Karraskedo- Olarra Jauna «garo-usaia»'ren egillea

1965eko urtarrilaren 17an

Karraskedo-Olarra Jaunari elkarrizketa
Karraskedo- Olarra Jauna «garo-usaia»'ren egillea
Aspalditik nuen asmo auxe. Karrakedo-Olarra'ren iritziak gure teatro-buruz, altxatziak. Eta gaurko euritsu-arratsalde onetan, altar artueman bat euki degu. Ondoan, Zinkunegi tar Andoni argazkilaria.
–Bai, oso ezaguna nuen zure aita –dio Karraskedo'k, bere begi argiak goruntz jasoaz–. Gogoratzen naiz gainera arren zaletasuna gure literaturari buruz. Eta "Zigor"en egin zuen lana, aztu ez litekena da...
Auen gaztedi denhora aiek oroitzen dizkigu...
–Eta, zer diozu bertsolari Txapelketari buruz?
–Nere ultez Mitxelena, Xalbador, Lopategi eta Mattin onenetakoak... Bañan tira, utzi ditzaigun pasatu diran goraberak. Ez baitira onenak gure artean alkartasun bat billatzeko. Eztabaida garratzik ez baitegu sortu bear.
Ondo da. Goazen zure euskal literatuko gaiaz itzegitera. Nola izantzan "Garo-Usaia" egitea?
–Sariketa batera agertu nuben 1935'rarren urtean, Alzaga jauna buru zala. Txapelketa bat eratuta baizegoen. Eta alaxe nere lan auxek, lenengo saria lortu zuben.
–Lenenroa al zan?
–Ez. Lenenrez teatro-saIo batzuek eginak nituen. Ba dira urteak. "Gure semea" eta "Guzia itzal" sarituak atera nituen 1923 garren urtean. Teatro Txapelketa urtero eriten zan garai zoragarri artan. Norbaitek ere esan ziran Pirandello tankerara ezartzen nituala nere lanak. Bañan garai artan ez nekien nolakoa zan Pirandello'ren antzerkia.
–Gordeak al dituzu lan aiek?
–Ez. Lastima. Gure guda iritx zan eta paper guztiak galdu nituben, aztarraiñik ere etzaidala ge ratu.
–Geio?
–"Antzerti" tolosarrak. Labaien tar Andoni eragille zala, beste Txapelketa batzuek eratu zituen euskal-teatro buruz. Ala 1933 ga rren urtean "Etxe-aldaketa" saritu zidaten...
–"Garo-usala" ikutu dezagun Nola ikusten dezu, Agirrettar Txomin'en lana?
–Tajuz ezin esan dezakegu onena izan danik. Bañan antolojizko lanak Agirre,'ren lumatik ateriak dira. Mamitsuak, iraunkorrak, galtzerik ez dutenak, sakonak. Neretzat ortxe dituzu: "Auñamendi'ko Lorea" "Kresala" eta «Garoa" Euskal-literatura goiko mallara ipiñi dutenak. Eta neretzat, dudik gabe "Garoa. Jakin arazten dizut baliotasun aundia bear dala "Kresala" bizkaitera idazteko, nola gañera "Garoa" ondoan, gipuzkoarrera ain ondo jarria.
"Garo-Usaia" antzestu nuben baserritar biziaren sustraia txestutzen duelako. Eta baitere baserriko bizikeraren goraberak ezagunak ditutelako. Ala jarri nintzan antzerki au antolatzen. Ez dakizu ze edertasun betegarri bat erantsitzen dizuen Agirre'ren "Garoa"'k bat edo geiago aldiz irakurtzen ba dezu. Nere laneerako ainheste aldiz baliatu naiz idazti orretzat, irakurri detan atsegiñena iduritu zaitela esango nuke. Baitere esango det, euskeraz idatzi diran alkar-izketa ederrenak orixe arkituko dituzula.
–Zure kontuz, kendu edo moldatu al dezu zerkait?
–Errespetatu ditut "Garoa"'ko zati sakonak. Guztiak. Batu egin det, lotuaz, "Garoa"'ren sustrai osoa bere ideia galdu ez dezan. Bai, teatro-notin bat erantsi diot obrari. Konponketa txiki bat, lotuarazl dezan teatroan ezertxore galdu gabe, idatz lanaren sustraia.
–Joanes'en esaerak, egizkoak al dira?
–Bersolariak ikuzizazu zer jakinduria daukaten. Urbian eta Arantzazun sortzen diranak dira.. Or dezu Gezaltzako Aitona oraindik orain, biotzaren Kemena eta olerkia kristautasun sakon batekin batuta, agertuaraziz gizontasun berebiziko bat. Eta ala, Euskal-erri.ko beste zatietan ere alaxe gertatzen dalakoan nago Ez errex, bañan ala dala ziur nago.
–Askotxo dira ;"Garo-Usaia" biguiñ xamarra dala diotenak?
–Sentimentua darabilki. Egizko biozkada baserrian arkitzen baitegu. Gure olerkia jaio dan añarria baita baserria. Olerki bakarra, kutunes zaarra, egizko realidade miñkorrak, bai, bañan egizkoak bere tuna, aztu eziña. Eta or dezu Joan sendiari botatzen. Mutil indartsuak ditu, bañan bat beintzat apustuari emana. Etxe galdugarria apustua, arroputz gizon biurtzen duana. Onen kontra dijoa. Eta ala, filosofiaz beteta Joannes zaarra, gaurko Aitor bat balitzake bezela, esakizin sakon bati buru emanaz, kristautasuna eta baserria erakusarazten digu Eushal-erriaren oñarriak dirala Eta baserria gartsu ikusi nai du, lanari ekiñaraziaz.
–Beste zer edo zer?
–Ara Karmelitar bizkaitar batek ala zion antzerki au ikusi ta. "Alemanitik nator. Ango teatro asko ikusia naiz. Onenak. Bañan "Garo-Usaia" bezelahkoxerik ez det arkitu"...
A! baitere esaten dizut meritu guztia Agirrerena dala, eta akatzik topatzen ba dezute, errua bakar bakarrik nerea izango da.
–Zer iduritzen zaizu "Jarrai" taldea"?
–Akatz bat arkitu diotet. Gizonezkoak oso ondo ikusi ditut beren gaietan –eta arritzekoa da– Bañan emakumeezkoak ez ditut ain trebe arkitu. Asi berriak baitira. Talde onek meritu aundia du. Azkeneko obrakin ausartu baiziran andereño batzuek lenengoz agertzen ziralarik gure antzokietan Arestiren tamaña aundiko obrakin.
~Zure iritzia euskal-teatroaren etorkizuna gatik?
–Oraindik lau oñean gabiltza. Erdeldunak bi oñetan. Bañan auetxek ere lau oñera biurtu diradela uste det. Gaurko gaztelar teatroa, oso aulduta nabaitzen det. Lizunkarira errex jarria. Nola nai ere ezin geiegi eskatu genezake gure egilleai. Lenago esan dizudan bexala, ezin gera "kapillaitxoetan" mantendu. Argi eta garbi, berotasun baikor bat sortuarazi gure artean, otza kenduaz,. danok batuta gure teatroaren etorkizonari, malla bat billatu bear genioke.
–Zer akats billatzen dizkiozu gure antzeslarieri?
–Erderaz deritzaion "montaje" dalakoan gordiñ xamar dabiltzala taldeen zuzendariak. Ez da trebeak ez diralako. Baizik, derrior, "saio jenera" bat izaten dalako lenengo jartzea. Bigarren: egilleak ere ez dituelako lenengo saioak ikusten eta garaiz iristen ba da "estrenora", denborik ez daukatelako paltak zuzentzeko. Berak ez baitu errex nahaitu idatz-lanean, lenengo "saio-jenerala" ikusi arte...
–Geiago?
–Erritar taldeak Donost'ra etorri bear luteke. Kanpoko jendea etortzen baita Donostiako antzeslarien lanak ikustera. Eta Donostitik, zeinizuk dijoaz erritarrenenak ikuskatutzera?
tza inruruko taldeen berriak ausnartzen. Eta lagundu bear genituzke.
–Orixe da danen eginkizuna.
Ala bukatu dugu. Datorren azteazkenean illak 20, San Sebastian egunean, gure Antzoki Zaarrean, Euskal-lztundeko taldeak, Agirre tarx Mª Dolores zuzendari dutela, "Garo-Usaia" berriro ikusiaraziko digute.
TOLARETXIPI X
8

GaiezKulturaAntzerkiauzendariak
PertsonaiazOLARRA1
EgileezTOLARETXIP1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

"Badira hartzea merezi duten arriskuak, genozidioa gelditu behar dugu"

Zigor Olabarria Oleaga

EAJk Mundakako bere alkatea presionatzen zuen, udaleko idazkariaren gainetik aritzeko

Xabier Letona Biteri

Sionismoaren kontrako juduak jazartzen ari dira Alemanian

Gedar

"40 landare mota ditugu oihan baratzean, urte osoan bertatik jateko eta tresna xinpleekin lantzeko"

Estitxu Eizagirre

Ez da zapalkuntza? Orduan, asimilazioa

Ane Ablanedo Larrion

Azkenak

2024-04-22 | Garbiñe Larrea Iturralde

Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]

2024-04-22 | Eneko Bachiller Otamendi

Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]

2024-04-22 | Jakoba Errekondo

Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.

2024-04-22 | Garazi Zabaleta

Txaramela

Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]

2024-04-21 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

'Cristóbal Balenciaga' telesaila

"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]

Eguneraketa berriak daude