Hizkuntza-minak
Elkarrizketa hori izan duzu, polita izan da, baina gero, neskaren ondotik aldendu zarenean, ez dakizu zer gogoratuko duzun, zerk piztu zizun arreta, baina konturatu zara, denboratxo bat pasa ondoren, bera ere euskalduna zela. Eta, ohartu zara zure hizkuntza hitz egiteko beste aukera bat galdu duzula, eta zure errua izan dela, zeu hasi zarelako hizketan; erdaraz hasi ere.
Ez da ezer, beste baterako, badakizu. Ez da garrantzitsua, haize hotz baten sentsazio desatsegina baino ez. Aurrera, ba.
***
Gaur animoso esnatu zara, gaur bai, gaur saiatuko zara, eta dendan esango duzu:
- Kaixo! Euskaraz, bai?
- No.
Arantzatxo bat bezalako min txikia.
***
Egun batzuetan mailatua iristen zara etxera, batailaren lehen lerroko borrokalari koldar bat bazina bezala.
Unibertsitatera joan behar zara, hizkuntzak ikertzen diren eraikin batera, hain zuzen. Zalantzarik gabe gerturatzen zara idazkaritzara:
- Kaixo! Badakizu non dagoen...
Eta ezin duzu esaldia bukatu, entzuten ari zen emakumeak harritutako aurpegia erakutsiz moztu dizulako:
- ¿Qué? ¿Cómo? ¿Qué dices?
Zaplazteko bat ematen dizutenean bezalako mina.
***
Umea gaixorik dago, txikia da, oraindik trakets hitz egiten du, euskaraz baino ez daki. Eta medikuak ez daki euskaraz, eta zuk interprete lana egin beharko duzu. Nekatuta sentitzen zara, eta berriro esan duzu:
- Perdona, no te entiende bien.
Eta zure ahotik, berriro ere, barkamen eskea atera denean, mina sentitu duzu.
Erleak eztena iltzatu balizu bezalako mina.
***
Espresuki bilatu duzu gizarte etxean gimnasia euskaraz egiteko klase bat. Pozik zaude. Hala ere, egun batzuk barru ordezko bat etorri da, eta ez daki euskaraz. Inork ez du ezer esan, ez da kexarik egon, zurea ere ez. Zer esango diozu, ba? mutil gazte bat da, agian bere lehenengo lana izango da... Ez, ez da hori. Nekatuta zaude, eta ez daukazu borrokatzeko gogorik. Kurtsoa gaztelaniaz izango da.
Zeren kontra egin dut estropezu? Muturrez aurrera erori banintz bezalako mina sentitu dut.
***
Gaua da, demagun, ostegun gaua, aste gogor bateko osteguna, hain zuzen. Sukaldetik oihu egin duzu, zure semeak entzun dezan: "Mesedez, lagundu mahaia jartzen!". Urrutitik erantzun dizu: "¡Ya voy!". Kaka zaharra.
Zuk pentsatzen zenuen etxea erresistentzia gunea izango zela, baina ez, noski, arazoa sukalderaino sartu zaizu.
Urrutitik entzun duzu "¡ya voy!" eta negar egiteko gogoa ematen duen mina bezalakoa sentitu duzu.
***
Gasteiz arnasgune izatetik oso urruti dago, eta ordezkapen linguistikoaren aukera erreala gordin ikusten da, batzuetan. Badaude, jakina, txoko goxoak, une ederrak, eta gure jendea, baina egun batzuetan mailatua iristen zara etxera, batailaren lehen lerroko borrokalari koldar bat bazina bezala.
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]
Kostako zaizu Adurtza baino auzo zaharragorik aurkitzea Euskal Herrian: aurten 1.000 urte bete ditu, Donemiliagako Goldea dokumentuan ageri denez (ikusi Gakoak honetan Josu Narbartek idatzitako erreportajea horri buruz), eta merezi bezala ospatu dute bertan bizi direnek. Baina... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
1985. NATOn mantentzearen kontrako manifestazioak egin ziren Hego Euskal Herriko hiriburuetan azaroaren 10ean, tartean Donostian. Milaka lagun irten ziren kalera Koordinadora Antimilitaristaren deiari erantzunez, orduko agintariak karikaturizatzen zituzten mozorroekin. Kanpaina... [+]
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]