K. Lzagirre: "Idazten Zekien Kultur Ministro Bakarrra Izan Da"
Telesforo de Monzon, azken urteatan Euskal Herriak eman duen pertsona interesanteenetako bat izan dela gutxik eztabaidatuko dute gaur egun Euskal Herrian. Denon historia esplikatzeko elementu paregabeaz gainera, XX gizaldiko gure herriaren lekuko aparta izan dugu. Gure herriaren bizia barne barnetik bizi izan eta egiten ere salatu zena, Koldo Izagirre, bere idazlan guztien bilduma egin duenak esaten digun bezala, "sekula baino Jelkideago" hil zen arte. Abertzale bere barne sustrai sakonenean, abertzaletasunaren bi belaunaldi desberdinen zubi izatea lortu zuena ezagutzea, behar beharrezkoa zaio abertzaleari eta gure herriaren azken urte hauotako katramilak ulertu nahi dituen edonori.
Lan mardula Koldo Izagirre euskal idazleak oraingo honetan hartu eta burutu berri duena. Orain dela bi urte hasi eta gaur arte Monzonen bizitzan murgildu eta bere idatzi, mitin, poema eta antzerki guztiak bildu dizkigu Koldok. Eta lan guztia osatzen duten sei tomoetatik lehenengo hirurak imprentak bukatzear dituenean, eta dagoeneko eskaintza zabaltzen hasia denean, beregana jo dugu, ARGIAren irakurleak lan eskerga honen berri izan dezan.
Bizitza publikoan nola agertzen den ikusi dugu: aurrena zinegotzi bezala. gero Gipuzko Buru Batzarrean, gero parlamentari, tarte horretan, 1931-36 mitinetan, eta gainera mitinetan euskaraz oso gogor egin zuen bakarrenetakoa... Beste gauza bat ere probokatu zuen: prentsa nazionalistan bere diskurtso asko eta asko euskaraz agertzea. Oso oso gauza interesgarria da. Euskararentzako terreno bat irabazi zuen, zeren eta "El día"n eta "Euzkadi"n, bazegoen "Euskal orria" euskararen txokoa. Gaur bezala. Lan handia egin zuen hor.
Ameriketan idatziko du lehendabiziko poema liburua. Gero hemen bigarrena 1947.ean eta gero hasten da "Alderdi"n erregularki idazten 1961.a arte. Eta gero "Enbata"n. Gero "Anai artea" sortzen du etabar. "Enbata"n 75-77a bitartean. Tarte horretan, 61 tik 75a bitartean teatroa idazten du. "Enbata" utzi eta 77tik aurrera "Egin"en.
Eboluzioarena... desenkantoa: desenkantoa PNVrekin. Eta gero belaunaldi berriekin konektatu egin zuela. Errefuxiatuekin... Nik uste Euskal Herriaren dinamikak harrapatu duen pertsona bat izan dela. Resistente bat zen.
Hiru oinarri agertzen dira gerra aurrean ere, eta gero hil aurretik egin zuen bere artikulu horretan ere «Hiru oinarri» izenekoan, Euskara, Soberania eta Berdintasuna euskaldun eta etorkinen artean. Integración nacional, Soberania y Euskara, Euskadiren hiru oinarriak.
Askotan, erdeinuz poeta bat zela. Insultatzea ausartu ez baina insulto bezala "Era un poeta", "Un poeta de la política", "Un utópico de la política». Politika utopikoari tokirik uzten ez bazaio...
Nik uste inguruak asko onfluentziatutako gizona dela. Ez dut uste hegan bizi zenik. Poeta baino prosalaria da. Prosan maisu da. Poesian, Ameriketatik idatzitako poemak, Euskadira sekula itzuliko ez dela uste duenean, eta Euskadi bera sekula santan ez dela berriro izanen uste duenean... edozein poema idatz zezakeen.
Parlamentarismoa, frente popularra, gerra antifaszista bat, gerra mundial bat beraiek ere tartean harrapatu dituelarik, zuzenean edo bestela, 40 urteko exilioa...
Gizon honestoa zen. Eta nik uste bere garaikoek ez zeukaten gauza bat zuela: ez zen kalkuladore hotz bat. Biziagoa zen. Horregatik esaten zituen egia handiagoak. Ez zen partido gizona. Noizbait, gaztetan, Euskadi dela euskaldunon aberria ikasi zuen, eta sinistu egin zuen, ezeptizismorik gabe. Eta hil ere, sekulan baino jelkideago hil zen. Gazte bizi eta gazte hil zen Monzon.
Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.
Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]
Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.
Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]
Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]
Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.
Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]
Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.
Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]
Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]