Bi autobide eta ubide bat ordaintzen ari da Nafarroa 2045 arte: 2.676 milioi euro
UPNren kudeaketaren arrastoak luzaroan nozituko dira Nafarroan alor ugaritan. Hiru azpiegitura handien ordainketa itzalpeko bidesariz egiten da eta kontu publikoak gogor zamatuko ditu urtero. Hiru obra hauek 976 milioi euroko kostua izan dute, baina Nafarroako Gobernuak 2.676 ordainduko ditu, kostua baino 1.700 milioi euro gehiago, ia hiru aldiz gehiago.
Bideko Autobidea (Iruñea-Logroño), Pirinioetako Autobidea eta Nafarroako Ubidea dira UPNk abiarazitako hiru azpiegiturak, eta aipatzen ari garen datuak Nafarroako Kontuen Ganberak iragan azaroaren 13an emandakoak dira, 2019ko Nafarroako Kontu Orokorrei dagozkionak. UPNk azpiegitura hauek itzalpeko bidesari bidez ordaintzea erabaki zuen, hau da, emakide jaso duten enpresek hasiera batean azpiegituraren kostu osoa berenganatzen dute eta Nafarroako Gobernuak urtero kopuru bat ordaintzen die ondoren, azpiegiturok erabiltzen diren arabera.
Bidesari horiek hipotekatuta daukate Foru Erkidegoa, gutxi gorabehera 1.865 milioi euroko ordainketa-konpromisoekin. Horrek esan nahi du Nafarroako Gobernuak urtero 100 bat milioi euro gastatzen dituela azpiegitura horiek ordaintzen, aurrekontuaren %2 gutxi gorabehera. Datuok Diario de Noticias-ek argitaratu ditu astelehen honetan. Hiru proiektu horiengatik 811,5 milioi euro ordaindu dira dagoeneko –falta dira orain egiten ari den ubidearen zabalkundearen 147 milio– eta 2.676 milioi euroko kostua izango dute guztira; horietatik 1.865 milioi euro dago ordaintzeke: 1095 milioi A-12 autobideagatik eta A-21 eta 770 kanalagatik.
Bideko Autobidea
Obrak 300 milioi euroko aurrekontua izan zuen, baina kostua 389 milioi euro ingurukoa izan zen, eta Nafarroako Gobernuak 20 milioi euro gehiago ordaindu zituen autobia martxan jartzeagatik –2006ko irailean– aurreikusitakoa baino sei hilabete lehenago. Enpresa esleipendunak irabaziak izan zituen hasiera-hasieratik. 2007-2013 aldian 45 milioi irabazi zituen, Kontuen Ganberaren txostenaren arabera. Negozioa hain izan da ona, jabetza lau aldiz aldatu dela eskuz. 2017ko ekainaren 30az geroztik, A-12 errepidearen ustiapena UBS azpiegitura-funtsaren jabetzakoa da.
Baina egiazko kostua Nafarroako Gobernuarentzat 1.019 milioi eurora iritsiko da, enpresa emakidadunak bere gain hartzen dituen mantentze gastuak barne. Oso negozio garestia diru-kutxa publikoarentzat: maileguaren formula klasikoarekin 700 milioi euro inguruko kostua izango zukeen.
2017rako –ustiapenaren lehen hamar urteetan– enpresa esleipendunak 427 milioi euro jaso zituen, autobidea martxan jartzearen kostua baino 38 gehiago. 2019an, 49,4 milioiko kanona kobratu zuen eta aurten gutxiago fakturatuko du, pandemiak trafikoa murriztu baitu.
Pirinioetako Autobidea
A-21 errepidea ez da hain errentagarria. Pirinioetako Autobidetik Nafarroatik igarotzen diren azken 15,8 kilometroak ere (45 dira guztira) itzalpeko bidesari bidez eginda daude. Bere kostua 271 milioikoa izan zen.
Ustiapenaren lehen bi urteetan, A-21 ez zen sustatzaileek espero zuten negozio handia izan, 600.000 euroko galerak aitortu baitzituzten. Ondorioz, 2013ko urrian Foru Gobernuari erreklamazio bat aurkeztu zioten oreka ekonomikoa berrezartzeko, Nafarroako mugatik aurrera autobia ez eraikitzeak trafikoan eragin negatiboa duela argudiatuz. Ez Nafarroako Gobernuak ez auzitegiek ez zuten aintzat hartu eskaera. Kexuez gain, enpresa kudeatzaileak diru asko irabaziko du negozioarekin 2045a arte: dagoeneko 127 milioi berreskuratu ditu inbertitutako 271 milioietatik, eta Kontuen Ganberak uste du beste 600 milioi euro jasoko dituela, 727ra iritsi arte.
Nafarroako Ubidea
Kanala oraindik obran dago eta bigarren zatia egiten ari dira. Kasu horretan, urteko kanona Foru Gobernua ( % 85) eta ureztatzaileen ( % 15) artean ordaintzen da. Aguacanal izan zen 2006an lehen fasea martxan jarri zuen enpresa, 169 milioiko inbertsioa egin ondoren. Akziodun nagusiak Acciona y Aguas de Barcelona (Agbar) ziren, kapitalaren % 35arekin. Negozioa agerikoa da eta joan den astean jakin zen Accionak atzerriko funts bati saldu ziola Aguacanalen zuen partaidetza. Bukatzear dagoen bigarren faseak 147 milioi euroko kostua izango du. Bi inbertsioak, beraz, 316 milioikoak dira.
Orain arte, lehen faseko kanonak eta handitzeak 159 milioi euroko kostua izan du gobernuarentzat. Kontuen Ganberaren arabera, beste 770 milioi euro ordaindu beharko dira (349 lehen faseagatik eta 421 luzapenagatik) 25 urte barru UPNk hartutako konpromisoak amaitu baino lehen.
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.
Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]
Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.
Itzalaldiaren ondoren sortutako komiteak eginiko txostena aurkeztu du astearte gauean Sara Aagesen Trantsizio Ekologikorako ministroak. Horren arabera, "hainbat faktoreren batasunaren" ondorioz sisteman gehiegizko tentsioa izan zen, kate erreakzio gisa. Txostenak... [+]
Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.
Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]
3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.
Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]
Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.
Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]
Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
