Uren kutsadurari buruzko araua eguneratzeko proposamenak erakusten du EBn interes ekonomikoak bizitzak baino pisu handiagoa duela.

Eguneratzeko proposamen onartezina 

Europar Batasunak atzerapen handia zeraman lurrazaleko nahiz lurpeko uretan kontrolatu beharreko lehentasunezko kutsatzaileen zerrendak eguneratzeko orduan. Zerrenda horiek sei urtean behin eguneratu behar dira, eta azken eguneraketak 2013an egin ziren azaleko uretarako, eta 2014an lurrazpiko uretarako.

Horregatik espero zen, eta asko gainera, atzo EBko lurrazaleko eta lurpeko uren kutsadurari buruzko araua, Lehentasunezko Substantzien Zuzentaraua, eguneratzeko proposamenari buruz egin zen trilogoaren emaitza.

Zoritxarrez, proposamenak atzeratu eta murriztu egiten ditu estatu kideen betebeharrak, eta babesik gabe uzten ditu Europako urak.

Beldurgarria da (baina ez da harritzekoa) Europar Batasunak, 1970etik hona bere ur gezako espezieen % 85 galdu duenak, aukera hori aprobetxatu ez izana zerrenda horiek modu babesgarrian eguneratzeko.

Jarraian, Lehentasunezko Substantziei buruzko Zuzentaraua eguneratzeko proposamenaren zenbait puntu errepasatuko ditugu (Espainiako ordenamendura ekarri da, hala nola 817/2015 Errege Dekretura):

Eguneratzeko proposamenak “inpaktu negatiboak” eta uren narriadura ahalbidetzen ditu

EBk amore eman du estatu kideen eta industriaren nahiaren aurrean, eta ahuldu egin du Uraren Esparru Zuzentarauaren (Lehentasunezko Substantzien Zuzentarauaren ama den Zuzentaraua) narriadurarik ezaren printzipioa, epe laburrean inpaktu negatiboak eta ura edo sedimentuak birkokatu ondoren egoerak okerrera egitea ahalbidetuko duten bi salbuespen berrirekin.

Kontseiluak prentsa-oharrean adierazi duenez, “Babesak aplikatuko dira, bereziki edateko urari dagokionez”, baina bi salbuespen horietarako irizpideak ez dira behar bezain zorrotzak. Bereziki, estatu kideek ez lukete zertan frogatu narriadura edo inpaktu negatiboak eragiten dituen jarduera edo proiektua interes publiko handiagokoa dela.

Salbuespen horiek ez zeuden legegilekideen hasierako mandatuan, eta Herbehereek, Alemaniak, Finlandiak, Danimarkak eta Luxenburgok bultzatu dituzte (2024ko otsaileko dokumentu ez-ofiziala).

Kontrolatu beharreko kutsatzaileen zerrendak eguneratzea

Proposamenak lehentasunezko substantzien zerrenda zabaltzen du, eta estatuak honako hauen kutsadura mugatzera behartzen ditu:

Farmazia-produktuak

Lehen aldiz, Europak onartzen du kutsadura farmazeutikoa mehatxu larria dela ekosistementzat, biodibertsitatearentzat eta osasun publikoarentzat. Uretan botiken eta antibiotikoen hondakinek antimikrobianoekiko erresistentzia sustatzen dute, gure garaiko osasun-krisi handienetako bat.

Plagizidak

Proposatutako eguneratzeak azaleko uretako plagizidetarako arau orokor bat ere sartzen du, 0,2 µg/l-koa, jada lehentasunezko substantzia gisa katalogatuta dauden plagizideentzat.

Atalase horretan ez da sartzen glifosato-herbizida. Horretarako, baimendutako gehieneko balioa litroko 398,6 mikropramokoa da. Atalase hori hain da handia, ezen ia ur kontinental guztietan legea betetzen dela (eta eraginik eza) ziurtatzen baitu.

Gaur egun, Espainian badago kalitate-estandar bat glifosatorako eta IGEaren metabolitorako, Ingurumen Ministerioaren Gida batean, 0,1 mikrogramo/litroko eta IGEarentzako 0,5 mikrogramokoa, eta ministerioak ziurtatu zuen ez zela aldatuko, Ekologistak Martxan taldearen komunikazio batean. Ea betetzen duten.

Perfluoroalokatutako eta polifluoroalokatutako substantzien multzoa (PFAS)

Orain arte, ugaltzearekin eta disrupzio endokrinoarekin lotutako 10.000 produktu industrialeko substantzia bakarra kontrolatu da: PFOS kantzerigenoa, aztertutako arrain espainiarren % 60an dagoena. 

Urte askoan PFASek eragindako kutsadura izugarria (forever chemicals ere esaten zaie, bere iraunkortasunagatik) frogatu duen aktibismo bizi baten ondoren, eguneratzeko proposamenak 24 PFASko talde bat hartzen du lehentasunezkoen zerrendan.

Bi tokik, Amorotok eta Camargok, PFOSek Europar Batasuneko arrainetan eragindako kutsadurarik handienetako bi dituzte!

Azido trifluoro azetikoa (TFA)

Eguneratzeak azaleko uretarako proposatutako 24 PFASen zerrendari azido trifluoroazetikoa (TFA) gehitzen dio, Ecologistas en Acción taldeak lurrazaleko ur guztietan detektatu dituen PFSen degradazio-produktu bat, eta erakundeak hilabeteak daramatza lehentasunezko substantzien zerrendan sartzeko eskatzen.

Europako PFAS hedatuena da TFA. PFAS eta beste PFAS pestiziden degradazio-produktu hori erraz metatzen da azaleko uretan, lurpeko uretan, laboreetan eta, azken batean, elikadura-kateetan.

Proba toxikologikoek frogatzen dute TFA iraunkorra, toxikoa eta kaltegarria dela giza ugalketarako.

Gure planeta-mugetarako mehatxutzat jotzen da ohiko ur-tratamenduek ezin dutela ezabatu. Kalkuluen arabera, PFAS ultraklaburren (TFA) erremedioa 100.000 milioi euro baino gehiago da urtean Europako urarentzat eta lurzoruarentzat, eta horrek uraren kalitatea murrizten du eta hondakin-uren bolumen handiak sortzen ditu. Neurri arautzaile irmoak behar ditugu, kostu horiek kutsatzaileenak izan daitezen.

A bisfenola sartzea

Eguneratzeak A bisfenolaren edo BPAren kontrola barne hartzen du, bularreko minbiziarekin lotutako disruptore endokrinoa, baina, zoritxarrez, ez ditu gainerako bisfenol toxikoak barne hartzen.

Lurpeko uretarako nahitaezko behaketa-zerrendak

Eguneratze-proposamenak hobetu egingo du uren kutsadurari buruzko informazioa, nahitaezkoa baita lurpeko uretarako «behaketa-zerrenda» egitea. Zerrenda horrek eskatzen du estatu kideek gainbegiratzea lurpeko uretan gero eta kezkagarriagoak diren kutsatzaileak.

Zerrenda horiek lurrazaleko uretarako daude jada, eta Estatuak EB mailan kezka-kutsatzaile “emergenteak” aztertu behar ditu, eta, emaitzen arabera, lehentasunezko substantzien zerrendan sartzea erabaki behar du, ingurumen-kalitateko arau “lotesleekin”. Hau da, nahitaez neurtu behar dira, baina ez da nahitaezkoa mugatzeko ezer egitea.

Arazoa: jarduteko epe luzea

Zoritxarrez, eguneratze proposamenak 2039ra arteko epea ematen die estatuei, 2045era arte atzeratzeko aukerarekin, kalitate arau berriak betetzeko, aurreko sarrera honetan espero genuen bezala:

Uraren kutsadurari buruzko arauak eguneratzeko proposamena onartzeko atzerapenak denbora gutxi uzten die estatu kideetako agintariei hurrengo Arro Hidrografikoak Kudeatzeko Planetan (KBP) kutsatzaile berrientzako neurriak planifikatu eta sartzeko. Plan horiek 2027. urtearen amaieran amaitu behar dira.

Batzordearen proposamena duela ia hiru urte aurkeztu zela kontuan hartuta, zaila da ulertzea zergatik estatu kideek ia 10 urte gehiago behar dituzten lehentasunezko kutsatzaile berriei aurre egiteko.

Hain toxikoak diren substantziak berehala ez monitorizatzeak urak eta, horiekin batera, naturaren eta pertsonen osasuna babesik gabe uzten ditu.

Eta orain zer?

Behin-behineko akordioa formalki onartu eta indarrean sartu aurretik berretsiko dute Kontseiluak eta Legebiltzarrak. Estatu kideek 2027ko abenduaren 21a baino lehen aldatu beharko dute zuzentaraua beren legedi nazionalera.

Lehentasunezko substantzien zerrenda eguneratzeari buruzko ondorioa

Europar Batasunak ez die entzun Von der Leyenen EBk uraren kutsadurari buruzko bere arauaren eguneratzea naturaren babesa murrizteko erabiltzen saiatu dela salatu duten ia 200.000 pertsona eta erakundeei.

Manzanares ibaiko ura

Era berean, ez dute ekintzarik entzun, hala nola Javi López Europako Parlamentuko presidenteordeari Manzanares ibaiko ura ematea, mota guztietako substantziekin kutsatuta dagoela salatzeko, hala nola farmazia-produktuekin.

Badirudi ez duela asko balio izan Europako komunitate zientifikoko 600 pertsona baino gehiagok uraren kutsadurari buruzko arauak ur gezako ekosistemak babesteko espirituari eusteko egindako deiak. Ez eta Ecologistas en Acción taldeko ur-eremutik Espainiako eta Europako funtzionarioei eta politikariei bidalitako gutunak ere.

A medida que esta crisis se agrava, crece el clamor pidiendo acción: el 78% de la población europea quiere medidas más contundentes a nivel de la UE para combatir la contaminación del agua y defender los sistemas naturales de los que todos dependemos, y el 92% queremos que las empresas paguen los costes de limpieza de la contaminación que causan.

Krisi hori areagotu ahala, aldarria areagotu egiten da, ekintza eskatuz: Europako biztanleen % 78k neurri sendoagoak nahi dituzte EB mailan, uraren kutsadurari aurre egiteko eta guztiok ditugun sistema naturalak defendatzeko, eta % 92k enpresek sortzen duten kutsadura garbitzeko kostuak ordaintzea nahi dute.

Gure ur gezaren alde borrokatzen jarraituko dugu, hor baikaude bizitza.