Xaramela

Udazken beteko giro paregabean, goizeko freskuraren gaineko hego haizearen purrustada, putz eta ufada artean babarrun biltzen ari gara. Gaurkoan pardetan arbatutakoan, kanaberatan gora hazi dena. Aihena eskubiz aurrera igo zen kanaberan gora. Eskubiz aurrera, lurrera lotzen gaituen indarrari, astuntasuna edo grabitateari ihes eginez gora hazteko era errazena eta merkeena delako. Hazi, igo zen babarrun landarea (Phaseolus vulgaris) eta orain leka iharrak eskuetan, neguko erregina den azaren (Brassica oleracea) laguntzaile izango denaren saltsa gogoan, hortzak izerdi. Hortzak izerdi eta bizkarrean dudan iparreko itsasoari haizetan bidaltzen dizkiogun kantuak ezin xaramelatu.

Xaramelak, txilibituak edo txirulak, kanaberaz egiten dira. Baita organoen tutu batzuk edo haizezko musika tresnen muturreko xaflak. Musika kanabera deitzen zaio babarruna arbatzeko erabili dugun kanabera berari.

Kanabera, Arundo donax, eta haizearen arteko tratua aspaldikoa da, sekulakoa. Sokatira luze eta nekeza izan zen, baina halako batean adostu zuten bien arteko armonia: kanaberak bere kumeen giharrak zaildu nahi zituenean dantzan hasi eta haizea sortuko zuen, bueltan haizeak harro astindu behar.

Toki jakin batzuetako kanaberak garesti ordaintzen dira, Proventzako Var departamentu aldekoa, adibidez. Lur hauetan hazten diren mahasti, olibondo, marugatze eta batez ere izpilikuak dira ezagunak. Azken hauen soroak, lore more ubelez jantzitako errenkadako itsasoak ez dira nonahi ikusten... Izpilikuen lurrin gozoz betetako haize epelak ontzen ditu musika jantzienetakoa egiten duten kanaberak. Beste haize batzuek astintzen dituzte Argentinako Mendozako kanaberadi ospetsuak. Seguru asko munduko ekoizle handiena. Musikarien ahoetara heltzen diren haizeak, haize musikak sortzeko.

Azkenak
BOLLOTOPAKETAK
Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]


Gorputz hotsak
"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"

Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]


2024-04-28 | Axier Lopez
Dronea, munduko botere harreman desorekatuen ikur eta eragile

Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]


Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz
"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"

25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]


Migrazio eta Asilo ituna: Europaren legatu kolonialista denon begien bistan

Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]


Eguneraketa berriak daude