"EUSKAL DEPARTAMENDUAREN INGURUAN ARINKERIA ASKO DAGO"


2021eko uztailaren 21ean
Z

ure curriculumean ageri denez, kargu eta ardura askotxoko politikaria zara. Nezakal munduan sortua, eta bertan ere berebiziko ardura duzuna. UDFko partaide zara aldi berean...
Nik kristau-demokratatzat jotzen dut ene burua. Frantziako Demokraziaren Aldeko Batasuneko (UDF) kidea naiz, alderdi honek ekonomiari lehentasuna ematen baitio, betiere giza dimentsioari kasu eginez. Gainontzeko alderdiek baino gehiago bilatzen du humanismoa nik uste. Ezkerrak bilatzen badu ere, gureak ekonomiako merkatu libre eta irekian eta gizabanakoaren defentsa egiten du. Ezaugarri hauek kristau erroetan aurkitzen dira.

Francois Bayrou, Alain Lamassoure... UDF batasunak Europa berriaren etorkizunean esperantza handiak jarriak ditu. Untzi berean zoaz zu ere?
Bistan da. Europako Parlamenturako Francois Bayrouren zerrendari sostengua ekartzen diot arrazoi sinple batengatik: lurralde honetako herritarrak hauta ditzan Europari dagozkion aferez soilik, eta ez frantses politikari buruzko aferez. UDFk Europari buruz duen ideia azaldu nahi du eta beren bozen berezitasuna entzunarazi, kristau-demokraziaren ildoan doan boza. Kristau-demokraziak betidanik defenditu du Europaren ideia, bere sorrerarik; ez da azken urteotako nahiera, historiak urratzera bultza gaituen ildoa da.

Euskal Herrira etorriaz. Orain pare bat urte, Bidaxune herriaren jatorriari buruzko eztabaida bat protagonizatu zenuen Iparraldeko prentsan. Bidaxune herriaren euskalduntasuna zalantzan jarri zenuen. Zergatik? Euskalduntzat (basque) edo gaskoitzat jotzen duzu zure burua?
Euskalduna batez ere. Modu bizi-bizian erreakzionatu nuen euskaraz erakutsiko zen gela bat ezartzearen aurka; ene komuneko eskola publikoan hain justu. Garai hartan esan nuen –eta ez dut justifikatu beharrik egun– euskararen irakaskuntza ez zela funtsez eginiko eskaera bat. Ongi ezagutzen dut zein zen gibelasmo hura. Hizkuntz guttitu bat ezin da garatua izan eskolan erakutsiz soilik ene ustez. Euskara bere inguru naturalean eta errealitate lokalarekin naturalki garatuko den ingurune batean erakutsi beharra dago. Hori ez da Bidaxuneko kasua, ene ustez.

Zergatik ez da Bidaxuneko kasua?
Aturri ibaiaren magalera dauden beste herri batzukin batera, Bidaxune Euskal Herriaren barnealdean dagoen herri diferente bat da, eta bere berezitasuna errespetatu behar da. Ene familia Bidaxuneko familia zaharrenetariko bat da. Euskal erroak ditut, eta gaskoiak ere bai. Badaude anitz hala ere, euskal erroak eta kontzientzia batere ez dutenak. Debatea mantendu zuten irakasle eta historialari haiek ez dira ene herrian bizi. Nik diferentziaren eskubidea errebindikatzen dut. Gure eskualde honetan errealitate ezberdinak daude, eta ohartzen naiz, ezberdinatasuna ez dela beti errespetatua izan pertsona horiengandik.

Bidaxune Euskal Herria bada ere, euskara erakutsi al izanen da etorkizunean, edo ez?
Guraso multzo handi batek, gehiengo batek, desiratzen badu euskarazko gela elebidunak irekitzea, bistan da, nik ongi hartuko dut ekimena. Prest nago eskaera berrikusteko. Elkarrekin bizitzea bilatzen dut. Aurreko eskaera, ene konbikzioa da, ez zegoen ongi funtsaturik.

Hitz egin dezagun Aturri inguruaren lurraldeaz, iraganaz eta etorkizunaz...
Aturri inguruko lurraldea, eskualdea, berezia da. Departamenduak sortu zirenean, Aturrri ibaia mugarritzat hartua izan zen. Landak eskualdearekiko muga bat altxatu zen; kulturaren garapenaren aurkako neurri bat funtsean. Pays de l'Adour edo Aturri herrialdean, Aturri ibaiaren ezker eta eskuinaldean, kultura, ohiturak, eta garapen ekonomikoak antzekoak dira. Herrialde honetan bi kultura bateratzen dira. Gaskoia kultur okzitanoaren barnean dago, lurralde zabala. Herrialde oso irekia eta tolerantea da, eta izaera hau ene herrian atxikia izan dadila nahi dut.

Ipar Euskal Herriko antolaketa eta garapenerako Eskema garatzen ari zarete. Aturri herrialdeko herriek eskema honen barruan ikusten al dute beren burua?
Lurralde honetan biltzen diren herriak eta komunak beren burua ikusten dute Euskal Herrian eta Landetan. Gainera, Baionatik are hurbilago diren herrietako bizilagunak are euskal herritarrak sentitzen dira; hori da eboluzio eta joera eta horretara moldatu behar dugu. Baiona hiriaren garapena Aturri ibaiaren eskuinaldeko herriekin eginen dela konbentzituta nago. Aukera aunitz zabalik da alde horretatik. Lur eremu zabala baita bertan, enpresak ezartzeko errazago, etxebizitza planak garatzeko merkeago. Nik bederen argi ikusten dut, Baionak lurralde horrekin bizitza komuna garatu behar du.

Eraman dadila aurrera, beraz. Zerk oztopatzen du?
Aturri herrialdearen garapena Ipar Euskal Herriaren garapenaren batera egin behar da, eta gainera gakoa ere badela uste dut. Ordea, bertako biztanleek ez dute `Euskal Herriarrentzako departamendu bat' delako debatea ulertzen.

Zuk ere ez?
Ez. Euskal departamendua, euskal identitate kulturalaren aldeko neurri administratibo eta politiko bat baita. Neurri kulturalak eta identitatekoak arazo administratibo eta politikoekin nahasten ditugu, eta ez da zuzena.

Jakina da ez zarela Euskal Departamenduaren aldekoa...
Ez naiz aldekoa, ideia horren aurka naiz. Departamendu honek ez baititu gure arazoak soluzionatuko, aitzitik, uste dut arazoak are korapilatuko dituela. Pertsonalki, eta hau ez da kontu politikoa, nire baitan zatiketa bat bezala biziko nuke Euskal Departamenduaren sorrera. Politiko gisa, berriz, egungo departamenduaren aurrekontua eta eskuduntzak ezaguturik, ez dut uste Euskal Herriak dituen arazoak soluzionatuko dituenik. Oraingo Kontseilu Nagusian ez dira hizkuntza, irakaskuntza edota azpiegiturak arautzen. Estatuak eta erregioak arautzen dute ekimen hauen kudeaketa. Hartaz, nik Ipar Euskal Herriaren garapena Europako erregioen garapenaren ildotik ikusten dut.

Departamendu propio baten ideia gero eta atxikimendu gehiago bereganatzen ari da, ordea. Udalerri gero eta gehiago alde paratzen ari da.
Ez da guztiz egia. Donibane Lohitzune nahiz Baionako Herriko Etxeak udal batzarretik kanpo espresatu dira. Herri handietako udal bozka horiek, ohiko batzar ofizialetatik kanpo burutu dira. Hautetsi askok ez du benetako engaiamendu bere gain hartu boz hori ematean. Boz horrek ez du balio, ene irudiko ez du hautetsien benetako sostengua ekartzen. Berriz diotsut, ene ustez, instituzio hori desfasatuta dago.

6.000 manifestari bildu ziren Baionan eta 10.000 bilduko duen manifestazio bat izan daiteke urte bukaeran...
Egia da aurreratze nabaria dagoela. Baina hori ez da aski esateko hemengo herritarrek Euskal Departamendu bat nahi dutela. 10.000 biztanle baino gehiago bizi gara Ipar Euskal Herrian. Baliteke egunen batean Euskal Departamendu bat egitea, eta hala bada, nik berarekin bizi nahit dut. Baina Euskal Departamenduaren aferan arinkeria gehiegi dago, eta ez du deus onik ekarriko.

Zergatik diozu arinkeria asko dagoela?
Lehen aipaturiko Eskema ekimenaren barnean, eremu, sail eta alor guztietako pertsona, herritar nahiz profesionalak ari gara lanean. Ezagutzen ditugunean gizarte honen barne bizitza eta elkarteen funtzionamendua, eta azken urteotan zer-nolako ardura eta erantzukizuna hartzen ari garen, erregioa, estatua eta Europarekiko, eta ikusten duzularik zein erraz planteiatzen den Euskal Departamenduaren afera, zein fite nahi den egin, bada, arinkeria eta arrisku handia dagoela diot.

Hautetsien Kontseiluaren presidentea zara, eta Lurralde Eskemaren baitan Hizkuntz Kontseilua sortzeko bidea zabaldu duzunetariko bat. Elkarte zenbaitek ez du berezko instituzio horren kudeaketa Euskal Kultur Erakundearen (EKE) esku uztea ontzat jo. Zein da zure iritzia?
Elkarteen lana berebizikotzat jotzen dut, eta aurka azaldu diren elkarte hauek oso garrantzitsuak dira. Badut uste eta inpresioa haatik, ezen soluziobide gisako bat aurkitzen dugunean, muturreko jokamoldeak dituzten zenbaitzuk gogaituak sentitzen direla. Hizkuntz Kontseiluaren txostena erabat geratuta zegoen, lur jota. Nik hartu nuen ardura, eztabaidatu, ahalbideak bilatzen entseatu, zeintzuk izan behar diren bere eskudantzak aztertu, eta handi-handika ados jarri ginen. Tamaina honetako plangintza bat ez da inprobisatzen egun batetik bestera. Erregioaren eskuduntzen markoan eraiki behar badugu Kontseilua, estatu eta erregioarekin batera negoziatu behar da bere antolaketa, egitura bat muntatu, eta juridikoki bere lekua hatzeman ere bai. Erregioko Kontseiluaren egutegi eta aurrekontuari lotu behar zaie, Erregioak dituen eskudantza eta beharretara egokitu behar dugu gure txostena. Soizu! EKErekin batera zabaldu dugun bide honen aurka azaldu izan banintz, elkarte horiek alde azalduko lirateke, ziur baietz!

Frantses Estatuak sinatu du Europako Hizkuntz Gutxituen ituna, baina zuhurtzia handiz? Noizko euskararen ofizialtasuna?
Nik Europako Ituna sinatzea nahi dut, eta osorik sinatua izan dadin. Itunak jarraikortasun eta eraginkortasuna izan dezan nahi dut, itxurakeriarik gabe eta artikulu guztiak gainera. Euskararen ofizialtasunaren alde nago, eta irakaskuntza estatuaren obligaziotzat jotzen dut. Europako Ituna osorik sinaturik, hori guztia errealitatea izatea espero dut

ATURRIKO EUSKAL GASKOIA
ATURRIKO EUSKAL GASKOIA
1954an sortu zen Bidaxunen, euskal kultura eta kultur gaskoia biltzen diren Aturriko lurraldean. Ezkondua eta bi seme-alaben aita. Laborari semea da, laborantzan aritua, eta Lur-Berri nekazal kooperatibako presidentea. Force Democrate (FD) alderdiaren kidea da, UDF batasunaren barruan biltzen diren alderdi kristaudemokrateetako bat. Europaren ideiaren aldeko frantses euskal-gaskoia.


Azkenak
2025-05-15 | ARGIA
Adimen artifizialean espezializatutako informatikaria behar du Ametzagaiña taldeak, euskara ardatz duten proiektuak bideratzeko

Ametzagaiña taldea ARGIAk, iAmetza komunikazio enpresak, Antza inprimategiak eta ADUR software kooperatibak osatzen dute.


2025-05-15 | ARGIA
Azokaroa
Maddi Sarasuaren “Biharraren egietan” liburua kari, poesia errezitaldia Urruñako Berttolin ostiralean

Ziburuko Azokaren karietara abiatu zen Azokaroak aurrera jarraitzen du Ipar Euskal Herrian eta ostiral honetan poema errezitaldi musikatuaz gozatu ahal izango dute Euskal Urruñako Berttoli kultur elkartean, 19:00etan: Maddi Sarasua itsasuarrak idatzitako Biharraren hegietan... [+]


2025-05-15 | ARGIA
Ilusioa berreskuratu nahi du abiatu berri den Euskaraldiak

Maiatzaren 15etik 25era izango da Euskaraldia. Laugarren edizioa da eta antolatzaileek aurtengoa “herrikoiagoa eta ilusionagarriagoa” izatea dute helburu. Izan ere, hirugarren edizioan apalaldia sumatu zuten, pandemia garaiko Euskaralditik burua altxa ezinda. Ostegun... [+]


Aroztegia auziaren inguruko negoziazioak
Akusatuek ez dute Palacio de Arozteguiak eskatutako erantzukizun zibila onartu eta astelehenean epaiketa hasiko da

Hilabeteak dira jada fiskaltza, defentsa eta akusazio partikularra –Palacio de Arozteguia SM– epaiketa ez egiteko negoziatzen ari direla. Bazegoen oinarrizko akordio bat, baina Aroztegiko Elkartasun Komiteak prentsa ohar bidez iragarri du bertan behera gelditu dela.


Nakbaren 77. urteurrenean Israelek 74 palestinar hil ditu Gazan, horien artean kazetari bat

Israelgo Estatu sortu berriak Palestinaren %80 inguru indarrez okupatu zuenetik 77 urte igaro direla, Gazaren aurkako erasoetan 74 lagun hil ditu Tel Avivek asteazkenetik ostegunera bitartean. Hildakoen artean Hassan Samour kazetaria dago, 2023ko urriaz geroztik Israelek hil... [+]


2025-05-15 | Estitxu Eizagirre
Baserritarren Eguna
Gipuzkoako Aldundiak laborari ekologikoak diru-laguntza batetik kanpo utzi dituela salatzeko elkarretaratzea deitu du gaur Egurra Ta Kandelak

Gaur, maiatzak 15, San Ixidro da, Baserritarren Eguna. Egurra Ta Kandela baserritar ekintzak salatu du ekologikoan lan egiten duten laborariak landutako azalera handitzeko diru-laguntzatik kanpo utzi dituela Gipuzkoako Foru Aldundiak. Horregatik, 12:00etan Aldundiaren aurrean... [+]


San Ixidro

Aurten ez dut aparteko ilusiorik San Ixidro egunerako. Ez dut girorik aurkitzen. Ingurura begiratu eta giro ospela. Burua lanean jarri behar izan dut epeltasun bila, eta hara non, azaldu zaizkit gure gazten zain hilabeteak daramatzaten lagunen irribarreak. Bihotza epelxeago dago... [+]


2025-05-15 | Gedar
Israelgo Estatuaren aldeko funts batek Espainiako Estatuko musika-jaialdi gehienak bereganatu ditu

KKRk urtarrilean erosi zuen Superstruct sustatzailea, Sónar, Viña Rock edo Resurrection Fest jaialdiak sustatzen dituena besteren artean. Palestinaren kolonizazioari lotutako higiezin-jardueretan eta Israelgo sektore teknologikoan parte hartzeagatik seinalatu dute... [+]


Donostia tentsio handiko eremu izendatu du Eusko Jaurlaritzak

Uztailean argitaratuko da behin betiko Estatuko Aldizkari Ofizialean (BOE), eta Hego Euskal Herriko lehen hiriburua da izendapena lortzen.


2025-05-15 | ARGIA
Trebiñu Araban integratzearen aldeko mozio bat onartu du Arabako Batzar Nagusiak

Trebiñu eta Argantzu udalen Arabarako ​​integrazioa "mugagabean atzeratu ez dadin" galdetzeko mozioa adostu dute EAJk, EH Bilduk, PSEk eta Elkarrekinek.


LGTBIfobiaren Kontrako Eguna
“Ez utzi zirrikiturik diskurtso faxista kamuflatuen normalizazioari”

Maiatzaren 17an LGTBIQ+fobiaren Kontrako Eguna dela-eta, “bizi dugun oldarraldi atzerakoia” , “transfobiak hartu duen indarra” eta “instituzioen utzikeria” nabarmendu dituzte kolektiboaren bueltako elkarteek. Zenbait instituzioren kapitalismo... [+]


Konpromiso sindikala Donostiako Udalean
“Euskaraz lan egin eta bizitzeko aukera bermatu daiteke, borondatea baldin badago”

Donostiako Udaleko langileen batzordea osatzen duten bost sindikatuek (ELA, LAB, CCOO, Erne eta ESAN), akordioa egin dute, Euskaraldia dela-eta langileen parte hartze aktiboa sustatzeko eta euskaraz bizi eta lan egiteko aukerak bermatzeko. LABeko ordezkari Joseba Alvarezek... [+]


Klimaren eta Euskal Herriko biztanleen aldeko ituna sortu du Bizik, 2026ko bozei begira

Hemeretzi neurri ekologiko eta sozial barnebiltzen ditu, datorren urteko hauteskundeetako zerrendek ezarri ditzaten. Sei lan lerroren inguruan ardaztu ditu, eta herrien neurriaren arabera ezarri ahalko dira.


2025-05-14 | Estitxu Eizagirre
“Galdu eta irabazi” Iñaki Artolaren bertso jarriak, Altunarekin ARGIAn izandako solasalditik etorriak

Hamabi bertsoko sorta dotorea jarri du pilotariak, galtzeari eta irabazteari buruz. Inspirazioa 2024an Larrun aldizkarirako egindako mahai-inguruak piztu zion, Jokin Altunarekin gai horri buruz aritu baitzen gogoetan. Bertso sorta musikatuta entzun daiteke Bertso Ikasgela... [+]


Teknologia
Adimenaren biologiaz

Herriko liburutegian, teknologiaren inguruko espazio ireki batean hartzen dut parte. Aurrekoan, haurrentzako robotika proiektu bat sortzeko Arduino plaka erabiltzen ikasi nahi zuten bi emakume gerturatu ziren, bata programatzailea, bestea ni bezalako kuxkuxeroa. Hirurak jarri... [+]


Eguneraketa berriak daude