Bizkaiko hiru estuario (Ibaizabal, Plentzia eta Oka) aztertzen dabil EHUko lantalde bat, haien azidotasuna neurtzeko asmoz. Ondorioetako bat da Ibaizabalen kutsadurak iraun egiten duela oraindino. Gainera, badirudi Galindo ibaitik kutsadura sartzen dabilela eten barik, momentuz haren jatorria zehazterik izan ez badute ere.
Leire Kortazarrek zuzentzen duen Kimika Analitikoa Saila da hiru estuarioen azidotasuna neurtzen dabilena. Atmosferara isuritako gehiegizko CO2ak eragiten du itsasoak azidotzea. Hura uretan disolbatu eta pH-a gutxitzen du, hau da, ura azidotu. Horrek kalte egin diezaieke, besteak beste, oskoldun animaliei, oskolak osatzen dituzten mineralak disolbatu egin baitaitezke ur azidoagoan. Metal astunen disolbagarritasunean eta toxikotasunean ere eragina du pH-a txikitzeak.
Ozeanoen azidotze-prozesuak sakon aztertu dira azken urteetan. Estuarioen kasuan, ordea, azterketa hori egitea ez da hain erraza, bertako uren gazitasuna, tenperatura eta beste zenbait ezaugarri batzuk askoz aldakorragoak direlako, mareen eta bestelako faktoreen ondorioz.
Kortazarren lantaldeak, hain zuzen, estuarioetako azidotzea neurtzeko sistema garatu du, eta Bizkaiko hiru gunetan dabil erabiltzen, horietako bi Uribe Kostan: Ibaizabal eta Plentziako itsasadarra. Hiru urtez laginak hartu dituzte hilean behin, urtaro-aldaketen eragina behatzeko.
Ibaizabaleko kutsadura "historikoa"
Orain arte egindako azterketen arabera, Oka eta Plentziako estuarioetan "arrazoizko balioak" neurtu dituzte; "Ibaizabal, aldiz, ez dago erabat osatuta kutsadura historikotik", EHUk zabaldutako prentsa-oharrean adierazten denez. Arrazoi bakarra ez den arren, antza denez etengabeko kutsadura-motaren bat sartzen dabil Galindo ibaitik, baina ikerlariek ez dute jakiterik izan hura nondik datorren.
Laborategian egindako probetan, ikusi dute pH-aren jaitsierak metalak uretan disolbatzea eragiten duela, eta horrek bidea eman lezakeela metal horiek bizidunengan ailegatu eta elikadura-katean sartzeko. Ikerketaren hurrengo pausoetako bat datuak batzen jarraitzea izango da, estuarioak azidotzearen mekanismoak ondo ulertzeko; bestalde, azidotze horrek moluskuengan zer eragin duen ikertu gura dute. Diotenez, hiru urteko lana ez da nahikoa pH-aren jaitsiera zein den jakiteko.
Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.
Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]
3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.
Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]
Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.
Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.
Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?
Zapalduen... [+]
60 bat estatu eta gobernu buru elkartu dira Nizan (Frantziako Estatua) Ozeanoei buruzko Nazio Batuen Konferentziaren kari. Donald Trumpek itsas hondoen esplorazio eta erauzketa komertziala baimendu eta TMC enpresa kanadarrarekin tratua bideratu berri duen honetan –baita... [+]
Hainbeste jainko, arima, teontzi… beren izatea frogatu ezinik, eta jendeak ez ditu sinesten zientziak, kazetaritzak… ahal bezala, baina geure espezieaz harro egoteko moduan, frogatutakoak. Batzuek Lurra laua dela diote, eta debekatuta dagoela Antartikara... [+]
Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]
Ascension uhartea, 1725eko maiatzaren 5a. “Holandar ontziteriako komandantearen eta kapitainen aginduz, ni, Leendert Hasenbosch, uharte bakartu honetan lehorreratu naute, nire zorigaitzerako”.
Herbeheretar marinela, 1695ean Hagan jaioa, Ekialdeko... [+]