Lizarra: Haurrak Euskaraz Kalean
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Nabarroan dugu. Lizarrako herrian (Estella), ikastola bat. Hemen, haurren euskalduntzeari egiten diote aspaldidanik, «Portaera edo Behavioristen teorien" eskutik. Ekin eta baita lortu ere. Izarrako ikastolako haurrek, euskaraz hitzegiten dute, haien arten eta kalean.
Guk, esperientzi hau kaleratu nahian, hango Zuzendaria den JOSE LUIS GOROSTIDI elkarrizketatu dugu.
Gure lehenengo helburua Euskara bizitzaratzea izango zen, hau da: jolasaldian eta kalean erabiltzea, familietara eramatea (Ikasgela euskaldundu, jolasaldia, Ikastolako bazterrak, kalea familia irabazi). Hor erreko genituen gure lehenengo indar bizienak. Egun, egituren hobetze kanpainak eta lexiko kanpainak eratzen ari gara.
Hau lortzeko, batez ere, bizitza inplikapenak erabiliko ditugu (ilusioa, emozioa, jolasen mundu sinbolikoa).
Lehenetik ikasle guztien euskalduntzeaz konprometituko da irakaslegoa. Ikasgeletako "Errepublika independiente" konzeptua baztertu eta joko unitarioak sortzen saiatuko gara. Honekin batera ikasleen PROTAGONISMOA bultzatu eta lagunduko dugu (hau benetan efektiboa). Aurrekoa argi izanik Euskaraz egite portaera kondizionatzen joango gara:
- Sugestioaren bidez, egoera lasai eta erlaxagarri batez baliatuz, finkatzen...
- Estimulu neutroak Euskararen alde kondizionatuz (Txapak, e.a.)
- Programa operanteak erabiltzen ditugunean nazkagarri bihurtu baino lehen berriak proposatuz. Euskarari buruzko zaletasuna lantzeko ekintza motibatzaileak kateaturik erabiko ditugu.
- Gure kasuan ikasleen arteko imitapena funtseskoa denez, nagusien protagonismoa txikiak euskalduntzen ipiniko dugu. Txikien lantze honekin batera, nagusien kontzientzi maila handitzen doa.
- Eta gurekin Euskal Telebista izango bagenu...
- Berri onak eman (Eskutitzak, telegramak, bisitak...)
–Txapak (Euskal inbestidura, lehenengo mailan, "Euskalerrian Euskaraz txaparekin").
Estimulu hauek kondizionatuz "Euskaraz egite" portaera ikasleengan mantentzeko erabiltzen ditugu.
- Txikien jolasaldian nagusiek aktiboki parte hartzea.
- Nagusiek asmatzen dituzten antzerkitxoak txikiei azaltzea.
- Hormairudiak (Gramatikal erruak lantzeko eta mentalizapena bultzatzeko).
– Euskara Herrira ordu batez (Ikasleak taldetan banaturik herriko puntu ezberdinetan zabaldu euskaraz jolasteko).
- Jolas Kanpaina orokorrak (Txartel kanpainak).
– Espien kanpainak: ... D'ARTA KAN.
- Oporretan euskaraz.
– Hobetze kanpainak:
Egitura okerrak konpontzen
Esaera zaharrak sortzen
Lexiko berria sortzen...
- Beste ikastolekin harremanetan.
–Asteburu pasa Zerainen.
- Udalekuak.
–Euskararen eguna ospatu.
–Gurasoen estimulapena.
Eten gabe, motibapen joko eta teknikak erabiliz, apurka, gradualki, giro bat lortzen da. Berez ingurua euskalduntzen da. Horrela errazago izango da Euskara, ikasgeletan lantzea, euskararen aurkako aberbalizazio, gutxiago entzuten dira.
Guri tokatzen zaigunez, erdaldun interesen aldeko benetako kokoa jate prozesuan protagonistak izatearen ordez, nahiago dugu euskalduntzerako aipatu duzun,"buru jate" hori bultzatzen saiatu. Erdal indar kondizionatzaileak gure gainean izanik ez dugu zalantzetan ibiltzeko astirik. Nagusien "rollo mentalak", eta extrapolazio merkeak alde batetara utziz, txikiei, ikasleei interesatzen zaiena eskeintzen arduratuko gara: frustazioak, traumak eta horrelako hitz boren estrukturaketan parte hartzen joango dira. Laister ikasiko dute zer ikusi handia dutela alboan gertatzen diren gauzetan. Azken orduan ikasle automotibutuak, autokontrolatuak eta autoerreforzatuak lortzen saiatuko gara (Hortara doaz erabiltzen ditugun "protagonismo teknikak").
Zigorra, beldurra, errefuerzo negatiboa... nagusi izan den tokian guztiz normala iruditzen zalgu konduktualismoaren aurkako jarrerak zabaltzea.
Kondizionamendu historiko asko jasan behar izan dugu (pekatua, buruzagiei idolatria, apaltasuna, sexu tabuak eta beste mila)., Berez, egun ezkondizionatze prozesuarekin batera kondizionamendu berrien jasokuntzan ari gara (askatasun jokabideak...). Konportamental teknikak, instrumentuak besterik ez dira; zertarako eta nola erabiliko dugun litzateke eztabaidagarria.
Hala ere beti esan dugu "D", eredua minimo profesional bat dela eta "J" ereduarekin (Jo eta Ke) batera erabili behar dugula. Zaletasuna, motibapena eta profesionaltasuna elkarloturik eraman behar ditugu; berez, teknika konportamentalistak aplikatuz behar bada.
Erdal giroetan bizi diren ikasleek lehenbaitlehen ikasi eta ikusi, sentitu eta Euskara instrumento erabilgarria eta aproposa dela. Ingurua erdalduna bada, bertan euskaraz eginez euskaldunduntzen, aidatzen eta kondizionatzen joango gara.
Bestalde, kondizionamendu jator bat sortzeko identifikazio arazoa sakonki kontrolatu behar dugu; betez ere beheko adinetan.
Lizarran, guraso, kale eta telebista erdaldunekin zeharo kaltegarria iruditzen zaigu Euskara eta Gaztelania nahasi mahasian azaltzea. Haseran Ikastola eta ikasgela gure haurren euskararen inguru fisiko bakarra dugu eta ezin dugu hor kontradikziorik sortu aurrerago Euskara pertsona eta toki baten bidez kondizionatuz jasotzeko.
Honekin ez dugu nahi esan azken baldintza hau ezinbestekoa denik "Euskara irakasteko", baina ba, noski, Euskara bizitzaratzeko, Euskaraz bizitzeko.
- Andereño - irakasleen kalitatea eta profesionaltasuna zalantzan ipiniz.
–Politika edo ideologi alderdikeroak sartzea omen dela gure helbururik nagusiena esanez.
- Euskara besterik (eta askotan hori ere ez ongi) ez omen dugu irakasten baieztatuz.
Honekin batera, gaurko ekonomi politika mantenduz, diru oxigenoa eskastuz, Ikastola txikiak pikutara joateko zorian daudela esan beharra. Ikusten denez ez digute nahi eman behar den beste dirurik ez eta konfidantzarik Nafarroako Ikastolak eta hauekin Euskara bultzatzeko.
Hala ere etorriko zaigu eguna: erne gaude instituzionalizaketaren gorabeherak noiz eta nola izango diren zai. Hor ere gure beldurrak ditugu, Euskara eta Euskalduntzeari dagozkionak batipat.
- Zein inzidentzia izango duen erdaldun giroetan gauden Ikastoletan egiten ari diren "mapa soziolinguistiko" horrek. Zeintzu linguitiko ereduak inposatuko dizkiguten. Nortzuk izango diren gure orientatzaile jakintsuak; zeintzuk psikopedagogo bulegari ospetsuak, experientzi extrapolatzaile bizkorrak...
Zer Lizarrako etorkizunari buruz? Betikoa: gure infraestruktura eta diru arazoak konpondu edo konpontzeko bidean jarri ezkero eta gaurko gure joko pedagogiko eta linguistiko sakondu, hobetu eta mantenduz zihur bidean izan ondoren begi alai eta zabalekin itxaroko genuke etorkizuna.
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]
Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]
Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]
Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]
Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.
Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]
Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]
María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]
Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]