Gizakunde (Inauteriak)
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Arizkun eta Erratzun. plazan.
------------------------------------------------
Amaitu dira inauteriak, sutan erre ditugu gaiztoak, gaizkiak, sardinak eta panpinak. Baina xomorroak esnatu dira eta badator udaberria.
Tenperatura epeltzen eta eguna luzatzen hasten den egunotan, loreak zabaltzen, hostoak jaiotzen, elikagaiak bikoizten eta hartzaren nagiak astintzen, herritarrak bildu eta halako erritual bat egiten dute, bizitza eta lurraren emankortasuna ospatzeko. Horiek dira inauteriak, Euskal Herriko hainbat landa eremutako inauteriak: paganoak, basatiak, parte hartzaileak, esanguratsuak, zirraragarriak eta beldurgarriak.
Askotariko istorio eta pertsonaiak, ohitura, dantza eta esanahiak ezagutzen ditugu testuinguru horretan, baina badira guztietan errepikatzen diren elementu batzuk: animalien agertzea, hartzaren presentzia, trapuz egindako jantziak, txanoak, aurpegiak estaltzea, erritmo biziak, euskal dantzak, esnatzea, sua, misterioa, iluntzea. Asko eta asko arratsean gertatzen dira, eta ez egitarauan markatzen duen orduan, ez, eguzkia ezkutatzen denean baizik. Hala izaten da, behintzat, niretzat berezienetakoa den batean: Arizkun eta Erratzuko Gizakundea.
Publikoa zain, baina ez dago presarik, itxarotea emanaldiaren parte da. Bertakoak izaten dira hasiera ordutik hurbilen dabiltzanak. Parte hartzaileak, gainera, askoz lehenago batu dira elkarrekin jantzi eta giroa sortzen hasteko. Lehen sentsazioak ezer baino lehen hasten dira gugan, itxaronaldian, hain zuzen: nondik etorriko ote da hartza, nora egingo dut ihes, zerbait mugitu da etxe hartako leihoan, iluntzen hasi da… Eguzkiak, ordea, badaki noiz gorde eta justu orduantxe piztuko dira antortxak, joaldunen eskuetan doazela bidea zabalduz, argituz eta guztiei hurbiltzeko deia luzatuz. Aurpegia estalirik datoz maldan gora eta atzetik hartza, lotuta, badaezpada. Nagusia despistatzen denean, edonor hartu eta lurrera botako du inongo erreparorik gabe. Horiez gain, basapizti batzuk ere badabiltza, aurpegia estalirik hauek ere, zakuz jantzitako arropak, makilak eta zuhaixkak dituztelarik nor edo nor izutzeko. Kontuz, hauek ere joka eta segika ariko zaizkizu eta. Atzetik, sagar-dantzariak, musikarien doinua noiz hasi zain, plaza erdia hartu eta dantzari ekiteko. Hartza desafiatu eta dantzara mugitu nahiko dute, baina Erratzura iritsi beharko du horretarako. Hona iristean, dozenaka ikusle gehiago batuko dira herri-bueltara, pertsona eskuzabal askok edonorentzat jatekoa eta edatekoa ateratzen duen bitartean. Plazan emango diote hiru ordu iraun duen eginkizunari amaiera eta han bai, han hartzak ere dantzatuko du, dantzariekin, basapiztiekin eta herritarrekin batera. Sua piztu eta Jantzilo erreko dute, gaizkiaren pertsonifikazioa.
Hartza izan da hasieran mehatxua, baina etsaia ez da bera. Aurten, parte hartzaileen hitzez, Aroztegiaren proiektua eta haien kudeatzaileak eta interesak bota nahi izan dituzte sutara eta berotasunera ekarri epaitu berriak ziren zazpi baztandarrak eta Lekaroz zein Baztango herritar xehearen bizitzak. Ezin eszenatoki hoberik, Baztango lurretan, bizitza eta lurraren emankortasuna ospatzeko erritual honetan, kapitalismoaren piztia sutara bota eta plazara biltzeko.
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Gipuzkoako eta Nafarroako eremu gehienetara itzuli da argindarra, baita Araban ere, eta mantso doa Bizkaian. Sei edo hamar ordu inguru beharko direla esan du Espainiako energia hornitzaileak.
Sare elektrikoa erabat erori da Iberiar Penintsula osoan, baita Europa Mendebaldeko... [+]
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]
Felipe Bidart Iparretarrak taldeko kide ohiak Kazetari azaldu dioenez, "borrokan erori diren militanteak oroitarazteko" xedea du margolanak. Xabi Tapia Xabxab artista urruñarra da haren egilea, eta Baigorriko Lagundu elkarteak antolatuta egin dute aurkezpen... [+]
Ziburuko Liburu eta Disko Azokaren 6. edizioa ekainaren 7an izango da. Girotzeko eta azokaren eragina inguruko herrietara zabaltzeko, aurreko asteetan zehar sei ekintza kultural antolatu dituzte Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarlanean. Lehena martxoaren 30ean izango da,... [+]
Maiatzak 8an abiatu eta ekainaren 3ra arte luzatuko da epaiketa. Guztira 35 espetxe urteko eta 200.000 euroko zigorra eskatu ditu fiskalak auzipetuentzako.
Harriduraz irakurri dugu prentsan Aritz Otxandianori etxean bertan bengalekin egindako erasoaren albistea. Berak sare sozialetan eman zuen gertatutakoaren berri. Bai bera, bai bere adierazpenak jasotzen dituzten hedabideak ahalegindu dira eraso hori makro-berriztagarriei buruzko... [+]
50 urte bete dira Polizia frankistak Mikel Gardoki Azpiroz ETApm-ko kidea tirokatuta hil zuenetik. Egiari Zor fundazioko kideek eta Gardokiren kide Juan Miguel Goiburu Mendizabal 'Goiherri'-k hartu dute parte ekitaldian.
PSOEren hainbat egoitza eta armagintzarekin lotura duten hainbat enpresa seinalatu dituzte, hala nola, ITP Aero, Dassault eta Lauak.
Astelehen honetan egingo dituzte Kanadako Komunen Ganberarako hauteskundeak, Trudeau lehen ministro ohia ordezkatu duen Mark Caneyk data aurreratu ostean. Liberalen lidergo aldaketak kontserbadoreei aldea nabarmen murriztea eragin du, eta inkesta gehienek bozetan garaile irtengo... [+]
Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak abizenen grafia euskaratzeko kanpaina abiatu du. Adin txikiko seme-alabak dituzten gurasoei egiten zaie deia bereziki, gurasoek deitura euskatuz gero, automatikoki 18 urtez beherako seme-alaba horiei ere euskaratuko baitzaie.
Sare sozialetan argitaratutako argazkiaren bidez ezagutarazi du erasoa Ordiziko alkate Adur Ezenarrok. Bere sexu izaerarekiko "harrotasuna eta ohorea" berretsi du, eta azken aldiko "oldarraldia" salatu du.
Zer nolako harremana dugu heriotzarekin? Zer nolakoa helduek, zer nolakoa haurrek? Adinean gora egin ahala nola aldatzen da heriotzarekiko dugun begirada? Eta nola hitz egin heriotzaz haurrekin?
Bai, gai tabua bada ere, hitz egin dezagun heriotzaz. Hirugarren saio honetan... [+]