"Tac-Tac" Bortxaketaren Auzia Plazara

1982ko martxoaren 14an

Luis Alcorizaren Filme Berria
"Tac-Tac" Bortxaketaren Auzia Plazara
«Tac-Tac» Donostian estreinatzen zelarik, Mª Cristina Hotelean Luis Alcorizarekin hitzegiteko aukera izan genuen berak emandako prentsaurreko batetan.
Bortxaketari buruzko filme honen egilea Badajoz-en jaio zen, orain dela 60 urte. Francoren altxamendua hasi zenean, Hego Amerikan zegoen bera; antzerkia egiten.
Gidoilari ospetsu, Buñuelekin 10 filmetan parte hartu zuen, eta 1960. urtean, bere lehen filmea «Los jóvenes» egin zuen. Bere filme famatuenak, gure artean behintzat, «Tiburoneros», «Mecánica nacional» eta «Las fuerzas vivas» ditugu.
Oso gizon apala eta jatorra ikusi genuen gure aurrean, umore zentzu inbidiagarri batekin. Bere hemezortzigarren filmeari egin zitzaizkion kritika guztiak entzun zituen, irriparra galdu gabe eta gauzak argitzen saiatu zen.
Pertsonalki filmeak zergati hauengatik ez gintuen bete: Gaiaren planteamendua errespetatzen dut, eta beharrezkoa ikusten dut gainera gure artean arazo hau planteiatzea, baina ene eritziz gidoia eta egoerak ez daude oso ondo landuak eta isladutuak, batzuk, serioak izanik, parregurea sortarazten digute (jatetxearen eszena, alegia).-Bestalde, badirudi aktoreak ez daudela oso konbentzituak beren lanaz.
Eman dezaiogun hitza orain-Alcorizari, elkarrizketa honek bere lan osoa eta filme hau konkretuki zentratzen lagunduko bait gaitu.
Ez da batere erraza 45 minututako hizketa bat laburtzea, alde batetatik bere bizitasun osoa galtzen duelako eta bestetik zenbait gauza baztertu behar delako, gai monografiko bat egitea ez baita gure helburu.
Normalean Inpultsoaz Mugitzen Naiz
ARGIA: Nola sortu zen "Tac-Tac" egiteko asmoa eta zer egin nahi izan zenuen?
LUIS ALCORIZA: Niri interesatzen zitzaidan emakume tat bortxatzen zutenak jende ezezaguna ez izatea, pertsonaien artean nolabaiteko harremanik ere egotea, elemenduak ipini eta ea zer gertatzen zen.
ARGIA: Badirudi filme honekin aurreko filmeen ildotik aldendu zarela...
L.A.: Ez filme honekin bakarrik, beste zenbaitekin ere aldendu naiz. Nire zinema-garai hori indijenista dei genezake, herriarekin oso lotutakoa. Baina bide horretatik beste batzurekin ere aldendu izan naiz. Ez dut uste beti ildo berean mogitu naizenik.
ARGIA: Azken filmeetan agian koru-ezagugarri bat ikus zitekeen, pertsonaia pilo bat, Berlanga-ren zinemaren estilora neurri batetara: nagusitzen diren pertsonaia batzu, baina oraingoan txikiagoturik geratu den taldearen azterketa hori oinarrian mantenduz.
L.A.: Baina izan dira ere "Tac-Tac"tik gertuago dauden beste filmeak.- Esate baterako, Brasilen rodatutako "Divertimento" han ere hiru bait ziren azaldutako pertsonaiak. Umorearen zinema nekrofiloaz aritzerakoan aipatzen diren filme horietakoa duzu honakoa. Ildo berdinean segitzea, ez dakit,.. ni ez naiz bere buruari bideak markatzen dizkion gizon burutsu bat... Normalean inpultsoz mogitzen naiz, zerbait interesatzen zaidanean, erabat intuizioz.
ARGIA: Ez al duzu uste filmearen aurreko partea apar bat lentoa suertatzen dela, gerora erritmoa hartzen duen arren...?
L.A.: Nire hutsa izango da akaso; beti berdin gertatzen zait, beharbada ezin dudulako inoiz baztertu pertsonaiak ingurugiro baten barnean ezartzea, nortzu diren piska bat jakitea. Niretzat arriskutsuena bestaldekoa litzateke: indar handiz abiatu eta piskanaka beheruntz joaten diren filmeak. Extremo batzutan tituluak filmeak baino hobeak izatera heldu dira, guzti hori publikoa haseratik heltzeko edo, baina pertsonaien ezagugarriak azaltzeko orduan, zuloa zegoen beti. Nik nahiago dut zulotik abiatu eta goruntz jarraitu. Nire estiloa neurri batetan antzerkiarena edo nobelarena izan zitekeen, pertsonaien giroan oinarrituz hasi ondoren, gero beraien erreakzioak agertuz.
ARGIA: Nola planteiatu zenuen gurasoen papera?
L.A.: Pertsonaia guztiak zeharo orijinalak asmatzeko tentaldia izaten da orotan, baina hori batekin edo birekin besterik ezin da egin, guztiekin ezin da ordea akomodatutako erdiko klase hori zoritxarrez guztion leku berean bizi dira eta. Hori zen niri laket zitzaidana. Zeloak eta insegurantzazko prolemak dituen emakume alkooltzalea. Senarra, profesionale handia izaki gizantxo gizajoa besterik ez da, alabari ere bere abenturatxoetaz harrokeriatan hasten zaolarik, etabar: hori guztia gutxi gora behera komunak diren pertsonaia butzuren barruan.
Manikeismoa ez da nire kirolik maiteena
ARGIA: Neskaren pertsonaia, medikuarena alegia, besteak baino definituagoa ikusi dugu. Filme feminista hat egiteko asmoa al zenuen, mutila gaiztoa eta neska ona liratekeen filme bat?
L.A.: Ez dut uste hemen onak eta txarrak daudenik; hala balitz, erabat ikaratuko nintzateke. Manikeismoa ez da nire kirolik maiteena. Egia esan gizonezkoa neurotikoa da (imajinaezina zait emakumea hain bortizki erabil dezakeen gizon normalik), klase zehatz batetan duelarik jatorria: betiko "señorito"a, ganadu basatizko multzoa daukana, etabar, bere bekatuak elizan garbitzeko kapaza dena, baina gauzarik inportanteenak negozioak, kotxe on bat eta apartamendu bat jotzen dituena. Hitz batez, azaleko pertsona bat. Aitortu behar dut espainiar herriak horrelako jendearekiko duen gorrotoari ezin izan diodala ihes egin.
Bestalde, emakumea ere kolokan ezar daiteke, berak ere baditu bere alde txarrak: lagunak, pubeko ergel talde hori. Bera ere nahiko zokoratua arkitzen da, segurantzarik gabe. Ikasten ari den bitartean egiten dituen diska-aldaketak adierazgarri dira oso, eta azkenik ere neskak ematen duen irtenbidea ez da bukaera triunfalista bat: erabat hondaturik eta deseginik geratzen da.
ARGIA: Zuk ez al duzu nahi izan beraz inongo konklusiorik atera?
L.A.: Ez, behin ere ez. Ez zait atsegin teorizatzea, ezta mezuak ematea ere, oinarrian beti gauza moralistak izaten bait dira. Beti asmoan izaten dut pertsonaia batzu aurkeztea, beren elkarren arteko kolpeetan ikustea, beren borroketan eta gerora jendeak erabaki dezala, baina beti manikeismoari, mezuei, tesisei eta irtenbidei eskapo eginez
Bortxaketaren Kontra Ez Da Kastraziorik Eskatzen
ARGIA: Itxura ematen du filmearen bukaera, eta emakumearen azken erreakzioen arauera, pertsonaia horren aldeko jarreratzat har daitekeela.
L.A.: Niretzat filmean gauza bat argi eta garbi da ageri: bortxaketaren kontra ez da kastraziorik eskatzen, bainan bistan da ere lege batzuren falta dagoela, lege zaharren bidez funtzionatzen duen gizarte matxista batetan bizi garela, eta gizarte horretan emakumeak ez duela babesik. Eta hau egia dela ikusteko kontutan hartu iaz R.F.A.n bortxaketazko 100.000 kasu eman zirela Californiako estatuan 50.000, eta Mexikon 80.000. Eta horiek ezagutzen diren kasuak dira, baina gehienak ez dira salatu ere egiten. Zergatik? Arrazoia bistan dago: zutaz barre egingo dute, zerorrek-probokatu zenuela esango dizute, etabar. Nonbait bota beharreko gaiak dira, ezin dira oharkabeak utzi, norbaitek ikutu behar ditu. Erahilketak, torturak, masakreak, etabarreko guztia oharkabean ari zaigu pasatzen.
ARGIA: Dena dela, ez al zaizu iruditzen filmearen elemendu dramatiko guztiak nahiko bortxatuta ageri di rela salaketa horren alde?
L.A.: Baina berez ere ez da salaketa bat. Salaketa-filmea egin nahi izanez gero, erabat beste modu batetara egingo nukeen: epaiketetara joanez, datu estadistikoak emanez, etabar. Filme honetan esaten den gauza bakarra zera da: ez zaitez kezka, lio batetan sartuko zara, eskandaloa izango duzu, isil zaitez, zure barneko prolema konpon ezazu ahal baduzu. Asmoa publikoa ohartaraztea zen hortik aurrera berak azter dezan prolema. Hor kasu bat dago. Hor ikusten da nola eragin dezakeen gertaera horrek emakume bat, fisikoki nahiz gogoaren aldetik, eta baita ere hartzen duen bengantza ez dela irtenbide egoki bat.
Nire Filmeak Beti Oso Musika Gutxi Du
ARGIA: Lehenago aipatu duzu zure filme guztietan ez dagoela ildo koerenterik. Beraien forma estetikoari dagokionez (rodajea, gidoiaren egitea, montaia, etabar) ildo bera mantentzen al duzu?
L.A.: Ni asko kezkatzen nauen hitza aipatu duzu: estetika. Erabat ikaratzen nauen hitza duzu. Ni emozioz eta intuizioz gidatzen naiz. Lanean sinesten dut, beste batzuk ere esana duten arren –Engelsek adibidez-. Izan ere, hain zailak dira hitzak..."Kreatu" hitza ere nahiko aldrebesa da. Norbaitek zerbait deskubritzen badu, larritasunagatik izaten da batez ere, ezezkoagiitik gehiago baiezkoagaitik baino, ukazioen poderioz, "badakit hau leku komuna dugula, baina onartu egiten dut, asumitu egiten dut". Ez da jarrera estetikoen auzia soil-soilik. Batzutan argazkilariekin izaten ditut eztabaidak, beraiek paisaje zoragarri bat hartu nahi dutelako eta nik ezetz esaten dudalako. Gainera, ikusiko zenuten filmean oso musika gutxi dagoela. Nire filmeetan beti oso musika gutxi egon ohi da. Izan ere basamortuan zehar ezpain urratuak dituen tipo bat doanean ezin duzu inola ere imajinatu ehun musikalaritako orkesta bat guzti horien artetik ez al dago inor baso bat ur eman diezaiokeenik? Nire filmeetan beti saiatzen naiz musika funtzionala izan dadin, pertsonaiek entzundakoa edo oroitutakoa alegia.
ARGIA: Zinema-ikusle bezala ere, uko egiten al diozu musikari?
L. A.: Ez, ez. Beste batzuk konbikzioz sartu egiten dute eta oso ongi gainera. Baina filme butzuren kasutan siniestroak iruditzen zaizkit. "Un hombre y una mujer", esate baterako, erreakzionariotzat jotzen dut, baina filme hori, musikarik gabe, ez zatekeen estreinatu ere egingo, musika bera bait da filmearen benetako pertsonaia.
ARGIA: Nola planteiatu zenuen montaiaren aldia?
L.A.: Buñuel-ek erakutsi zigun zatika lanegiten, aintzinako estilotik ihes egiten, master– shots, plano handia eta babesketetatik alegia. Metodo berria, piskanaka kate baten zatiak eginez joatea litzateke, eta horixe askori erakutsi zigun, ez niri bakarrik, baita Godard edota Truffaut-i ere. Gertatzen da horretan hanka sartzen baduzu, mediku txinatar batek ere ezin dezakeela konpon. Eszena baten neurria joana bazaizu, akabo. Askoz gogorragoa da, praktikan rodajean bertan ari bait zara argitaratzen baina ohituta zaudenean. Oso ongi atera daiteke.
Filmea gure pantailetan dabil. Eztabaida irekia dago.
OHARRA: Nahiz eta egun Mexikoko adiskidetasuna ezin aurrera eraman, lerro hauen bidez oso gogoan dituela adierazi zidan. Hemendik bere agurrik beroenak.
XABIER PORTUGAL
34-36

GaiezKulturainemaFilmeakLuzemetraia
GaiezKulturainemauzendariakALCORIZA1
EgileezPORTUGAL1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Jenofa Berhokoirigoin

Gernikaren berpiztea

Karmelo Landa

Athletic zuri ta gorria, zu zara nagusia, baina zertan?

Juan Aldaz Arregi

Kartzelako hormak zeharkatzen dituen ama-alaben arteko harremana hitz eta iruditara eramana

Estitxu Eizagirre

"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"

Miel Anjel Elustondo

Azkenak

2024-04-28 | Jenofa Berhokoirigoin

BOLLOTOPAKETAK

Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]

2024-04-28 | Olaia L. Garaialde

Gorputz hotsak

"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"

Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]

2024-04-28 | Axier Lopez

Dronea, munduko botere harreman desorekatuen ikur eta eragile

Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]

2024-04-28 | Miel Anjel Elustondo

Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz

"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"

25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]

2024-04-28 | Urko Apaolaza Avila

Migrazio eta Asilo ituna: Europaren legatu kolonialista denon begien bistan

Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]

Eguneraketa berriak daude