É a primeira vez que EHE organiza a Semana do Arraigamento. Por que a organizastes? Cales son os obxectivos?

Antigamente, a EHE organizaba semanas e días de Supresión, cos que se pretendía incidir en favor do País Vasco, sobre todo desde a paisaxe lingüística da rúa. Ante a relativa desaparición da loita rueira polo eúscaro, queriamos recuperar algo parecido, facer un exercicio colectivo de concienciación. Con todo, queriamos ir máis aló, non só na paisaxe lingüística, senón tamén noutros ámbitos.

E de que necesidades? Vendo que a actividade cultural vasca, o movemento a favor do eúscaro, está bastante estancada na corrección, viamos a necesidade de recuperar as rúas, de actuar doutra maneira, non precisamente con palabras menos medidas, máis disruptivas, un pouco máis travesas.

Quero engadir outra cousa. Está ben estender a comunidade do eúscaro, pero tamén é importante consolidala, e presumir do que somos os membros. Temos que dicir sen vergoña que no noso pobo temos dereito a vivir na nosa lingua. En Harrotze Astea temos unha boa oportunidade para dar un paso neste camiño.

A quen convidastes?

Calquera grupo ou individuo euskaltzale. Especialmente, a quen cren que as formulacións actuais en favor do eúscaro non son suficientes, a quen ven a necesidade de reactivar a conciencia.

Como levará a cabo a Semana de Arraigamento?

Desde EHE garantiremos cinco iniciativas nacionais, cinco accións directas, de estilos e formatos moi diferentes. Ademais, por municipios, barrios e comarcas realizaranse outras actividades, impulsadas por euskaltzales ou outros axentes locais. Creamos unha guía para ter criterios ou ideas na organización das accións. Quen desexe participar deberá solicitar a guía komunitatea@ehe.eus. Pedimos aos axentes locais que difundan as accións a través do hashtag #euskaraztaharro.

Recuperan a rúa, din. Como está a rúa?

O amplo movemento a favor do eúscaro, a actividade cultural vasca, nos últimos anos, en xeral, estivo bastante baixo de intensidade, e dirixiuse a solicitar cambios que deberían realizarse institucionalmente, ou a traballar consensos sociais. Este traballo é necesario, pero ademais esquecemos a actividade cultural vasca na rúa. Con isto quero dicir que en lugar de dicir as cousas exactamente ou con palabras tan medidas, temos que dicilas como as sentimos e vivímolas, sen ser politicamente tan correctas, sen ter medo a ofender a ninguén, máis crúas. O que os vascos necesitamos para vivir en euskera como euskaldunes témolo que dicir de forma clara e directa. É dicir, si necesitamos oficialidade, pois, necesitamos oficialidade, si necesitamos médico vasco necesitamos médico vascohablante.

Debemos sinalar aos responsables das nosas vulneracións de dereitos, marcar o que nos impide vivir en eúscaro, espir os basquewashings. É necesario porque, si non, a nosa opresión entre palabras bonitas camúflase.

E os vascos temos risco de perder presión, tensión?

Iso é o outro. Os vascos, nos últimos anos, cremos que a nosa lingua está en vías de salvar, perdeuse tensión no ambiente, e supón un estancamento na evolución sociolingüística do eúscaro, entre outras cousas.

Debemos recuperar a tensión, aumentar a confrontación con quen nos negan vivir en eúscaro. Temos que pór os nosos dereitos encima da mesa para que os vascos tamén vexan que a lingua non está salvada.

Espertou a conciencia. Vedes, por tanto, un perigo para esquecer que hai opresión?

Algúns alumnos do instituto no que traballo me dicían que é normal que cando hai dez euskaldunes e un castellanohablante todo estea en castelán. Aí vese como se impuxo unha lóxica xeral, totalmente contraria ao eúscaro. A despolitización, a procura da mera practicidad, produce unha perda de conciencia. Os conflitos se invisibilizan. Debemos volver pór de manifesto as opresión que vivimos. O feminismo conseguiu visibilizar, bastante ben, a opresión de xénero e mirar a todas as persoas con esas lentes. A nós correspóndenos ofrecer e socializar as lentes de linguaxe.

Utiliza os termos ‘harrotu’, ‘harrotze’... Estamos amargados os vascos?

Non é casualidade que a lema da Korrika sexa Harro, e que a Rede de Mozas Euskaltzales utilice un lema similar. Como consecuencia dunha agresión xudicial, mediática, etc., comeza a producirse un resurgimiento da conciencia da nosa situación de inferioridade. Démonos conta dos nosos complexos, da nosa situación de vulnerabilidade, e, por tanto, necesitamos un empoderamiento colectivo, un orgullo colectivo. Fixámonos en diferentes significados da palabra e con eles represéntase o que queremos conseguir coa Semana de Arraigamento: levantar os pos, levantar o que queda oculto (deixar ao descuberto); mesmo da travesura, estamos asombrados. Non queremos desde a soberbia, pero si desde o orgullo.

Como está a EHE?

Desde o proceso de axitación ["A sensación é que algunhas institucións queren comprar o silencio da cultura vasca", ARGIA, 18-04-2021], o grupo motor renovouse completamente. Entramos xente nova e nova. Estamos a reforzar e ampliando a rede. EHE duplicou no último ano o número de membros activos. Estamos cunha nova ilusión e ganas. Cada vez son máis as persoas que nos teñen en conta, diríxennos a nós para impulsar o eúscaro. A tendencia é ascendente. Cremos que as necesidades que comentamos veas moita xente.

Están a formar comunidade. Dixeron que impulsariades alianzas.

A comunidade que estamos a desenvolver neste momento está lonxe do modelo clásico de militancia, no que había grupos locais, rexionais e nacionais. Pensamos que necesitabamos flexibilidade para recibir militancias de diferentes tipos e agora temos redes, redes diferentes, e cada cal decide que, onde e como quere achegar. Priorizamos a creación de grupos nas capitais, porque hai moita xente que se acumula e criamos que había que impulsar. En xeral, máis que crear grupos, traballamos as achegas dos membros, estamos centrados na integración dos euskaltzales.

En canto ás alianzas, por suposto, estamos a colaborar maioritariamente cos axentes culturais do eúscaro, facendo especial fincapé en incidir desde dentro do Consello de Euskalgintza. Doutra banda, estamos a crear alianzas cos movementos xuvenís, tamén con outros axentes do movemento sindical, popular, feminista e antirracista, por exemplo.

Algúns din que os mozos están no ximnasio. Como perciben vostedes aos mozos?

Non estou de acordo. Moitas veces dise que os mozos estamos durmidos, que non estamos a loitar. En primeiro lugar, hai que ter en conta que estamos moito menos novas que fai dez, vinte e, por suposto, 30 anos. Devandito isto, vexo que centos e miles de mozos están implicados en loitas, e creo que nos últimos anos houbo un aumento.

En canto á loita polo eúscaro, está bastante claro que hai unha reactivación, e a loita polo eúscaro está a rexuvenecerse, moi rápido, deuse un gran cambio nos últimos cinco anos.

Non é casualidade, hai dous anos que se creou a Rede de Mozas Euskaltzales, en EHE incorporamos unha nova xeración, e non somos un novo tractor, pero a presenza dos mozos é evidente e crecente. Está a dar substitución noutros moitos axentes da industria vasca.