Harreman arriskutsuak

Francoren garaiko espetxea
Madril, 1979ko urtarrilaren 11. Arriskugarritasun Sozialaren Legea indargabetu zuten Espainian. Lege hura 1970ean onartu zuten; haren testuan irakur zitekeen, besteak beste, homosexualek eta transexualek “delitu-ekintzak nahiz ekintza antisozialak burutzeko joera” zutela. Joera horren aurrean, ez zen beharrezkoa pertsona “arriskutsu” horiek deliturik egitea atxilotuak eta espetxeratuak izateko. Alderantziz, komenigarria zen haiek gizartetik baztertzea kalte larriak eragin baino lehen.

Baina homosexualen aurkako jazarpen frankista ez zen 1970ean hasi. Hori bai, lehen garaietan frankismoa lanpetua zebilen disidentzia politikoa deuseztatzen, eta gai sozialetan 1933ko abuztuaren 4ko Ley de vagos y maleantes delako lege errepublikarrarekin jarraitzea erabaki zuten. “Gaizkileak eta proxenetak, eskale profesionalak eta haurrak, gaixoak eta elbarriak eskale gisa esplotatzen dituztenak” zituen jomuga lege hark. Baina 1954an legea aldatu eta zerrenda horri homosexualak erantsi zizkioten. Homosexualak zentro espezializatuetan sartu behar zirela zioen legeak, bertan “errehabilitatuak” izan zitezen. Baina aurrekontuek sekula ez zuten horrelakorik aurreikusi eta, besterik gabe, joera sexual “desbideratua” zutenak espetxe arruntetan sartu zituzten.

1970ean lege hura derogatu zuten ofizialki. Praktikan, izena baino ez zioten aldatu. Kolektibo berberak jazarri zituen lege berrituak eta, homosexualen kasuan, bost urtera arteko kartzela zigorrak ezarri zizkieten. Auzitegi Gorenaren Fiskaltzaren memorien arabera, Arriskugarritasun Legearen ondorioz 58.000 atxiloketa eta 21.000 kondena izan ziren. 4.000 atxilotu homosexualak izan ziren, ia guztiak gizonezkoak, eta 1.000 baino gehiago espetxeratu zituzten 1970etik 1979ra; 1970 baino lehenagoko daturik ez dago.

“Arriskutsu sozialek” ez zuten indultua, baldintzapeko askatasuna edo zigor murrizketa lortzeko aukerarik. Trantsizioan ere azkenak izan ziren espetxea uzten; preso politikoak ez zirenez, amnistiak ez zituen askatu. Ezkerreko hainbat alderdik, intelektualek eta zenbait kolektibo profesionalek batu behar izan zuten, UCDri presioa egin eta, duela 30 urte, Arriskugarritasun Legea bertan behera gera zedin.

Espainiako gobernuak neurriak hartu dituela esan arren, garai hartan atxilotutako eta espetxeratutako homosexualen polizia-fitxak komisarietan daude oraindik. Antonio Ruizek, esaterako, bost urteko borroka behar izan du beraren espedientea txikitu ahal izateko, polizia batek NAN eskatu eta bere lankide bati “kontuz, hau marikoia duk” esan ondoren. Lege horren gainerako biktimek, ordea, ez dituzte beren fitxak desagerrarazi nahi; Espainiako Artxibo Historikoan gorde nahi dituzte, guztien memorian, alegia.

Azkenak
Chill Mafia taldeak jotzeari utziko diola iragarri du

Taldeak bere azken lana izango den Agur eta ohore x allá va la despedida lana kaleratu berri du. Oholtzak utzi eta agur bira egingo dutela iragarri du Chill Mafiak hiru urteren ostean. Iruñean abenduaren 25ean egingo dute azken kontzertuetako bat.


Frantziako armadak Baionako eremuan egitekoak dituen obren kalte ekologikoak salatu dituzte

Baionako Zitadelan egitekoak dituzten obrak salatu dituzte CADE ingurumen elkarteen batasunak, Bergeret-22 auzotarren kolektiboak eta Attaque elkarteak, prentsaurreko bidez. 1,5 hektarea oihan moztuko lituzkete; alta, Tokiko Hirigintza Planaren arabera eremu babestu gisa... [+]


2024-09-19 | Gedar
Gomazko beste milaka bala erosiko dituzte Guardia Zibilak eta indar militarrek

Guardia Zibilak 18.000 euro baino gehiago bideratu ditu aurten kautxuzko bolak erostera, "istiluen kontrako" materialaren barruan. Itsas Armadak, berriz, gomazko 1.500 pilota erosiko ditu. Poliziak erabiltzen dituen bitartekoak erregulatzen dituen araudia ez da... [+]


2024-09-18 | Axier Lopez
14 lagun hil dituzte Libanon bigarren leherketa olatuan, oraingoan walkie-talkieak eztandarazi dituzte
Milaka pertsonaren aurkako lehen eraso koordinatu eta indiskriminatuaren ondoren, asteazkenean ehunka walkie-talkiek eztanda egin dute eta 14 pertsona hil eta 450 baino gehiago zauritu dituzte. Hezbollahko iturri batek baieztatu dio Reuters agentziari taldeak erabilitako... [+]

José Manuel Uriagereka. Frantziskotarra Hego Korean
“Koreara joan ginenok euskara ederto kontserbatu dugu”

Bermeon jaioa, frantziskotar eginik Hego Korean egin zuen bizimodurik gehiena, 40 urte. Sasoi batean mutil-koskorretan askok egin zuena egin zuen, komentura bidea hartu. Gero, handik mundura jauzi egin zuen Uriagerekak, bestelako hizkuntza eta kultura arrotzetara.


Bilagailuen urrutiko leherketa masiboa
Milaka zauritu eta hamabi hildako Libanon, Israeli leporatu dioten atentatu indiskriminatuan

Israelek lehergailuak jarri zituen Hezbollahk inportatutako milaka bilagailutan, Reuters agentziak kontsultatutako iturrien arabera. Urriaren 7tik jasandako “segurtasun haustura handiena” izan da, talde armatuaren hitzetan. Erantzun bortitza hitzeman du Hezbollahk,... [+]


2024-09-18 | Jon Alonso
Bosgarren zutabea

Erribera, historian, sekula euskalduna izan ote den; horra hor Nafarroan, duela berrogei urtetik hona, hainbestean behin errepikatzen den eztabaida bizantziarra (eztabaida bizantziarra: eztabaida alferrekoa, zeinean alde bakoitzak ezin baitizkio frogatu bere baieztapenak beste... [+]


2024-09-18 | Castillo Suárez
Aldairak

Etxez aldatzen naizenean, edo, areago, norbait etxetik joaten denean, oroiminak hartzen dizkit burua eta bihotza. Orduan hasten naiz zer gordeko dudan eta zer ez erabakitzen saiatzen. Izan ere, objektu guztiek lotzen gaituzte zerbaitetara, edo norbait ekartzen digute gogora;... [+]


Lurraren altxamenduak

Estatu poliziala kanpora! Abesten dute negar-gasen leherketen artetik. Gaztetxo konprometituak, amatxi militanteak, aurpegi estaliak, edo ez, pailazoak, musikariak, sindikalistak eta politikariak, kaskodun medikuak, laborariak traktore gainean... Landa-eremuan zein hirian,... [+]


Palestinak munduari dakarkiona

Ezaguna da enpresa frantses batzuek (Thales, Airbus, Dassault) aspalditik laguntzen dutela Israel haren ekipamendu militarra osatzen. Disclose elkartearen inkesta baten arabera, berriz, Frantziako Gobernuak berak hornitu dizkio osagai elektronikoak Israeli, Gazako zibilak... [+]


Pentsamendu askeak

Gauzak ez dira horrela, gauzak horrelaxe daude. Esaldi hori iltzaturik geratu zitzaidan Gorka Urbizuren diskoa osorik eta patxadaz entzun nuenean. Uste nuen aurkikuntza itzela egin nuela identifikazio horrekin, inozentea ni! Gerora ohartu naiz, merchandising-erako leloa izateaz... [+]


Indarkeria, endogamia eta baztanga Trebiñun

Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]


Teknologia
Mundu ikuskerAA

Gizakiontzat ez da inoiz erraza izan lasai pentsatzeko denbora tarte luzeak hartzea, bizimodua aurrera ateratzearen ardurarekin bizi gara, bai geurea zein geure ondorengoena. Bizitzeko izan dugun aukera honetan, ahalik eta ongien nahi ditugu gauzak egin. Ardura horiengatik,... [+]


Eguneraketa berriak daude