatea... etengabe aktualitatera datorren eztabaida dugu, eta areago negoziaketaz hainbeste mintzo den garaiotan. Hori erabat erabakia eta mugiezina ikusten al duzu?
J.B.–Beti ari da ateratzen afera hau, baina hori da nik esango banu bezala: "handia izan nahi dut eta begi urdinak eduki". Gustora izango nintzateke, eta "Mercedes" bat ere hartuko nuke. Gaia ez dago erabat moztua, zeren gizartea aldatu egiten da eta hamar-hamabost urte barru pasako dena ezin dut iragarri. Tartean dago bizi dugun iraultza teknologikoa ere, eta batek daki gauzak nola aldatuko diren.
Baina gaur egun Euskadi bere autonomia garatzen ari da, Nafarroa ere lehendik zuena zabaltzen, eta aurrera segi behar da. Egoera desdramatizatu behar da, elkarbizitza azkartu, eta denborak esanen du komunitate bateruntz ote goazen, edo lan batzuk elkarrekin egingo ditugun, konbenioekin edo gabe... Ez da presarik izan behar.
A.–Baina bi komunitateen arteko harbiltze bat posible ikusten al duzu?
J.B.– Bi komunitate autonomo ezberdin dira, lotura etniko eta kultural ugarirekin, eta gauza askotarako gaude elkarren hurbil, ekonomian bezala politikan. Hamabost urteren buruan zer pasako da? Bi komunitate autonomo izango gara, bakarra, ala hiru? Eritzi bat ematea arriskutsu ikusten dut.
A.– Desdramatizazioa aldarrikatzen duzu, baina egunero bizi gara egoera dramatikoetan. Ikusi besterik ez dago urteoro zer gertatzen den ikurrinarekin, Komunitate Autonomoan bezala Nafarroan. Jende askok segiko du ikurrina erreibindikatzen.
J.B.–Bai, baina begira: nik zuri muturreko bat ematen badizut, igoal ez duzu erreazionatzen edo igoal beste batekin erantzunen didazu. Ikurrina batzuek erreibindikatuko dute, baina beste asko daude Nafarroan kontra, eta batzuk besteak bezain lejitimoak dira.
A.– Udal honetan ikurrina ikusiak gara, zure alderdiaren egoitzan bezala. Geroztik kendua izan da. Ezin al da alderantziz gertatu?
J.B.–Zaila da, baina gizarte bat aldatzen dan da eta posible da. Baina egia zera da, ikurrina kentzeko erabakia maioritate batek hartu zuen, beste komunitate autonomo bateko bandera delako. Dena dela, gaur eguneko arazo nagusia ez da Nafarroa-Euskadi, krisi ekonomikoa da, langabezia, droga... Ikurrinaren arazoa erabat bigarren mailakoa da.
A.– ETArekiko negoziaketaz hainbat hitzegiten eta idazten ari da. Zer derizkiozu?
J.B.–Biolentzia nola edo hala konpondu beharra daukagu, eta printzipioz edozein negoziaketa mota on iruditzen zait. Ez dagokit neri solaskideak nortzuk izango diren hautatzea, baina gizarte demokratiko batean hitzegin beharra dago. Hitz egin eta negoziatu. Prolema zera da, ETAk behingoz alde batera utzi behar dituela bere ekintza kriminalak, negoziaketarekin zerikusirik gabe. Bi gauza ezberdin dira.
A.– Desioa gauza bat da eta ETAk aipatzen dituen baldintzen inguruan negoziatzeko posibilitateei buruz definitzea beste bat. Negoziaketa posibilitaterik ikusten al duzu?
J.B.–Ez naiz ni alderdi barruan gai hauetan erantzunkizunak dituena, eta ez naiz nor horri arrapostua emateko.
A.– Normalizazio politiko baten bila, irtenbide ezberdinetatik salatzen ari da zenbait. Esate baterako, Karlos Garaikoetxesk aipatua du Konstituzioaren aldaketa beharra, nolabait autodeterminazio eskubidea garantizatzeko.
J.B.–Nahiago dut horretaz ezer ez esatea.
A.– Baina senadore aukeratzen bazaituzte hortaz ere zure eritzia eman beharko duzu.
J.B.– Egun hori egokitzen denean informatuko naiz eta eritzia emanen dut. Baina ez naiz politika konstituzionalean jakitun, alkate xume bat naiz, eta ez zait komenigarri iruditzen dagoenekoz eritziak aurreratzen hastea.
Iñaki ZUBIONDO
ETArekiko negoziaketen gain ez du definitu nahi Julian Balduzek.
Hegoaldean hamar urte barru bi komunitate autonomo? Eritzia ematea arriskutsu ikusten du.
Iruñeko alkateak gaizki ikusten du Bardeak kentzea horren ordainez beste norbaiti tiro zelai bat ezarriko baldin bazaio.
15-17

GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakUdalak
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakPSOE
PertsonaiazBALDUZ1
EgileezUBIONDO1Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

Kanpaldien lehen garaipenak iristen hasi dira Israelekiko boikot akordioekin

Jon Hidalgo Gereñu

Zorroza Gestión de Residuos enpresak onartu egin du Bassirou Dioneren gorpua mugitu zutela, lan heriotza ezkutatzeko

Aimar Gutierrez Bidarte | Aiaraldea

“Maite dut Iparraldean antzerkia egitea, uste baitut hemen kodeak ulertzen direla”

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Hauxe da Gaza suntsitzeko Israelen eta AEBen plana

Jonathan Cook

Frantziako Estatuaren gobernantzaren mugak begi-bistan utzi ditu Mayotten koleraz hildakoaren kasuak

Jenofa Berhokoirigoin

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude