«Kalean Iniziatiba Berreskuratu Behar Dugu»
Ezaguna da Donostialdean Txus Congil. Presuposturik gabe utzi zuten «Euskal Nortasuna» batzordearen buru izan den euskaldunberri hau. «Hamobost eguneteko ikastaro batera noa; gauza bat da ongi ulertzea, edo baita hitzegitea ere. Baina pentsatzen dena xuxen adierazi ahal izatea...»
Herri Batasunak galdu dituen botoek hainbat esames eta eritzi sortu dute, eta Txus Congilengana jo dugu, bere argitasunen bila. Donostiako udaletxeko gela dotore batean jaurtiki dizkigu bere argudioak, bere hizkera lasaian, itzuli bat egiteko tentaldia sortzen duen uda hasierako arratsalde honetan.
ARGIA.- HB jetxi egin da ala ez ala zer?
TXUS CONGIL.- Garbi dago boto mailan jetxi egin dela. Nahiz eta guretzat botoak ez izan garrantzizkoenak. Baina bai nahikoa, debate bat sor erazteko moduan.
A.- Folloia behintzat badabilela dirudi.
T.C.- Ez da sortu izugarrizko folloirik. Analizatzen ari gara hauteskundeotako erresultatuak. Zer gertatu da, noiz, zein momentu politikotan? Batetik zera ikusten dugu, PSOEk hartu duela iniziatiba, erreformak, UCD erre ondoren, kapitalaren eta ejertzitoaren interesak aurrera ateratzeko. Lehen urratsa urriaren 28an eman zuten, kristoren gorakada. Denbora gutxi igaro da orain arte, eta gutxi gastatu dira ondorioz.
Gazteen abstentzioari ere begiratu beharra dago; badago gazte jende bat guregana zertarako hurbildu ikusten ez duena. PNVk sortu nahi izan duen bipolarizazioa ere hor dago bestalde, boto "utilak" bereganatu dituena. Komunikabideek montatu diguten eraso erabatekoa berriz ezin da ahaztu. Eta azkenik, gure organizazioaren akatsak agertzen zaizkigu: antolaketa aldetik oraindik oso ahulak garela alegia.
A.- "Egin"-en azaldu diren artikuluek, batzuk behintzat, ez al dute agertzen HBko basean zerbait badabilela...?
T.C.- Bere izenak dioen bezala H B "Herri Batasuna", da, erdaraz esaten den "Unidad Popular", eta eritzi askotako jendea biltzen du. Kontutan hartu behar duzue instituzioetan parte hartzea base mailan eztabaidatu zela, eta udaletxean bakarrik partizipatzea atera zela azkenean. Zenbait elementuk, instituzioetan sartzearen aldeko zenbaitek, hauteskundeotako galera hau erabiltzen du bere helburua justifikatzeko.
A.- Ez ote da kausa bat, alegia, lehen baino definituagoa agertzen dela HB, esate baterako Monzonek PNV inguritik ekartzen zuen zenbait jenderentzat, eta instituzioetara ez joateak jendea dekantatu egiten duela, HB gehiago KAS eginez edo hola?
T.C.- Bueno, batetik HB itxi egin dela egia da, ez dugu lortu gero eta sektore gehiagotara zabaltzerik... Baina radikalizazioa pentsa ezazue ez dela gure aldetik eman, gertatu dena besteen eskuineratzea izan da. Abortoaz, burruka harmatuaz,... orain dela urtetako postuladu beretan gabiltza. Beraz, besteen eskuineratzea eman da gehiago. Irudi arazoa izango da gehiago, behar bada, eta horrek badu bere garrantzia hauteskunde batzuetan.
A.- Alde horretatik jakin al du HBk ere bere irudia lantzen eta mantentzen?
T.C.- Ez da ordea HBren arazoa bakarrik, bere erizpide independentista eta sozialistak mantentzea. Zergatik planteatu du bestela PNVk holako irudi nazionalista ia independentzia zalea, bere benetako praktikatik hain urrundua? Zergatik, hegemonia lortzeko baino? Izan ere, joko honetan karta batzuk jokatzen ditugu guk, baina baita besteek ere berenak.
Orain, arazo bat aitortu behar dugu: organizazioaren ahultasuna. Ez dugula lortzen laguntza juntetara gero eta jende gehiago inguratzeko zabaltasun dinamika bat, askotan militanteen ingurura mugatuak geratzen garela.
Irudia aipatzen didazue, eta hauteskunde butzuetan ez da irudia garrantzizkoena izaten, irudi horren inguruan dagoen guztia baizik. Alde horretatik, dinamika asanblearioa indartzen den neurrian, ezkerretara eta eskuinetara dauden sektoreak aglutinatuz, ez dira ezkerretara sektore berriak sortzen eta banatzen, eta eskuinetik ere ez dira botoak galtzen.
Horregatik oso garrantzizkoa da mugimendu asanblearioari indarra ematea, kalean iniziatiba berreskuratzea: kontrabotereruntz urrats kualitatibo bat eman behar dugu, burruka herrikoiak globalizatuz. Eta hau ez da radikalizatzeko bide bezala planteatzen, baizik eta jende gehiagotara zabaltzeko bide bezala.
A.- Beherakadaz ari gara, eta norbaitek "debacle" izendatu duen hori, gainbehera hori, badirudi gogorragoa izan dela hiri haundietan.
T.C.- Herri haundietan txikietan baino zailagoa da jendeagana iristea. Desafio zorrotz bat daukagu orain: jendeagana heltzea, organizazioz eta irudimenez. Dena dela, eta ez dizut esaten neu honetan inplikaturik nagoelako, baina Donostiako kasuan egindako lana eta bildu diren botoak ez daude proportzioan.
A.- Ez al dago halako irudipen bat, ezker abertzalean, gaurko unea dagoen bezala dagoela, ekintza guztiak PNVk kapitalizatzen dituela? PNV radikalizatu egiten da, bai, baina berak errentabilizatzen du.
T.C.- Horrek bere buelta ere badauka. Bere kostoa eta badauka horrek PNVrentzat. Erreformaren aldeko politika eramaten ari da: bere esijentziekin: Garaikoetxeak Burgosa joan behar izan du Espainiako banderari zin egitera. Moneda oso gogorrak dira, eta basearen aurrean buelta eman behar zaie, "No acudiremos alli donde no seamos bien recibidos", eta holakoak esanez. Beti dabil soka batean PNV. Benetako abertzaleak noiz arte egongo dira tragatzen kontraesan horiek, PNV-ko abertzaleak? Azken finean ikusten dena: erreformaren bideak ez daukala irtenbiderik.
Gerra luze bat da hau, "gerra prolongatu" bat; bere kostuekin. Haientzat koste politiko bat, barruko kontraesan batzuetara doaz: baina gu ere nekatuak gaude, eta hori nabari da, rupturaren alorrean hegemoniko bagara ere. Erreforma bere mentsajea sartzen ari da, eta errepresioari bagagozkio ere egur latza ari gara hartzen.
A.- Beste interpretaketa bat ere egin liteke. HB eta KAS marljnalizaziora erortzen ari direla.
T.C.- Marjinalizazioa ez da posible dinamika masei begira eta masetatik antolatzen baduzu. HB eta KAS ezin dituzte neutralizatu (borroka guztiak, harmatua ere bai) bakarrik erakundeak, botoak, errepresioa, erabiliz. Bide bakarra, marjinatzeko bide bakarra, masetatik apartatzea da.
Begira ezazue nola erabili duten HBren beherakada, beren komunikabideetan. Titular haundietan-eta gure beherakada haizatuz? Ez, ez. Gure kontraesanetan urratuz, gure barrura sartzen ahaleginduz.
A.- Beharbada, sendoegia da jadanik HBren guineko presioa, ideologikoa batez ere.
T.C.- Erreformaren hasieran UCD izan da marioneta politikoa. Oraingo berria PSOE da eta politika bera egiten ari da, ekonomian, autonomietan, errepresioan. Marionetak manejatzen dituzten lehengoak berak direlako.
Hala ere PSOEk irudi bat eman du, eta boto herrikoiak, langileak lortu ditu. Guk ez dugu jakin presio ideologiko horri kontra egiten, edo ez dugu erdietsi, batez ere bonbardeo horrek lokarrarazi zitzakeen sektore ahulenak babestuz.
Horregatik, oso garrantzizkoa zaigu debatea potentziatzea, ideologia aldetik ere harmatuz.
A.- Gazteen fenomenea ere ikutu beharko dugu.
T.C.- Erreformak oso ondo egin du lana eta badaude gazte sektore batzuk erabat "pasatzen" direnak eta berreskuratzea oso zail izango zaizkigunak. Baina bada beste multzo bat ilusiorik gabe azaldu dena, eta une batean botoa emateak, beste gauza askoren artean, duen garrantzia erakutsi behar diegu, nazio eta sozial askapen mugimendu honetan saiatzeak duen garrantzia.
A.- Baina ez al daukazu irudipena ezker abertzaleak gazteengan lehen zeukan protagonismorik ez deukala?
T.C.- Ez, azken mugimenduek, manifestaldiek-eta, erakusten dute mugitzen direla eta parte hartzen jarraitzen dutela. Gertatzen dena zera da, behar bada burokratizatu egin garela. Eta gazte horiek pasa egiten direla askotan bilera ugarietatik, beste gauzak egin nahi dituztela.
A.- Gazteen abstentzioa asko aipatu da, baina inmigranteek ez al diote alde egin ezker abertzaleari?
- T.C.- Inmigranteak, eta askotan beren seme-alabak guregana etorri dira, ez ditugu jakin behar bezala gureganatzen. Batetik ez dugu asmatu haietara iristen, eta bestetik PSOEren aparato guztia ere horien gainean irauli da. Autokritika bat egin beharra daukagu, bai, puntu honetan.
Inmigrante sail horietan badago gutxiengo rupturazale bat, beste sektore batzuk argi eta garbi definituak (AP, PSOE etabar) eta erdian multzo haundi bat: lehen UCDk ilusionatu zuena, gero PSOEk liluratu duena eta berriro ilusioak galdu beharko dituena. Kontuz ibili behar dugu arazo honen inguruan, jarrera erreazionarioak sortu ez daitezen, inmigranteen aurkakoak-eta.
A.- Jendeak botoa ematean posibilitate bati ematen dio, esanahi bati. HBk haustura aldarrikatzen du baina erreforma sendotu dela dira itxura guztiak. Panorama honetan HBren botea ez al da testimonio hutsa?
T.C.- Guk ruptura defenditzen dugu, gero eta garbiago dagoelako lehengoak berak direla agintzen dutenak. Autonomia erreal bat eskuratu ezin denean, krisia ekonomikoa langileak ito gabe konpondu ezin dutenean, ia konpetentziarik gabeko lehendakariak Burgosa joan behar duenean, aginte egiazkoaren etxera alegia,... Herriaren sektore batek garbi ikusten du hori, lanean jarraitzeko gogoz dirauen jende bat badugu atzean.
A.- HBren arazo bezala aipatu dituzu lehentxoago irekitasun beharra eta burokratizazioa. Arazo horien azalpen izango lirateke "Egin"-en argitaratu diren artikuluak.
T.C.- Begira, artikulu horietako batzuk asmo onez eginak daude, eta beste zenbait intentzio baita boikoteadorez ere eginak daudela esango nizuke, sozialdemokraziaren jokua egiten dutenek gure kontraesanetan urratzeko daukaten gogoa. Kritika guztietan daude hartu beharrezko gauzak, eta irekiak egon behar dugu. Baina zuzen jotzen ez dudana zera da: lehenago barruan egin behar da debatea, balantzeak egiteko-eta, eta hori baino lehen kalera ateratzea ez da komeni. Eta zenbaitek egin duen moduan are gutxiago. Ba al dakizue Bizkaiko gotzaigoiak parrokia guztietara zabaldu dituela Jon Ugarteren artikulu famatu haren fotokopiak? Eta honek egiten digun kaltea garbi dago.
Badago korrekto ez den beste aspektu bat: hauteskunde butzuetako erresultatuetatik, aurretik ongi aztertu, eztabaidatu eta onartutako, erizpide asko kontutan hartuz gainera, erabakiak baztertzeko ondorioak ateratzen dituzte. O sea, udaletxeaz beste erakundeetara ez goazelako galdu ditugula hauteskundeak. Berehala erantzun daiteke: eta instituzioetara joanda ere botoak galduko genituen. Xinplekeria horietan ibiltzea ez da ez zuzena, ez zientifikoa ez ezer.
A.- Udaletan, alkatea aukeratzeko orduan, botoa bere buruari ematea erabaki da HBn. Estuasunean aurkituz geroz PNVri emango zitzaion itxaropena bazuen zenbaitek.
T.C.- Euskal Herrian ez dago guri alderatzeko moduko beste aukerarik. PSOEri ezin zitzaion botoa eman, bere jokabide errepresibo, antiobrero, ez demokratikoagatik; eta nazioartean erabiliko zuelako ere bai. PNVri ere ezin zitzaion eman, bere kanpaina osoa erreformaren alorreko hegemonia lortzeko zen, eta PSOEk alkate bat atera ez zezan gure laguntza PNVri ematea, botoa ere hauteskundeetan PNVri ematea, boto utila deitu nahi izan dutena, justifikatzea zen: eta hori gezurrezkoa da.
Hala ere, herrietako batzarrei autonomia uztea interesgarria zen, eta Euskal Herrian hiru kasutan ez da egin hor aipatutakoa. Urnietan PNVri eman zitzaion: PSOEri alkatetza kentzeko; komunitate arteko enfrentamentu baten bila ibili da eta ezin genuen onartu. Billabonan: PNVri kendu zaio alkategoa EEri emateko, EEko pertsona bati zehazki, Billabonan tipo horrek bere garrantzia daukala estimatu delako. Eta Irunen: batez ere boto nahiko biszerala izan zen, barruak agintzen zuena-edo nolabait esateko, PSOEri zigorra eman nahian bezala; gero ikusi da zer gertatu den.
A.- Bukatu egin behar dugu. KAS alternatiba aipatu duzu, hauteskundetaz ari gara,... Ez al daude kontraesanean?
T.C.- Garbi dago Euskal Herrikoa gerra luze bat, gerra prolongada bat dela. Eta hor KASen alternatiba pauso bat izango da independentziara eta sozialismora iristeko. Eskema horretan, hauteskundeak demostrazio bat dira, sistema honen aurka borrokan ari den sektore baten agerpena. Trintxera bat bezala: errepresioa frenatzen da batetik, erreformaren prozesua frenatzen da bestetik, eta aurreraka egiteko prestatzen gara azkenik.
Hauteskundeek ez dute determinatzen KAS alternatiba urrutiago ala gertuago egoterik. Parte bat bait dira indar erlazio diferente bat erdiesteko bidean. Hauteskundeak, ez daude bada beste burruken zerbitzuan baizik, eta beste burruketarako, beste burruka guztietarako, antolatzeko montaia prestatzeko.
L. BASTIDA I. ZUBIONDO
4-7

Gaiez\Politika\Euskal Herr\Taldeak\Alderdiak\HB
Pertsonaiaz\CONGIL1
Egileez\BASTIDA1\Politika
Egileez\ZUBIONDO1\Politika