Jair Bolsonaro presidente ohiarengandik hurbil dagoen eskuin faxistaren eraso berriaren barruan, indarkeriak jarraitzen du hauteskundeetan porrot egin ondoren. Jarraitzaileen ustez, iruzurra egon zen, baina, egia esan, PTko boto-emaileen aurkako ekintzak zenbatzen dira, hala nola trafiko-poliziak (PRF) hauteslekuetarako bidean boto-emaileak bozkatzeko egunean mugitzeko eragozpena. Bere jarraitzaileak, ordutik, errepide mozketak eginez mobilizatu dira (221 blokeo!), polizia agenteei tiro eginez, oposiziokoak jazarriz, eta armadari eskatu diote estatu kolpe bat eman dezala gobernua berrezartzeko. Bolsonarok ez du jarrera publikorik izan, baina, hain zuzen ere, hori leporatu diote, bere absentziak ekintza eta estrategia horiek legitimatzen dituela.
Azaroaren 26an, Bolsonarok armadaren ekitaldi batean ere parte hartu zuen, eta bertan manifestariak agurtu zituen «Bolsonaro, Indar Armatuak aktiba itzazu hautestontzietako iruzurraren aurka» zioen pankarta batekin. Hori dela eta, berak ez du ahoz eskatu, baina bai keinu horiekin, edo onartu ezin diren eta ez baztertuz hauteskundeetan bere gain hartu zituen arauen aurka doazen ekintzak.
Nolabait, honek guztiak Estatu Batuetan 2020an Trumpen porrotaren ostean bizi izandako egoerak ekartzen ditu gogora, eta pertsona taldeek Kapitolioa hartu zutenean gobernuan hura berrezartzeko.
Bolsonarok, gainera, bere kargua uzten ari da etekin gehien elitearen artean banatzekointentziarekin. Azaroaren 3an Petrobraseko akziodunei dibidenduetan 7.863 milioi euro ordaintzeko agindu zuen. Neurria auzitegietan inpugnatu zen. Horiekin, 2022an dibidenduen banaketa 32.350 milioi eurora iritsiko litzateke, 2021ean banatutakoen ia bikoitza. Petrobras da Bolsonaro pribatizatzen saiatu den enpresa publiko nagusietako bat. Eta kasualitatea ere: Petrobraseko ustezko ustelkeriarengatik Lula kartzelan jarri zuten eta Dilma Rousseffen gobernuarekin amaitzeko arrazoia izan zen.
Aracruzeko sarraskia: Flavia presente!
Azken gertaera krudelena azaroaren 25ean gertatu zen, 16 urteko gazte bat Aracruzeko (Espirito Santo) bi eskolatan sartu eta bereizi gabe tiro egin zuenean. Esbastika bat zeraman, beraz, bere militantzia eta helburuak argiak dira, eta bere aitaren armak erabili zituen, polizia izanda. Eraildako pertsonak 4 dira (bi irakasle eta 12 urteko neskato bat). Azkenetako bat atzo hil zen, zauritua izan ondoren: Flávia Amboss Merçom irakaslea, 38 urtekoa.
Flávia Amboss Brasilgo Urtegiek Kaltetutakoen Mugimenduko (MAB) kidea zen, eta, beraz, gure elkartasuna helarazi nahi diegu MABi eta haren familiari. Gure ustez, haien heriotza ez da kasualitatea; aitzitik, faxisten asmo argia eskola publiko batean (Escola Estadual Primo Bitti) jende xumeari erasotzea izan zen, eta ohikoa denez, hauek ezkerreko talde batean edo bestean antolatuta egotea dira. MABek gaur ohar bat argitaratu du «elkartasuna eta justizia eskatzeko», eskerrak emanez eta «Flavia presente!» batekin amaituz.
Flaviarekin, urtegien aurkako aktibista bat utzi gaitu, irakasle gisa Espiritu Santuko arrantza-komunitate tradizionalen bizi-baldintzak hobetzeko konpromisoa hartu zuena. Baina akademiatik prestaturiko eta konprometitutako pertsona bat ere bai, soziologian lizentziatu baitzen eta Antropologian doktore-tesia egin baitzuen apirilean Samarkoren (Vale) hondamendiari buruz (hemen ikus daiteke tesi honen defentsa).
Meatze-hondamendi hori 2015ean gertatu zen Marianan (Minas Gerais), eta Doce ibaiaren bailara osoari eragin zion, eta, ondoren, Espirito Santuarenari, non kostalde osoari ere eragin zion, besteak beste, Aracruzi. Horren ondorioz, arrantzatik bizi ziren milaka pertsonak beren bizimodua galdu zuten, eta egoera hori, gaur egun, zazpi urte baino gehiago igaro ondoren, oraindik ez da gainditu. MABa oso aktiboa izan zen hondamendi horretan, kaltetuei laguntza eman, antolatu eta salatzaile nagusi gisa. UFMGk (Gerais Meategien Unibertsitate Federalak) ere sentitzen zuen Flaviaren galera, bertan Ingurumen Gaiei buruzko Ikerketa Taldearekin (GESTA) ere kolaboratzen baitzuen.
Hiltzailea, bere adina gorabehera, bi urtez egon zen antolatzen, eta beraz orain jardun zuen, bolsonaristek armak hartzera eta armadaren esku hartzera deitzen dutenean.
Sarraskiak Estatu Batuetatik komunikabideetan salto egiten duten horiek ere gogorarazten dizkigu, nahiz eta, datengatik (hauteskundeen ondoren) eta erasotzailearen esbastikagatik, horrek jarrera politiko argia zeukala agerian utzi.
Hilketa hau urriaren 30ean gertatu zenari gehitu behar zaio, Bolsonaroko porrotaren berri eman ondoren. Orduan, Belo Horizonten, haren jarraitzaile batek Lularen garaipena ospatzen ari ziren familia bati tiro egin zion haietako bi erailez. Beraz, ondorioztatzen dugu alde batetik armatuta daudela, baina beste alde batetik hiltzeko legitimatuta daudela eta Bolsonaro boterean egon den denboran immunitatea izan dutela, orain berreskuratzeko itxaropena izanez.
Flávia Urtegiek Kaltetutakoen Mugimenduko (MAB) beste biktima bat da, Nicinha eta Dilma Ferreirarekin bat egiten duena. Horiez gain, duela bi hilabete Débora Moraes MABeko ekintzailearen hilketa gertatu zen, eraso matxista baten ondorioz. Era berean, ez da kasualitatea guztiak emakumeak izatea, urtegiek, beste azpiegitura handi batzuek bezala, gehiago eragiten baitiete, eta horregatik, oso militanteak dira; eta faxista eta estraktibistentzat, emakumearen erresistentzia are mingarriagoa da bere pentsamolde matxistagatik.
Duela gutxi salatu zuten bezala, MABeko beste ekintzaile batzuei ere zabaldu zaie bolsonaristen mehatxua, bereziki Congonhaseko ekintzaileei. Han hogeita lau urtegi daude, horietako batzuk kolapsatzeko mehatxupean, Brumadinhon eta Marianan gertatu zen bezala. Era berean, borroka horiekin batera doazen buruzagi erlijiosoak mehatxatu dituzte, Bolsonaroren alde dauden ebanjelikoen ideal kristauarekin (ustezkoa) ere talks egiten dutelako. Satanistak eta ezkertiarrak izatea leporatu diete, eta kanpaina difamatzaileak egin dituzte haiek deuseztatzeko eta, horrela, enpresa handiek leku horietan aurkitzen duten erresistentzia murrizteko.
20N, Kontzientzia Beltzaren Eguna
Azaroaren 20a, guretzat hain konnotazio faxistak dituena (Francisco Franco eta Jose Antonio Primo de Rivera Falangearen sortzailearen heriotzaren urteurrena, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza paramilitarrek euskal militanteak hiltzea), Brasilen ere berezia da, Kontzientzia Beltzaren Eguna delako. Guri dagokigun gertaerak eta Bolsonaroren gobernuak (eta aurrekoan Temerrekin) erakusten duten bezala, Brasilek oso arrazista izaten jarraitzen du, azken urteetan boterea eskatzeaz gain bazterketa eskatzen duen elite batekin, eta indigenen kasuan bezala, baita sarraskia ere, beren eskubideak eta lurraldea ukatzen dizkietelako.
MABek ere salatzen duenez, «arriskutsua da Brasilen beltza izatea«. Bere giza hilketen indizea zurien bikoitza da, askoz gutxiago izanik. Bolsonaroren egungo porrota pertsona beltz eta indigena askoren mobilizazioaren ondorioz gertatu zen, Bolsonaro gobernuaren arrazismo instituzionalari erantzuteko.
Eraso faxistaren barruan, azaroaren 26an, gizon zuri batek, labana batekin, borra batekin eta txakur zaindari batekin armaturik, koldarki jo zuen kale-musikari afro-jatorrizko pertsona bat Curitiban.
Horregatik, MABek arrazakeriaren aurkako egiturazko borrokara deitzen du, faxismoari aurre egiteko. Aldarrikapen bera egiten zuten faxisten aurkako ekintzaileek CrimethInk-en idatzitako artikulu batean: faxismoa kaleetan borrokatzen da. Izan ere, Bolsonarok ordezkatzen duen arrazakeria, faxismoa, gero eta jarraitzaile eta presentzia handiagoa du kaleetan, eta horrekin batera, atzokoa bezalako ekintzek, Aracruzeko tiroketek hain zuzen, inoiz izan behar ez luketen legitimazio soziala dute.
Errealitatea gogorra da, horrek erakusten baitu bolsonarismoa (1964tik 1985era Brasilen gobernatu zuen faxismo militarraren ondorengoa) ez dagoela prest botere osoa uzteko minik eragin gabe. PTk ez zuen oso garaipen argia lortu, eta Bolsonaroren faxismoak hautesleen ia erdia batu zuen, 60 milioi pertsonari dagokiena! Milioika pertsona horietatik guztietatik, haien jatorri soziala, baliabideak eta interesak kontuan hartuta, badago zati handi bat prest dagoena haren alde edo lider gisa goratzen denaren alde borrokatzeko, eta gobernu hegemonista bat berrezartzeko. Herriaren presentzia kaleetan eta nazioarteko gaitzespenak bakarrik geldiaraziko ditu.
Indarkeria elitearen metodoa da: Rondonia
Kasu horiei gehitu behar zaie eliteak bere borondatea inposatzeko erabili eta erabiltzen duen indarkeria, gutxi batzuek kolektiboarekiko, gizartearekiko eta gehiengoarekiko duten boterea eta onurak bermatzeko. Kasu askoren artean, deigarria da Rondôniako estatuarena, non lurrik gabeko nekazariak kanpoan mantentzen dituzten landa-miliciak ari dira, eta lurra Antônio Martins dos Santos, Galo Velho izenez ezaguna, lurjabearentzat bermatzen duten, Brasilian baizik bizi ez dena. Landa-milizia talde parapolizial bat da, pistolariek eta poliziek osatua, 450 milioi errealeko aurrekontuarekin, lurjabeei lur publikoak legez kanpo okupatzea errazten diena.
Beste aldean, lurrik gabeko langileen 16.000 familia, hildakoak uzten dituzte (2016an Rondoniako Movimiento Sin Tierrako (MST – Lurrik Gabeko Mugimendua) 18 ekintzaile erail zituzten – edo, 1996an gertatutako Corumbiarako sarraskia, 10 erailketarekin), MSTn antolatuak, nekazaritzaren erreformaren alde eta duela hiru hamarkadatik beren lurrak berreskuratzeko borrokan ari direnak. Hemen ere, gatazka hau diktadura militarrak sustatutako lurraren kontzentraziotik dator, batzuk oso handiak bihurtu ziren, eta orain, Jair Bolsonaro boterean zegoela, babestuak izan direnak. Izan ere, Bolsonarok «talde terroristatzat» jo zuen MST.
