«Etxegiña» Bertsolariari Omenaldia

1981eko martxoaren 15an

"Etxegiña" bertsolariari elkarrizketa
«Etxegiña» Bertsolariari Omenaldia
«Izarra» Elkartea
Gure herriak baditubertsolari eta ohitura herritarren bultzatzaile ugari. Horien artean ezin utzi aipatu gabe «Etxegiña»ren izena. Lehenago ere egin izan zaizkio omenaldiak, berak esan digunez, bainan edozein egokiera da ona horrelako gizon euskalzale eta bertsozale bat goratzeko.
Oraingoan Elgoibarko «Izarra» elkarteak bertso-paperen lehiaketa antolatu du «Etxegiña»ren omenez eta honekin batera asmo txalogarri bati eman nahi lioke hasiera: «bertsolari eskola» bat sortu nahi du, orain arte arbasoengandik etorri zaigun tradizio honi gure gazte eta aurrengan jarraipena eman nahirik. « Soka ez da eten eta ez da etengo ere, bertsoaren doinuak laguntzend igun bitartean» diote antolatzaileek. Ondoren, «Etxegiña» bertsolariarekin izandako elkarrizketa eskaintzen dizuegu.
ETXEGIÑA: 1898. urteko Urriaren I In jaio nintzen Ermuan. Nire aitita etxegina zen eta berdin nire aita eta osaba ere. Hortik datorkit izena.
ARGIA: Nondik jaso duzu bertsozaletasun hori?
ETX.: Juan Kruz Uriguen,nire osaba, bertsolaria zen. Elgetan, jaialdi abertzale batean, entzun nion bertsotan Kepa Enbeitarekin, nik 14 urte nituenean. Bertsolari izateko, etxeko eragin hori garrantzi handikoa da,dudarik gabe, baina berezkoa ere behar da. Gaztetan bertso giroan ibili eta bertsotan hasteak ematen dio bertsolariari bultzadarik handiena.
ARGIA: Noiz hasi zinen bertsotan?
ETX.: 14urterekin zaletzen eta neure kontura batzuk moldatzen, Koadrilan ere bai. Gero, 17 urte nituela hasita, Santa Ageda irtenaldietan bertso jardunak eman izan ditut inguruko herrietan. Eibarren 4 aldiz eta Ermuan 3 aldiz. Bestak, Elgoibarren.
ARGIA: Zenbat urtetan Santa Ageda abesten?
ETX.: Zazpi urtetan Eibar eta Ermuan eta 55 Elgoibarren.
ARGIA: Zure bertsoetatik entzunena «Salbea» dugu, dudarik gabe... Noiz eta zein motiboz sortua da berori»
ETX.: «Santa Ageda» kantatzeko ohitura aspaldikoa dugu Euskal Herrian, baina ohitura da baita ere, urtearen barruan hil den norbaiten atean kantuaren ordez errezatzea. Kantuaren atsegina ez galtzeko asmatu nituen bertso apropos batzuk. Horixe da «salbea». Ermuan, 1915. urtean asmatu eta abestu nituen lehenengoz, 17 urte nituelarik.
ARGIA: Noiztik bizi zara Elgoibarren?
ETX.: 1924. urtean «Gabilondo»ra etorri nintzen lanera Eibartik. Gero, «Sigma»n jardun izan dut.
ARGIA: Eta noiz Elgoibarren Santa Ageda lehen ateraldia?
ETX.: Badu bere historia. 1925. urtean, "Barrutia"nean geunden Estarta, Manu Gabilondo eta neu. Santa Ageda bezpera zen, eta Manu Gabilondok: «Santa Ageda kantatzera joango al gaituk?», eta Estartak erantzun: «Bertsolaria non zegok, ba?»; «hor, heure alboan» borobildu zuen Manuk. Horrela irten ginen zortzi edo hamarren bat lagun gaueko zortziretan Olasotik hasita. Elgoibarren «Salbea» lehen aldiz, «Txankakuan» kantatu genuen, hala tokatzen zelako.
ARGIA: Bildutako diruarekin zer egiten zenuten?
ETX.: Lehenengo ateraldietan gure artean banatzen genuen dirua etabar. Elgoibarko lehenengo ataraldiaren ondoren ere astebete iraun genuen bildutakoarekin egunero meriendak egiten, Gerra aurretxoan, «Batzokiko Emakume Batza»rentzako batzen genuen.
«Baltasar» sozietatea sortu zenetik handik irtetzen gara eta biltzen dena herriko behartsuentzat izaten da.
ARGIA: Jarraitzeko usterik?
ETX.: 83. urtera noa eta pisua igartzen hasita nago. Aurten, adibidez, bide laburrean eraman dut taldea; gero ni barik jarraitu zuten.
ARGIA: Bertsolarien txapelketa eta bestelako saioetan parterik hartu al dozu?
ETX.: Bai, Lau txapelketatan parte hartu dut. Horietako bi aldiz Urkiolan. Lehenengoan, 2. postua lortu nuen eta bigarrenean 1. postua. Bi geunden berdinduak eta azkenengo bertso honek eman zidan txapela: (lau puntu hauetaz osatu behar zen bertsoa) egina, berdina, haundina, bagina):
Gernikako arbola
lurretik egina
beste bat ezin bilatu
halako berdina
neretzako munduan
hura da haundina
haren jarraitzaileak
guztiok bagina
Beste bertso saioetan ere ibili izan naiz Basarri eta Uztapide-rekin batera: Eibarren, Elgoibarren, etabara.
ARGIA: «Etxegiña», badakigu lehenago ere egin izan dizutela omenaldirik. Non eta noiz?
ETX.: Bai, zale ez banaiz ere, egin dizkidate batzuk. 1961. urtean, Ermuko «Jan baietz» koadrilak; 1962. urtean Elgoibarko herriak, eta oraintsu Santa Agedako taldekoek ere bai. Azkenik, orain dela gutxi, Donostian 75 urtetatik gorako bertsolariei egin zitzaien omenaldian ere, hantxe nengoen.
ARGIA: Bai eta 1981. Urteko udaberrikoa ez dadila azkena izan, gure herriak euskal makila eramateko kapaz diren bertsolariak bizirik behar ditu eta. Eta orain, bukatzeko, «salbe»aren lehen eta seigarren bertsoak doazkizue. Hauek dira Elgoibarko Parrokian kantatzen direnak:
Jangoikoak gorde
zaitzala
Ama birjiña Maria
Miserikordiazko Ama
guztiz da zoragarria
konhantza osoarekin
gaude zugana jarria
Begira zazu Ama maitea
gu nola bizi gara den
arrisku eta zirkagarria
besterik ez dago hemen
zure ondoan hartu
gaitzazu betiko zeruan amen.
24-28

GaiezKulturaBertsolaritEkitaldiakOmenaldiak
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaETXEGIÑA1
PertsonaiazETXEGIÑA1

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Pastoral bat Iruñearendako

Amets Aranguren Arrieta

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

Efemeridea: Boliviako poliziak Monika Ertl hil zuen, Che Guevara mendekatu zuen gerrillari alemaniarra

ARGIA

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Efemeridea: Guardia Zibila EHko heroinarekin lotuta zegoela zioen 'Navajas txostena' bidali zioten Espainiako fiskal orokorrari

ARGIA

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

Azkenak

2024-05-13 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Analisia

Negu gorri, hondamendia iragarri

2024-05-13 | Cira Crespo

Ukelele baten atzean Hawaii aurkitu nuen

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Olatukoop

Hamar urte lanean, denontzako bizitza oparoagoaren alde

Gizartea eraldatzeko helburuz jaio zen Ekonomia Sozial Eraldatzailearen mugimendua Euskal Herrian duela hamar urte, Olatukoop sarean bilduta. Denbora honetan ez da gutxi egindakoa: hamaika kooperatiba eta ekimen jarri dituzte martxan, eta sarea zabaldu egin da. Baina erronkak... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

Eguneraketa berriak daude