Lizarra: Haurrak Euskaraz Kalean
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Nabarroan dugu. Lizarrako herrian (Estella), ikastola bat. Hemen, haurren euskalduntzeari egiten diote aspaldidanik, «Portaera edo Behavioristen teorien" eskutik. Ekin eta baita lortu ere. Izarrako ikastolako haurrek, euskaraz hitzegiten dute, haien arten eta kalean.
Guk, esperientzi hau kaleratu nahian, hango Zuzendaria den JOSE LUIS GOROSTIDI elkarrizketatu dugu.
Gure lehenengo helburua Euskara bizitzaratzea izango zen, hau da: jolasaldian eta kalean erabiltzea, familietara eramatea (Ikasgela euskaldundu, jolasaldia, Ikastolako bazterrak, kalea familia irabazi). Hor erreko genituen gure lehenengo indar bizienak. Egun, egituren hobetze kanpainak eta lexiko kanpainak eratzen ari gara.
Hau lortzeko, batez ere, bizitza inplikapenak erabiliko ditugu (ilusioa, emozioa, jolasen mundu sinbolikoa).
Lehenetik ikasle guztien euskalduntzeaz konprometituko da irakaslegoa. Ikasgeletako "Errepublika independiente" konzeptua baztertu eta joko unitarioak sortzen saiatuko gara. Honekin batera ikasleen PROTAGONISMOA bultzatu eta lagunduko dugu (hau benetan efektiboa). Aurrekoa argi izanik Euskaraz egite portaera kondizionatzen joango gara:
- Sugestioaren bidez, egoera lasai eta erlaxagarri batez baliatuz, finkatzen...
- Estimulu neutroak Euskararen alde kondizionatuz (Txapak, e.a.)
- Programa operanteak erabiltzen ditugunean nazkagarri bihurtu baino lehen berriak proposatuz. Euskarari buruzko zaletasuna lantzeko ekintza motibatzaileak kateaturik erabiko ditugu.
- Gure kasuan ikasleen arteko imitapena funtseskoa denez, nagusien protagonismoa txikiak euskalduntzen ipiniko dugu. Txikien lantze honekin batera, nagusien kontzientzi maila handitzen doa.
- Eta gurekin Euskal Telebista izango bagenu...
- Berri onak eman (Eskutitzak, telegramak, bisitak...)
–Txapak (Euskal inbestidura, lehenengo mailan, "Euskalerrian Euskaraz txaparekin").
Estimulu hauek kondizionatuz "Euskaraz egite" portaera ikasleengan mantentzeko erabiltzen ditugu.
- Txikien jolasaldian nagusiek aktiboki parte hartzea.
- Nagusiek asmatzen dituzten antzerkitxoak txikiei azaltzea.
- Hormairudiak (Gramatikal erruak lantzeko eta mentalizapena bultzatzeko).
– Euskara Herrira ordu batez (Ikasleak taldetan banaturik herriko puntu ezberdinetan zabaldu euskaraz jolasteko).
- Jolas Kanpaina orokorrak (Txartel kanpainak).
– Espien kanpainak: ... D'ARTA KAN.
- Oporretan euskaraz.
– Hobetze kanpainak:
Egitura okerrak konpontzen
Esaera zaharrak sortzen
Lexiko berria sortzen...
- Beste ikastolekin harremanetan.
–Asteburu pasa Zerainen.
- Udalekuak.
–Euskararen eguna ospatu.
–Gurasoen estimulapena.
Eten gabe, motibapen joko eta teknikak erabiliz, apurka, gradualki, giro bat lortzen da. Berez ingurua euskalduntzen da. Horrela errazago izango da Euskara, ikasgeletan lantzea, euskararen aurkako aberbalizazio, gutxiago entzuten dira.
Guri tokatzen zaigunez, erdaldun interesen aldeko benetako kokoa jate prozesuan protagonistak izatearen ordez, nahiago dugu euskalduntzerako aipatu duzun,"buru jate" hori bultzatzen saiatu. Erdal indar kondizionatzaileak gure gainean izanik ez dugu zalantzetan ibiltzeko astirik. Nagusien "rollo mentalak", eta extrapolazio merkeak alde batetara utziz, txikiei, ikasleei interesatzen zaiena eskeintzen arduratuko gara: frustazioak, traumak eta horrelako hitz boren estrukturaketan parte hartzen joango dira. Laister ikasiko dute zer ikusi handia dutela alboan gertatzen diren gauzetan. Azken orduan ikasle automotibutuak, autokontrolatuak eta autoerreforzatuak lortzen saiatuko gara (Hortara doaz erabiltzen ditugun "protagonismo teknikak").
Zigorra, beldurra, errefuerzo negatiboa... nagusi izan den tokian guztiz normala iruditzen zalgu konduktualismoaren aurkako jarrerak zabaltzea.
Kondizionamendu historiko asko jasan behar izan dugu (pekatua, buruzagiei idolatria, apaltasuna, sexu tabuak eta beste mila)., Berez, egun ezkondizionatze prozesuarekin batera kondizionamendu berrien jasokuntzan ari gara (askatasun jokabideak...). Konportamental teknikak, instrumentuak besterik ez dira; zertarako eta nola erabiliko dugun litzateke eztabaidagarria.
Hala ere beti esan dugu "D", eredua minimo profesional bat dela eta "J" ereduarekin (Jo eta Ke) batera erabili behar dugula. Zaletasuna, motibapena eta profesionaltasuna elkarloturik eraman behar ditugu; berez, teknika konportamentalistak aplikatuz behar bada.
Erdal giroetan bizi diren ikasleek lehenbaitlehen ikasi eta ikusi, sentitu eta Euskara instrumento erabilgarria eta aproposa dela. Ingurua erdalduna bada, bertan euskaraz eginez euskaldunduntzen, aidatzen eta kondizionatzen joango gara.
Bestalde, kondizionamendu jator bat sortzeko identifikazio arazoa sakonki kontrolatu behar dugu; betez ere beheko adinetan.
Lizarran, guraso, kale eta telebista erdaldunekin zeharo kaltegarria iruditzen zaigu Euskara eta Gaztelania nahasi mahasian azaltzea. Haseran Ikastola eta ikasgela gure haurren euskararen inguru fisiko bakarra dugu eta ezin dugu hor kontradikziorik sortu aurrerago Euskara pertsona eta toki baten bidez kondizionatuz jasotzeko.
Honekin ez dugu nahi esan azken baldintza hau ezinbestekoa denik "Euskara irakasteko", baina ba, noski, Euskara bizitzaratzeko, Euskaraz bizitzeko.
- Andereño - irakasleen kalitatea eta profesionaltasuna zalantzan ipiniz.
–Politika edo ideologi alderdikeroak sartzea omen dela gure helbururik nagusiena esanez.
- Euskara besterik (eta askotan hori ere ez ongi) ez omen dugu irakasten baieztatuz.
Honekin batera, gaurko ekonomi politika mantenduz, diru oxigenoa eskastuz, Ikastola txikiak pikutara joateko zorian daudela esan beharra. Ikusten denez ez digute nahi eman behar den beste dirurik ez eta konfidantzarik Nafarroako Ikastolak eta hauekin Euskara bultzatzeko.
Hala ere etorriko zaigu eguna: erne gaude instituzionalizaketaren gorabeherak noiz eta nola izango diren zai. Hor ere gure beldurrak ditugu, Euskara eta Euskalduntzeari dagozkionak batipat.
- Zein inzidentzia izango duen erdaldun giroetan gauden Ikastoletan egiten ari diren "mapa soziolinguistiko" horrek. Zeintzu linguitiko ereduak inposatuko dizkiguten. Nortzuk izango diren gure orientatzaile jakintsuak; zeintzuk psikopedagogo bulegari ospetsuak, experientzi extrapolatzaile bizkorrak...
Zer Lizarrako etorkizunari buruz? Betikoa: gure infraestruktura eta diru arazoak konpondu edo konpontzeko bidean jarri ezkero eta gaurko gure joko pedagogiko eta linguistiko sakondu, hobetu eta mantenduz zihur bidean izan ondoren begi alai eta zabalekin itxaroko genuke etorkizuna.
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]