Gordailu: Irakaskuntz Kontutan Jakintsu Eta Jator


1982ko martxoaren 28an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Jon Barriola, Koro Etxeberria eta Jaxinto Setien, GORDAILU kultur taldeko partaideei elkarrizketa
-Intoleranizia Dela Eta, Marjinatuak
Gordailu: Irakaskuntz Kontutan Jakintsu Eta Jator
Erreportaiak egitearen alderdirik atseginena, dudarik gabe, sorpresak hartzea da. Sorpresarik ez baduzu hartzen, zail samarra da lanari gustoa aurkitzea. Eta benetan esan behar dugu GORDAILU kultur elkartera jo genuenean, ez genuela hainbesteko sorpresarik espero; guk, egia esan, editoriale apal bat espero genuelako, aspirazio handirik gabeko projektu bat. Eta errealitatea oso bestelakoa da: irakaskuntzan alternatiba erreal eta posible bat eskaintzen duen kultur elkarte bat. Horra hor gure sorpresa, eta zuentzat ere hala izan dadin desiratzen dugu. Zuekin, Jon Barriola, Koro Etxeberria eta Jaxinto Setien, bertako langile jatorrak.
Oker ez banago, zuek 1966. urtean inguru hasi zineten. Nolakoa izan zen zuen sorrera?
Beno, bai, kontutan izan behar da garai haietan idealismo egoera batetan bizitzen zela. Urte haietan, hain zuzen, ikastolek jaso zuten bultzada ikaragarria; projektu bat aurrera bultzatu beharra ikusten zen, ikastolen projektua. Orduan, giro berezi horretan, ikastoletan ziharduten andereño talde batek bildu eta egoitza baten beharra garbi ikusi zuen, bildu ahal izateko leku egoki bat, bertan pedagogia edo psikologiazko liburuak edukitzeko, etabar.
Subertsio Garaiean Sortua
Eta nola esplikatu daiteke bildu ahal izateko horrelako montaje baten beharra?
Kontutan hartu urte haietan subertsio giro batetan bizi zela. Ez zegoen biltzerik, elizetan ez bazen. Orduan, bestelako biltokirik antolatu nahi bazenuen, GORDAILU antzeko zerbait montatu behar zenuen. Gainera, ez zen bildu nahi izatea besterik gabe. Orduan anderenoen artean bazen kezka handi bat -gaur egun agian ez dagoena- pedagogia mailan, eta horretan, eta psikologian, didaktikan, eta haurrarekin zerikusia zuen guztian sakontzeko egitazko grina zegoen garai hartan. Hori ere pisukoa izan zen GORDAILU-ren sorreran.
Eta nondik dotorkio GORDAILUri argitaletxe-fama? Ikasteletako girotik at GORDAILU beti argitaletxetzat jo ohi da eta...
Normala da, urte hauetan gauza dezente argitaratu bait ditugu. Hasera batetan, andereñoek ere garbi ikusi zuten ere materialea zabaldu beharraren premia, hau da, batek nahiz besteak egindako apunteak hala edo nola inprentaratu eta atera egin behar zirela. Eta horri ere ekin genion, oso medio apalez, bainan ekin.
Zer nolako arrakasta izan zenuten andereño-maisuen artean?
Handia, garai batetan bederen, Pentsa 1970.an 300 andereño bazkide genituela, bakoitzak kuota bat ordaintzen zuena, eta gero, aparte, laguntzaileak. Lau liberatu genituen, bat herrialde bakoitzean. Arrakasta handia iritsi genuen, ingurua–eta ikastoletako mundua ere noski–irakiten zegoenean. Garai hura konprenitzeko beste bi datu ere aipatu behar dira: udalekuak eta residentzia. Residentzia horretan, internadu gisa, andereñogaiak euskara mailan eta pedagogi rnailan gauza izan zitezen lanegiten zen.
Haurra Protagonista Bihurtu Nahi
Zein estilo pedagogiko proposatzen zenuten?
Guk beti oso estilo berezi bezain finkatu bat proposatu izan dugu. Bi aukeratan oinarritzen da. Bata euskararen aukera, eta bigarrena pedagogia aktiboaren aukera. Zer esan nahi dugu pedagogia aktiboa aipatzean? Irakaskuntza praktikoa, haurra bera izan dadila bere hezkuntzaren protagonista. Guk beti aukera aurrerakoien alde egin dugu apostu, eta horrek ekarri dizkigu prolemak.
Eta zein neurritan izan zen onartua zuen estilo berezi hori?
Neurri handi batetan. Pentsa, guk beti masifikazioaren aurka beti 15-18 haurretako klaseen alde egin dugu borroka, eta hori garai batetan onartua zen, gurasoen poltsikoaren kalterako baina konsziente ziren eta prest zeuden horretarako. Izugarrizko arrakasta. Badirudi gerora modifikatu egin dela, eta gaur egun oso ahaztuak daudela ideia haiek.
Gidaririk izan al zenuten lan hartan?
Beno, dudarik gabe aipatu beharra dago Marta Mata kataluiniarra eta bere inguruan bildutako "Rosa Sensat" taldea. Oso harreman estuak izan ditugu beti, eta asko lagundu izan digute, ikastaroak prestatzen etabar.
Federazioarekin Moztu Egin Zen Dinamika
Nola esplikatzen da hain arrakasta handia izandako estiloa gaur egun baztertua egotea?
Faktore klabe bat Ikastolen Federazioa izan zen. Hura jaiotzerako, moztu egin zen aurreko dinamika guztia. GORDAILU marjinaturik geratu zen...
Baina zeintzu izan ziren marjinazio horren arrazoinak?
Arrazoin desberdin batzu zeuden, gaur egun barregarriak irudi daitezkeenak, baina orduan pisu handia zutenak. Arrazoin inportante bat erlijioa izan zen, hau da, gure ustez erlijioa ez zela ikastorduetan erakutsi behar, elizetako kristau-ikasbidean baizik. Hortik susmoak etorri ziren, ateoak ginela etabar, eta azkenik gaurko egunean hain onartua dagoen eritzi batengatik izan ginen gu baztertuak. Orduan, intolerantziazko kutsu nabaria zeukan Federazioak, eta hortik gure baztertzea etorri zen.
Ia ia zientzia-fikziozkoak diruditen arrazoin horiekin jarrai ezazue, Erlijioaz gain, besterik ere al zen?
Bai, bestea españolismoaren akusazioa zen. Hots, gure artean abertzale deklaratzen ez zen euskaltzalérik bazegoen. Eta jo eta bertan hasi ziren GORDAILUkoak españolistak ginela salatuz. Berriro ere intolerantzia, eta gure marjinazioa ondorioz. Monopolioa bazetorrela argi ikusten zen, eta hala gertatu da.
Baina arrazoin horiek hain zallak dira konprenitzeko...
Bada hor daude, froga modura, arrazoin berdinekin egindako andereñoen kaleratzeak. Famatuenak Onati eta Arrasatekoak izan ziren, andereño pilo bat bidali zuten erlijioa ez omen zutelako erakutsi nahi. Gezur hutsa jakina.
Artaldeko Ardi Beltzak Bihurtu Ginen
Eta bakoitzak bere aldetik hartutako bideetan, zein desberdintasun zeuden Federazioa eta zeuon artean?
Haiek testuliburugintza hartu zuten helburu, guk beti testuliburua baztertu nahi izan dugu ordea. Guretzat, testuak izan behar zuen osagarri, ez testuliburua. Guk potentziatu nahi ohi dugu ikasgela bakoitzean liburutegi koskor bat izan dadin, Freinet-en estilora baina hona egokitua. Bultzatu nahi izan dugu ikerkuntza, bilakuntza, kreatibitatea, meteriale osagarriaren bidez. Testuliburuak haurra kondizionatu egiten du. Guk, berriz, haurra protagonista izan dadin nahi dugu.
Zein akats aurkitzen zioten zuen lanari bestelakoak?
Salaketa merkeak egiten zizkiguten: ez genuela argudiorik, gure pedagogiak ez zuela xentimorik balio, etabar. Baina hor bada boste arrazoin bat: erosotasuna edo komodidadea. Askoz errazago da haurrari eta andereñoari dena eginda ematea testuliburu baten bidez, eta ez bilakuntza baten bidez haurrari ematea protagonismoa. Federazioak testugintzaren monopolioa bereganatu zuen, eta guretzat bapo. Beste arrazoinak ere badaude noski: adibidez, guk haseratik onartu genuen euskara batua, eta horrek ere buruhausteak ekarri zizkigun. Ridikuloa ematen du horregatik baztertua izatea, baina hala gertatu zen.
Egin Zitekeena Moztu Egin Zuten
Dena dela, zuek ez zineten lotan geldituko noski...
Ez, ez, gu lanean jarraitu ginen. Gure ahalmenez, baina lanean. Txarrena da alperrikako lana dela askotan beste apoio hori falta zaizulako. Adibidez, hor dago Feli Etxeberriak eta Koro Zumalabek egindako "Matematika hastapenak", bost urtetako lan munstroa. Federazioari ez zitzaion gustatu ordea, baina badakizue zergatik? Ez zuelako numerorik. Liburu guztia marrazkiak eta koloreen bidez eramana dago, eta hori, dirudienez, ez zitzaien gustatu. Beraiek numeroak nahi zituzten, tablarik gabeko matematikarik ez balego bezala edo... Dena dela, gu gehien haserretzen gaituena ez da hori, baizik eta egin zitekeena moztu egin dutela.
Ondorio ekonomiko kaskarrak aterako zenituzten beraz...
Jakina, beti prolematan, baina ahal izan dugunarekin aurrera egin dugu. Halere, garbi bego argitaratu dena ez dela izan kanpoko laguntzengatik, kredito eta prestamoen interesei erantzunez baizik.
Zirkulu Konponezinezko Etorkizuna
Gaur egun–testugintzaz aparte- zein zerbitzu eskaintzen duzue?
Alde batetatik, urteoro udan ikastaldiak antolatzen ditugu ADARRA kolektiboarekin batera, hizkuntzaren auzian ezik oso parekoak gara eta. Bestalde Liburutegi Zerbitzua daukagu nahi duen guztiarentzat zabalik: psikologia, pedagogia, didaktika, etabar. Honetan Aurrezki Kutxa Probintzialaren laguntza da aipatzekoa.
Eta aurrera begira?
Esan beharra dago aspalditik dugula guk materialea prestatua argitaratzeko, baina ezin atera. Beraz, garbi bego: materialea badugu. Dena dela, hor atera ezinezko zirkulua dago: ez badigute subentziorik ematen ez dugu gauza handirik argitaratzen, eta ez badugu argitaratzen ez digute subentziorik ematen. Hor dago gure koska. Dena dela, ematen badigute dirua, ikusiko dute argitaratuko dugula, eta horrela puska daiteke zirkulu hori.
J.L.
Ezkerretik eskuinera, Jaxinto Setien, Koro Etxeberria eta Jon Barriola. Ikastola Liburutegia, ikasgelarako kontsulta-materialea. Leben etaparako, irakurgalak eta ipuinak.
29-31

GaiezKulturaKulturgintz
GaiezKulturaLiteraturaElkarteakGordailu
PertsonaiazBARRIOLA1
PertsonaiazETXEBERRIA6
PertsonaiazSETIEN1

Azkenak
Euskal Selekzioak jokatuko du munduko Wallball txapelketan

Wallball txapelketa abuztuaren 27tik 30era jokatuko dute. Euskal Herritik aparte Argentina, Belgika, Erresuma Batua, Valentzia, Herbehereak eta Puerto Rico herrialdeek hartuko dute parte.


Oposizioari aurrea hartuz, Bayrou konfiantza mozio batera aurkeztuko da irailaren 8an

"Gehiengoa lortzen badugu, gobernua berretsiko dute; bestela, erori egingo da", adierazi du Frantziako lehen ministroak. LFI Frantzia Intsumisoak, Frantziako Alderdi Komunistak, ekologistek, Alderdi Sozialistak eta RN Batasun Nazionalak, ordea, dagoeneko jakinarazi dute... [+]


Wagner birformulatua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Espainiako Orkestra Nazionala.
Zuzendaria: David Afkham.
Egitaraua: Wagnerren ‘Der Ring ohne Worte’ (Lorin Maazelen moldaketa). Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren 22a.

---------------------------

Oraingo... [+]


Israelek Gazako Nasser ospitaleari eraso egin dio, eta gutxienez 20 pertsona hil ditu, tartean bost kazetari

Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean bost kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak. 


BEC ondoko ‘minipisuak’: 1.000 euro hilean eta 24 metro koadro, iruzurrean oinarrituta eta legearen gainetik

639 'minipisu' ari dira eraikitzen Barakaldon, BEC erakustazokaren aldamenean. Udal ordenantzak aginduta, hotel erabilera eman behar zaio espazio horri, baina "alokairu malgua" dela dio Be Casa-k. Egun batzuetako alokairuetatik hasi eta "hilabete batzuetarako... [+]


Festetako egitarauaren argazkia matxista dela salatu du Cascanteko emakumeen elkarteak

Candela emakumeen elkarteak eta PSNk eskatu dute argazkia kentzea eta udalak argitaratutako materialetan kontrol handiagoa egotea, ez egoteko estereotipo sexistarik.


Paul Laverty gidoilari britainiarra atxilotu dute Edinburgon, Gazako genozidioaren aurkako kamiseta eramateagatik

Poliziak Palestine Action ekintzaileen taldea babestea leporatzen dio, Erresuma Batuko Gobernuak uztailean erakunde terrorista izendatu zuena. Bizpahiru orduz atxilo egon ondoren aske geratu da, baina epailearen aurrean deklaratu beharko du irailaren 18an.


Ipar Euskal Herrian hiru herritarretik bi autonomia handiagoren alde daude

IFOP institutuak eginiko ikerketa ezaguratarazi du Eskualde eta Herri Solidarioen Federazioak Korsikan, eta ondorioztatu dute Frantziako Estatuan biztanleen erdiak nahiko lukeela bere eskualdeak autonomia handiagoa izatea.


Sexu heziketan formatuko dituzte irakasleak, Nafarroako hamabi ikastetxetan abiaturiko proiektu pilotuan

Bost sexologoren formazioa jasoko dute Nafarroako hamabi ikastetxetako irakasleek: sexualitatea ikasleekin lantzeko edukiak eta proposamen pedagogikoak eskainiko dizkiete. Skolae programaren segida izango da, nolabait.


Reem Dandan, Gazarako Mugimendu Globala
“Gure herrian genozidioaren konplizeak badaude, gure erantzukizuna da horiek salatzea”

Global Sumud Flotillak deituta, dozenaka ontzi itsasoz ahaleginduko dira Israelek ezarritako blokeoa hausten. Ekimenera mundu osoko aktibistak batu dira, tartean lau euskal herritar. Deialdiari babesa adierazteko, Gazarako Mugimendu Globaleko Euskal Herriko delegazioak hainbat... [+]


2025-08-26 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Gogoratzeko moduko porrota, Taiwango gobernuarena

Logikoena zen, uztailaren 26ko lehen zaplazteko argiaren ondoren. Baina abuztuaren 23ko bigarrenak ihesbide politiko ia guztiak itxi dizkio Lairen gobernu taiwandarrari. “Gogorarazpen bozketan” beren hautetsi-tasuna gal zezaketen oposizioko Kuomintageko zazpi... [+]


Inoiz izan ez zen osasun ituna: aukera galdua Osakidetzarentzat

Duela gutxi Eusko Jaurlaritzak bultzatutako "Euskadiko Osasun Ituna" izenekoaren porrota ez da anekdota politiko soil bat, ezta osasun-kudeaketan unean-uneko estropezu bat ere. EAEko osasunaren ikuspegi kolektibo, inklusibo eta benetan publiko bat galtzea politika... [+]


2025-08-26 | Josu Iraeta
Euskara, oldartu zaitez

Euskarak urte luzeetan ezaguturiko zapalkuntzaren ondorio larriak, frankismoaren errepresio itogarriak, baita gure hizkuntzarekiko erakutsi zuen jarrera erasokorrak ere, piztu zituzten herri honen euskaldungoaren kontzientzia eta oldarra. Eguneroko esperientziaren egoera larriak... [+]


AEBetako Defentsako inteligentzia zerbitzuko burua kaleratu dute, Iranen aurkako erasoetan Trumpi aurre egin ostean

Jeffrey Kruse buru zen Defentsa Departamentuko inteligentzia zerbitzuek eginiko txosten baten arabera, AEBek Irango gune nuklearrei eginiko erasoek ez zuten Teheranen gaitasun nuklearra "guztiz suntsitu", bizpahiru hilabetez atzeratu baizik. Trumpek, ordea, adierazi zuen... [+]


Irakasle plazen %17 hutsik geratu dira Nafarroako Bigarren Hezkuntzan eta Lanbide Heziketan

473 plaza eskaini dituzte eta 84 ez dira bete. Lehen Hezkuntzan, aldiz, ia lanpostu guztiak bete dira.


Eguneraketa berriak daude