• Aurrerapen tekniko mugatuek eta herritarren parte-hartze eskasak erakusten dute Leheneratze Plan Nazionala egiteko anbizio politikorik ez dagoela.
• Zatiketa administratiboak eta lidergo zentralik ezak koordinazioa moteltzen dute eta arriskuan jartzen dute Europako erregelamendua betetzea.
• Premiazkoa da lehengoratze-neurriak bizkortzea, parte-hartze prozesu irekiak bermatzea eta 2026rako benetako emaitzak lortzeko onurak argi eta garbi jakinaraztea.

Europako #RestoreNature koalizioaren ebaluazio berri batek (Espainiako leheneratze ekologikoaren aldeko erakundeen aliantza barne hartzen du, eta horien artean dago Ekologistak Martxan) berretsi egiten du Natura Leheneratzeko Legea (LRN) estatu kide gehienetan hasi dela aplikatzen, eta Europako ekosistema degradatuak berreskuratzeko lehen urrats garrantzitsua dela. Hala ere, Leheneratze Plan Nazionalen aurrerapenak ez dira nahikoak oraindik, eta Espainia oraindik fase hasiberrian dago legearen helburu lotesleak betetzeko.

Europa mailan, prozesuak hasiera orokorra baina desberdina erakusten du. Estatu kide gehienak beren planak prestatzen hasi dira, lehen urrats teknikoak egin dira eta legearen garrantzia aitortzen da, baina praktikan plan askok ez dute oraindik benetako anbiziorik, parte-hartze eraginkorrik eta babes politiko nahikorik. Planak tokian tokiko ekintza zehatz bihurtzea oso urrun dago oraindik gauzatzetik, eta EBk, multzo gisa, atzeratuta jarraitzen du 2030erako zaharberritze-helburuekiko.

Espainian ezagutza-hutsuneak identifikatu dira eta ingurumen-datuetarako sarbidea hobetzen ari da; gainera, erreferentzia-balio nazionalak garatzen ari dira, erakunde zientifikoen parte-hartzearekin. PNRa prestatzen laguntzeko baliabide gehigarriak esleitu dira, eta dauden lehengoratze-neurri batzuk egokitzen eta zabaltzen ari dira 2030eko helburuei laguntzeko. Hala ere, parte-hartze zientifikoak mugatua izaten jarraitzen du, eta planaren idazketaren aurrerapena urria da, 2026ko iraila baino lehen PNR anbiziotsu eta oso bat aurkezteko gaitasunari buruzko zalantzak sortuz.

Ikuspegi orokorra zatikatuta dago oraindik, eta ez du ikuspegi estrategiko argirik. Gizarteko eta ingurumeneko eragileen parte-hartzea eztabaida orokorretara mugatu da, eta lidergo politikoa, berriz, ahula da deszentralizazio eta polarizazio handiko testuinguru batean, administrazioen arteko koordinazioa eta erabaki eraginkorrak hartzea zailduz. Bultzada politikorik eta administrazio-gaitasunik ezaren ondorioz, Espainia oraindik ez da nahikoa lege honen potentziala erabat aprobetxatzeko eta tokian bertan emaitza nabariak bermatzeko.

Espainiak LRN bete dezan, ezinbestekoa da konpromiso politikoa indartzea eta leheneratzea lehentasun nazional estrategiko gisa kokatzea, arauak betetzeaz harago. Beharrezkoa da parte-hartze zientifikoa eta soziala irekitzea eta formalizatzea kontsulta inklusiboen eta prozesu gardenen bidez, planaren idazketa eta koordinazioa bizkortzea, eta bermatzea ingurumen-ebaluazio eta inpaktu-ebaluazio osoen babesa duela, gardentasuna, kontuak ematea eta ebidentzia zientifikoan oinarritutako plangintza ziurtatuko duena.

Gainera, premiazkoa da lehendik dauden lehengoratze-neurriak eskalatzea eta bizkortzea, onura ekologiko, klimatiko eta sozioekonomiko handienak dakartzaten eremuei lehentasuna emanez, eta komunikazioa eta gizarte-sentsibilizazioa indartzea ekosistemak leheneratzearen garrantziari eta horren onura ukigarriei buruz, hala nola uholdeetatik babestea, suteak prebenitzea eta tokiko enplegua sortzea.

Ekologistak Martxan taldeak adierazi du Espainiak erretorikatik ekintzara igaro behar duela, Natura Lehengoratzeko Legea ekosistemen degradazioa geldiarazteko aukera historikoa baita. Lehengoratze Plan Nazionala eraginkorra izan dadin, anbizio handikoa eta inklusiboa izan behar du, eta benetako babes politikoa izan behar du, eta ez du ariketa burokratiko hutsera mugatu behar. Lidergo erabakigarririk, parte-hartze zabala eta baliabide nahikorik gabe, herrialdeak aukera hori biodibertsitatea berreskuratzeko eta krisi klimatikoaren aurrean ekosistema erresilienteak bermatzeko ez baliatzeko arriskua du.

Developing Spain’s nature restoration plan: A mid-term assessment.