Bi Bertsolari Gazterekin Elkarrizketa (Eta III)
Aurreko bi astetan eman ditugu elkarrizketa honen lehen bi zatiak. Hirugarren honekin bukaera emango diogu sailari, "Lexo" eta Josu Zelaia bertsolariekin izandako solasaldiari. Aurreko astean txapelketen gelarekin utzi genituen biok, eta aste honetan ere gai berdinarekin hasiko gara.
–Gainera –dio Lezok– bertsolariak garaiko erantzuna ematen dik beti.
–Bertsolaria ez duk–dio Josuk–, sartu fitxa bat makina automatiku batetan eta bla! ateratzen duena.
-Inguruak egiten dik bertsolaritza -dio Lezok–. Beti izan duk bere garaikoa bertsolaria, eta gero ere hala beharko dik izan.
-Jende hori joango den?–galdetzen dio Josuk bere buruari–Euskara ikastera etortzen diren jendearen motibazioak desberdinak dituk: Lehen etortzen zena bahekien abertzalea eta euskaldona izan nahi zuena zela eta euskal sentimentuak zituena. Bahekien euskara ikasiko zuela, baina gaur egungo motibazioak guztiz alderantzizkoak dituk, jende batek behintzat behar dik karrera bukatu duelako, lana bilatzeko euskara behar duelako, eta horretara dator. Orduan, jende horri interesatuko zaio bertsolaritza? Nik ez zekiat, bainan egongo duk jende bat interesatuko zaiona.
–Nik bertsolaritza–dio Lezok–interesatzea edo ez interesatzea, parte haundi batetan behintzat norbere kultura maila zenbateraino den edo... izango dela. Euskara ikasten duenak, neri iruditzen zait, bertsolaritza ezagutu behar duela. Euskara ikasten ari denak nahi gabe ere testo bat hartu eta ikusiko ditu bertsolari kutsuak. Orduan nik uste diat berak eskatuko diola bertsolaritza zerbait aztertzea. Esate baterako euskaldun bat berez da bertsozalea parte handi batetan. Orduan hizkuntza ikasten duen bezala, bertsolaritzak baditu bere sekreuak eta batere deitzen badio horrek berak bultzako dio bertsolaritza aztertzera.
-Oso desberdina duk baserri giroa edo euskaldun zaharrena eta berriena, adibidez euskaldun zaharren giroan atsotitzak eta esaera zaharrak eta jiro horiek... baserriko eta antzinakoak amona eta aitonengandik datozen esaera zaharrak eta agian orain dela berrehun eta hirurehun urteko bertsoak buruan eta haiek kantatu. Hura beste giro bat duk eta gaur egunean nik uste diat irakaskuntzako arlean dagoela biharko etorkizuna. Eta sartu behar dela noski, baina bortxatu gabe. Adibidez alfabetatze mailan horrek guztiz sartu behar dik eta ikastaletan eta jende helduagan mintzapraktika goi-mailan, eta batez ere alfabetatze mailan bertsoa zer den eta bertsolariaren helburuak zer diren eta noski beti ikaslego hori kontutan hartuta bere pentsamoldea edo kultur maila, noski alfabetatzera datorrenak uste diat kultura maila izango duela eta hor sar ditzakegu. Eta oso beharrezkoa izango huke horra bertsolariak ekartzea eta hor prozesu guztia esplikatzea eta horretarako prestatua egon behar gaituk, esan nahi diat, bertsolariak prestatuta egon hehar duela. Berak duena, bere sentimenduak, bere helburua kantatzetik aparte zer den.
-Nor bere aportazioa –dio Lezok-, bere buruaz ahaztu eta bertsolaritzari aportatu.
-Eta kontutan–dio Josuk–eduki beharko da enzulea.
-Eta berriko bertsolariak sortzen ari dituk –dio Lezok– ikastola barruan. Nik uste hor dagoela Santutxoko eskola berriaren esperientzia guk elkarrekin egin genuen bakari bat orain dela hilabette batzuek, eta esan zutenez askok euskara ikasi egin zuten eta gero kapaz ziren bertsoak botatzeko. Nik hori oso interesantea ikusten diat euskara aldetik eta bertsolaritzaren aldetik. Eta bertsolaritza ez dela garai batetan esaten zen bezala bertsolaria jaio egiten dela bertsolari, baizik eta berezko puxkat baldin badu, gero egiten dela bertsolaria. Norbaiti entzun diot eskolatik ez direla bertsolaririk aterako eta nik uste dut aterako direla lantzen bada.
- Bai, bai–Dio Josuk–, hor zegok frogak Santutxuko eskola eta baita Almeneko ikastila bera ere. Donostiako txapelketan parte hartuzutenekin zerbait irtengo dela uste diat. Eta ez da nahikoa esatea berezkoa behar duela. Ikastolan hasi aurretik nork zekien berezkoa zutenik. Orduan asuntua da jende horri irtenbidea ematea, ba ikastolan ari diren bezala jarraitu ikasten eta prestatzen teknika eta abar; eta nahiko bertso onak eman hituen eta aurrera jarraitu behar ditek eta jende aurrean kantatzeko prestatu. Beraz ez da hain egia berezkoa edo baserritar girokoa bakarrik izan daitekeela bertsolaria.
Hurrengoa ez dakit nola moldatuko duten, baina oso zaila ikusten dut bertsolari pila hori dena behar bezala bideratzea.
--Bideratzeaz aparte –dio Josuk– nik esango nuke geroari begiratu behar zaiola. Txapelketak urtean behin egiten dituk gehiena jota ere. Bainan urteak 365 egun ditu eta egun guzti hoietan ere kantatu egin behar da eta ez da nahikoa esatea bertsolariak frogatu dira, kalitatea eta abar... Uste diat hori karamelo bat ematea dela haurrari eman zaion bezala isiltze arren. Hoiek komeniko dira. Orain ez gara hasiko esaten txapelketa ona den ala txarra den... Bertsolari bat ezin daiteke joan txapelketa batetara urtean bost edo sei saio egiten dituena. Alde hatetik garantiarik ez duelako eta bestaldetik ez duelako irtenbiderik eta hasi gaitezen aztertzen txapelketa guztiak, adi bidez, Goiherriko guztiak edo Loiolakoak, edo Bizkaikoak edo Euskal Herri guztikoak, eta gero batek galdetzen du, jende horrek gero ibiltzeko posibilitaterik hadu? Zer irtenbide dago? Noren errua da?
-Bai, dudarik ez zegok –dio Lezok–hertsolari txapelketa eta sariketa nahiko antolatzen dela. Hor zeudek Zaldibikoa, Errenteriakoa, Anposaria, Bizkaian egiten dena eta abar... Baina gero zer? Oso zaila ikusten dut bide hortatik bertsolaritza lantzea.
Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.
Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]
ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.
Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]
Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]
Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.
Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.
.jpg)
Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.
Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.
Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.
Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]