«Etxegiña» Bertsolariari Omenaldia


1981eko martxoaren 15ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
"Etxegiña" bertsolariari elkarrizketa
«Etxegiña» Bertsolariari Omenaldia
«Izarra» Elkartea
Gure herriak baditubertsolari eta ohitura herritarren bultzatzaile ugari. Horien artean ezin utzi aipatu gabe «Etxegiña»ren izena. Lehenago ere egin izan zaizkio omenaldiak, berak esan digunez, bainan edozein egokiera da ona horrelako gizon euskalzale eta bertsozale bat goratzeko.
Oraingoan Elgoibarko «Izarra» elkarteak bertso-paperen lehiaketa antolatu du «Etxegiña»ren omenez eta honekin batera asmo txalogarri bati eman nahi lioke hasiera: «bertsolari eskola» bat sortu nahi du, orain arte arbasoengandik etorri zaigun tradizio honi gure gazte eta aurrengan jarraipena eman nahirik. « Soka ez da eten eta ez da etengo ere, bertsoaren doinuak laguntzend igun bitartean» diote antolatzaileek. Ondoren, «Etxegiña» bertsolariarekin izandako elkarrizketa eskaintzen dizuegu.
ETXEGIÑA: 1898. urteko Urriaren I In jaio nintzen Ermuan. Nire aitita etxegina zen eta berdin nire aita eta osaba ere. Hortik datorkit izena.
ARGIA: Nondik jaso duzu bertsozaletasun hori?
ETX.: Juan Kruz Uriguen,nire osaba, bertsolaria zen. Elgetan, jaialdi abertzale batean, entzun nion bertsotan Kepa Enbeitarekin, nik 14 urte nituenean. Bertsolari izateko, etxeko eragin hori garrantzi handikoa da,dudarik gabe, baina berezkoa ere behar da. Gaztetan bertso giroan ibili eta bertsotan hasteak ematen dio bertsolariari bultzadarik handiena.
ARGIA: Noiz hasi zinen bertsotan?
ETX.: 14urterekin zaletzen eta neure kontura batzuk moldatzen, Koadrilan ere bai. Gero, 17 urte nituela hasita, Santa Ageda irtenaldietan bertso jardunak eman izan ditut inguruko herrietan. Eibarren 4 aldiz eta Ermuan 3 aldiz. Bestak, Elgoibarren.
ARGIA: Zenbat urtetan Santa Ageda abesten?
ETX.: Zazpi urtetan Eibar eta Ermuan eta 55 Elgoibarren.
ARGIA: Zure bertsoetatik entzunena «Salbea» dugu, dudarik gabe... Noiz eta zein motiboz sortua da berori»
ETX.: «Santa Ageda» kantatzeko ohitura aspaldikoa dugu Euskal Herrian, baina ohitura da baita ere, urtearen barruan hil den norbaiten atean kantuaren ordez errezatzea. Kantuaren atsegina ez galtzeko asmatu nituen bertso apropos batzuk. Horixe da «salbea». Ermuan, 1915. urtean asmatu eta abestu nituen lehenengoz, 17 urte nituelarik.
ARGIA: Noiztik bizi zara Elgoibarren?
ETX.: 1924. urtean «Gabilondo»ra etorri nintzen lanera Eibartik. Gero, «Sigma»n jardun izan dut.
ARGIA: Eta noiz Elgoibarren Santa Ageda lehen ateraldia?
ETX.: Badu bere historia. 1925. urtean, "Barrutia"nean geunden Estarta, Manu Gabilondo eta neu. Santa Ageda bezpera zen, eta Manu Gabilondok: «Santa Ageda kantatzera joango al gaituk?», eta Estartak erantzun: «Bertsolaria non zegok, ba?»; «hor, heure alboan» borobildu zuen Manuk. Horrela irten ginen zortzi edo hamarren bat lagun gaueko zortziretan Olasotik hasita. Elgoibarren «Salbea» lehen aldiz, «Txankakuan» kantatu genuen, hala tokatzen zelako.
ARGIA: Bildutako diruarekin zer egiten zenuten?
ETX.: Lehenengo ateraldietan gure artean banatzen genuen dirua etabar. Elgoibarko lehenengo ataraldiaren ondoren ere astebete iraun genuen bildutakoarekin egunero meriendak egiten, Gerra aurretxoan, «Batzokiko Emakume Batza»rentzako batzen genuen.
«Baltasar» sozietatea sortu zenetik handik irtetzen gara eta biltzen dena herriko behartsuentzat izaten da.
ARGIA: Jarraitzeko usterik?
ETX.: 83. urtera noa eta pisua igartzen hasita nago. Aurten, adibidez, bide laburrean eraman dut taldea; gero ni barik jarraitu zuten.
ARGIA: Bertsolarien txapelketa eta bestelako saioetan parterik hartu al dozu?
ETX.: Bai, Lau txapelketatan parte hartu dut. Horietako bi aldiz Urkiolan. Lehenengoan, 2. postua lortu nuen eta bigarrenean 1. postua. Bi geunden berdinduak eta azkenengo bertso honek eman zidan txapela: (lau puntu hauetaz osatu behar zen bertsoa) egina, berdina, haundina, bagina):
Gernikako arbola
lurretik egina
beste bat ezin bilatu
halako berdina
neretzako munduan
hura da haundina
haren jarraitzaileak
guztiok bagina
Beste bertso saioetan ere ibili izan naiz Basarri eta Uztapide-rekin batera: Eibarren, Elgoibarren, etabara.
ARGIA: «Etxegiña», badakigu lehenago ere egin izan dizutela omenaldirik. Non eta noiz?
ETX.: Bai, zale ez banaiz ere, egin dizkidate batzuk. 1961. urtean, Ermuko «Jan baietz» koadrilak; 1962. urtean Elgoibarko herriak, eta oraintsu Santa Agedako taldekoek ere bai. Azkenik, orain dela gutxi, Donostian 75 urtetatik gorako bertsolariei egin zitzaien omenaldian ere, hantxe nengoen.
ARGIA: Bai eta 1981. Urteko udaberrikoa ez dadila azkena izan, gure herriak euskal makila eramateko kapaz diren bertsolariak bizirik behar ditu eta. Eta orain, bukatzeko, «salbe»aren lehen eta seigarren bertsoak doazkizue. Hauek dira Elgoibarko Parrokian kantatzen direnak:
Jangoikoak gorde
zaitzala
Ama birjiña Maria
Miserikordiazko Ama
guztiz da zoragarria
konhantza osoarekin
gaude zugana jarria
Begira zazu Ama maitea
gu nola bizi gara den
arrisku eta zirkagarria
besterik ez dago hemen
zure ondoan hartu
gaitzazu betiko zeruan amen.
24-28

GaiezKulturaBertsolaritEkitaldiakOmenaldiak
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaETXEGIÑA1
PertsonaiazETXEGIÑA1

Azkenak
2025-09-08 | Aimar Lopez
Istilurik gabe baina normaltasunik gabe ospatu dute bertze behin Alarde eguna Hondarribian

Jaizkibel konpainia berdinzaleak Herriko Etxearen eta epaileen deliberoak bete ditu, ez haatik HAOSEk, alarde baztertzailearen antolatzaileek. «Estrategia aldaketa bat» eskatu dio Jaizkibelek auzapezari; ezkerreko ordezkariek «Alardea antolatzeko».


2025-09-08 | ARGIA
Israeli armak salerostea debekatzeko dekretua iragarri du Espainiako Gobernuak

Pedro Sánchez Espainiako presidenteak adierazi du, legez arma-blokeoa ezarrita, presioa eragin nahi dutela Benjamin Netanyahurengan. Sánchezek deitoratu du nazioarteko komunitatearen zati baten “indiferentzia” eta Israelgo Gobernuarenganako... [+]


2025-09-08 | Axier Lopez
Argentinako ultraeskuinak lehen kolpea jaso du haustekundeetan

Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]


‘Esnatu ala hil’, kaleko euskaltzaleentzako liburua ondu dute Goikoetxeak eta Iurrebasok

Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]


2025-09-08 | Gedar
Igorreko Kiñu Gaztetxearen aurkako epaiketa, irailaren 15ean

09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.


2025-09-08 | Ahotsa.info
Bideoa: Labaren irekiera festa ospatu dute Iruñean

Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]


2025-09-08 | ARGIA
“Terroristak” dira Espainiako Vuelta geldiarazi zuten Bilboko ekintzaileak, Israel-Premier Tech taldeko jabearen arabera

“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.


Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


2025-09-08 | ARGIA
Desplazamendua behartzeko Gaza hirian palestinarrak hiltzen eta eraikinak suntsitzen jarraitzen du Israelek

Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.


2025-09-08 | Sustatu
Hiru urteko isilaldiaren ondoren, Bermeoko Itsuki Irratia berriro uhinetan da

Itsuki Irratia Bermeoko ahotsa izan zen 1985etik 2022ko otsailera arte. Orduan, zailtasun ekonomiko eta teknikoek proiektua bideraezin bihurtu zuten, eta irratiaren itxiera ekarri. Baina urtebeteko berrantolakuntza prozesu baten ondoren, irailaren 1ean berriro martxan jarri dute.


2025-09-08 | Jon Torner Zabala
Ertzaintza beste 11 pertsona ari da ikertzen, uztailaren 20an Azpeitian izandako liskarren harira

Uztailaren 20an, goizaldeko 04:00ak aldera, Azpeitiko Gaztetxearen ondoan jazo ziren gertakariak, gazte batek pilen edukiontzi batean ACAB leloa [All Cops Are Bastards edo "Polizia guztiak sasikumeak dira"] idatzi eta ertzainek isuna jarri ostean. Hasiera... [+]


2025-09-08 | Bertsozale.eus
Bertsolaritza lurralde guztira hedatzeko apustua egingo da Nafarroako Bertsolari Txapelketan

24 bertsolarirekin ekingo dio bideari Nafarroako Bertsolari Txapelketak. Auritzen izango da, urriaren 4an; eta, lehen aldiz, Nafarroa Arenan izango da finala, azaroaren 29an. Saio guztietarako sarrerak salgai daude dagoeneko, Bertso Sarrerak atarian.


Jaizkibel konpainiak gutuna eman dio alkateari, desfilean: “Estrategia aldatzeko garaia dela adierazi diogu”

Jaizkibel konpainia berdinzaleak ekintza berezia egin du Hondarribiko alardearen egun honetan. Gutuna eman diote alkateari, mahai gainean bestelako planteamendu batzuk jar ditzala eskatuz.


Gida bat Donostiako Zinemaldiaren atarian

Euskarazko ekoizpenek presentzia nabaria izango dute aurtengo edizioan. Bestelakoen artean, espektatiba handiko lan eta gonbidatuak izango dira Donostian: George Clooney protagonista duen Jay Kelly pelikula; Angelina Jolie ere ikusiko dugu Couture-rekin; Julliete Binoche... [+]


Euskarazko ekoizpen ugari, Zinemaldian

Sail Ofizialean erakutsiko dira hiru: Maspalomas, Karmele eta Zeru ahoak. Lehia nagusitik kanpo, zuzendari onenaren saria irabazten ahaleginduko da Irati Gorostidi Aro berria pelikularekin. Beste zenbait lan ere aurkitu ahalko dira.

Zinemaldiaren atariko orokorra beste [+]


Eguneraketa berriak daude