Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

osteguna 2025eko abuztuaren 28an

Bagoazela Eta...

1979ko azaroaren 25ean

Inprimatu

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Egin ARGIAkoa

Koldo Izagirre eta Ramon Saizarbitoria idazleei elkarrizketa

Koldo Eta Ramon
Bagoazela Eta...
Azkenaldiko astelehenetan, lana entregatu behar zuten egunean, ez zegoen Koldo eta Ramon–Izagirre eta Saizarbitoria–lokalizatuko zituen amaren semerik, «busca y captura»n ibilita ere. Aurreko aldian, baietz astea gaizki bukatu., utzi zutenean gertatua gogoratuz, susmo txarra gure artean. Eta azkenean konfirmazioa. "Oh Euzkadi"rik ez dugu gehiago egingo. Bale, eta zer esplikatu irakurleei? Ba onena, beraiek esplika dezatela.
Bueno, hori izan da elkarrizketa hau egiteko aitzakia. Gero, noski, -ez gara horretan bakarrik geratu. Eta azkenean, guk egindako elkarrizketa adina izan da beraien artekoa–hika bien artean, zuka gurekin–. Izan ere, batzuk, gehienak, entrebistatuak izateko «jarri» egiten dira. Hauei, berriz dirudienez, bost axola sudur aurreko mikrofonoa.
-Beharbada egin dituzten edo ez dituzten lanen zerrendaz eta euskal literaturgintzan suposatzen dutenaz idatzi beharko genuke hemen. Baina, tokiz urri samar gabiltzenez,- hori libururen batetan aurki dezazuen utziko dugu eta Ramoni ematen diogu erreleboa.
–"Gazte naiz" harek utzitako nostalgiagatik edo, beti uste izan dut jendea elkartzeko errebista inportantea dela, baina ez tribuna bat bezala, baizik eta jendea ezagutzeko, proiektoak egiteko. Aldizkari batek bizitza ez du kalean bakarrik izan behar baizik beste era bateko bizitza bat, honela, " Gazte naiz"en astero egiten genituen bilerak. Maila honetan uste dut ZERUKO ARGIAk hori ez duela bete; liburuen bitartez ez da erraza jendea promozionatzea, errazagoa da folio bat edo pare bat idaztea jendea animatzeko, bultzatzeko eta honetarako elkartzea beharrezkoa da; horrela, aldizkariak zita leku bat izan dira, batez ere jendea animatzeko eta ezagutzeko eta ez idazle bakoitza bere etxean egoteko.
Uste dut horregatik beti eduki dugula bai guk eta bai mundu guztiak aldizkari bat egiteko grina eta literatur korronte gehienek hasiera aldizkari batetan izaten dutela, afari bat, postreak, kopak eta aldizkari bat egiteko gogoa. Orain, pena da, baina hemen egiten diren aldizkariek ez dute literatoaren beharkizun hori betetzen eta ez dut esaten nobelagile edo poeta, baizik eta literatura, XIX mendeko periodiko haik zirena ezta, opinio, eritzi, ensaio aldizkariak.
Eta gero, guretzat grabea, nola gu behartu gaituzten eta beharbada, zuek zarete horretan kulpableenak, estiloa gordetzera eta nola neri behintzat momentu konkreto batean oso zaila zitzaidan estilo horretan gauzak esatea, nik Z. ARGIAn serio ezin nuen hitzegin, hori beharbada beste problema bat da, baina...
–Lehengo Z. ARGIAk edo «Gazte haiz» sekzioak behintzat betetzen aI zuten idazleen harreman leku izate hori?
–"Gazte naiz" eta "Herriak eta gizonak". Hau uste dut plataforma interesantea izan zela jende asko formatzeko, ez irakurleak bakarrik, baizik eta idazten zutenak ere bai. Hau da neretzat oraindik superatu ez den orrialde bat ensaio politikoan, Rikardo Arregik egiten zuena.
Orduan, nik uste dut inportantea dela eta Z. ARGIAkook egin behar zenutekeela buelta eman eta berriro topaleku egin, ez? Herriko plaza ez inprimategian baizik eta benetan, fisikoki.
–Hariari jarraituz, "Gazte naiz", eta «Herriak eta Gizonak»en garaitik USTELA aldizkariaren garairaino salto bat dago.
–Guk bitarte horretan kantanteekin jaialdi bat egin genuen eta bertan erabaki zuten «Ez dok hamairu" izena erabiltzea eta JARRAItik kanpora geratu ziren, orduan uste dut hasi zirela arazo politikoak sortzen, eta ELA-ETA zen arazoa.
Bueno, eta nik liburu bat idatzi~ nuen, «100 merto», hemen ezin izan nuen argitaratu eta konkurtso batetara presentatu nintzen, MUGALDILren konkurtsora eta lehen saria eman zioten. Gero Haranburuk argitaratu zuen eta sekuestratu egin zuten.
–Eta zuek biok, nola elkartu zineten?
–Ba, anekdota.baten bidez elkartu ginen, benetan kasualitate hutsa izan zen hura, nik uste dut 75. urte hasieran izan zela.
–Gogoratzen-nauk Eguberriak zirela pinoi batzuk eraman nituelako hire etxera joan nintzenean, dio Koldok.
–Beste denak etorri eta ardoa edatea besterik ez zuten egiten; nahiko gizarajoa zen hau, ja. Eta hernen hasi ziren gure harrernanak.
–Bueno, eta USTELA aldizkaria ateratzea, nola izan zen?
–USTELA erabat literarioa zen eta horietan politikoena MERMELADA izan zen, bion artean egin genuena, besteak beste.: Aldizkari batek ez du literarioa bakarrik izan behar; gogoratzen naiz Oteizarekin sartu ginela, bilinguismoaz hasi ginela, etabar. Gero erreforma etorriko zen eta parlamentarismo hau eta bestea eta guretzat, txorradak esaten ziren neurrian, txisteak egiteko "terreno abonado" ez? Ajuriaguerra. Monforte, gainera nola orduarte txisterik ez zen egin.
-USTELA ekonomi aldetik kalamitosoa zen eta batez ere salmenta aldetik eta gero horrek ematen zituen lan administratiboak, baina politena rebista egitea zen.
–Gero, Z. ARGIAko «baietz astea gaizki bukatu» egiteko Bernardo, Ibon eta laurok elkartu ginen, baina beste biak guk konbenzituta etorri zirenez eta ez gehiegi, utzi egin zuten eta gero ZERUKO ARGIAn krisis bat izan genuen.
–ZERUKO ARGIArekiko krisisa?
–Bai, utzi egin genuen, gogoratuko zarete noski. Beste aldizkari berri bat atera behar genuela eta OH EUZKADI atera genuen; -hura oraindik kalamitosoagoa gertatu zen eta, berriro Z. ARGIAra. Nik behintzat ez dut berriz aldizkaririk aterako liburuxkak egiten jarraituko dugu eta kito.
–Hi, bai, aldizkari berriren bat atera. Beharko diagu..
–Bai, bueno, baina mundiala. .
–Anekdotak alde batera utzita, hor azken finean literaturgintza dago, euskarazko litaraturgintza hori ia zer demonio den.
-Egia esan neri ez zait inporta. Neretzat eta literato izan nahi dueneko adoleszenzia bukatu duen batentzat, asuntoa asteroko lan batean hastea da eta lanerako nolabaiteko kapazitatea daukan norbaitekin, Ramonekin, eta neretzat batez ere oso inportantea ezan zen norberaren lanarekiko distantzia eragiten duelako, norberaren lanari buruz nolabaiteko eszeptizismoa sortzen duelako dudarik gabe. Sergatik? Bueno, astero artikulo bat egitean, nolabait haiz politikaren jorratzaile, literato, euskeraren haustaile, garai batetan holako zerbait izan gintuztean eta era berean txistosoak.
–Ni hala ere seguru negok edozein periodistak, baino lau aldiz denbora gehiago inbertizen genuela lan horietan, seguru, seguru. Baina gero lanak sarritan frustratu ere egiten dik.
-Hau uste diat askoz nabarmenagoa "Oh Euzkadi"n izan dela baina. besteetan ez. "Baietz astean"en benetako elkarlana egiten genuen: lanak diskutitu, batak besteari argumentoak entregatu ,eta artikuloa ia nahiko mamitua geratzen zen.
–Eta gero zergatik hasi zineten elkarrizketak egiten?' ''
–Beste bizigarri bat bilatzearren, bai guretzat eta bai Z.ARGIArentzat, gu zuek baino Z.ARGIAzaleagoak izan gara eta hori ez duzue sinistuko baina egia da.
–Bai, gero akaparatzea ere pentsatu genuen,... hori bai ez zenekitela, baina nolahani ere nolabait Z. ARGIA betetze lanean lagundu nahi genuen eta bai baitakigu elkarrizketak irakurtzen direla.
–Baina ez dakit oso garbi geratzen den, liburu idazle errekonozituak izanda, aldizkari batetan la-nean aritze hori.
–Garai batean behintzat guk horrela pentsatzen genuen, ez, literatoak herri funtzio sozial bat bete behar duela, ez liburuena bakarrik, eta batez ere kontutan.hartuta gure literatura ez dela beste munduko gauza eta ez garela ez Carpentier, ez Lezama, ez Joyce eta ez Axuiar ere. Enfin, gure lana nahiko eskasa da eta gure literatura militantzia den neurrian, literatura sozialago bat ere egin genezakeela, ez? Eta garai batean pentsatzen genuen eta gaur ere bai beharbada, bagenituela gauza batzuk esateko, orain ere, bilinguismoari buruz, sanidadeari buruz...
–Euskara batuari buruz, eta beste era batetan gainera.
–Hori da, ez antiperiodistikoa zela pentsatzen genuen modu batean, esate baterako ANAITASUNAko roiloak, ZEHATZ, JAKIN, tal... Beste era batera esan zitekeela, besteak bezain serio, beste grazia batekin estilo batekin. Hori, estiloarekin.
–Bai, irakurlea aspertu gabe. Nik~ kultura haundirik ez dut baina ikusten dut ailegatuko nintzatekeela, zenbait gauza, gai kulturalak edo, modu amable batean ematen, rollero jarri gabe.
.–Bai, esate baterako, bilinguismoari buruz kristoren roiloak, eta oraindik ez dago bilinguismoaren teorizazio bat, eta;Euskal Herria bezain toki konfliktibo eta aberatsa hizkuntza mailan seguro ez dagoela bazter guztietan. Aberatsa esan nahi dut, txoke linguistikoarengatik; seguru hemen ematen den espektroa toki gutxitan ematen dela. Hortaz baditugu gure teknikoak ere, baina ez digute ezer aklaratzen.
-Eta orduan, zergatik ez horretan jarraitu?
-Bueno, nik uste dut problema inportante bat zera dela, bide horretatik profesionalizatzearena...: beti horretara ailegatzen gara, eh. Maila batean ia lan serioa edo egiteko, lan normal baten orduz kanpo ba posibilidade gutxi izaten dela eta beste gauza batzutarako gaur finantziabideak aurki daitezkeen bezala, uste dut asmo horietarako oso zaila dela finantziabide bat aurkitzea; ni aspaldian nago resignatuta alde horretatik, bueno, ahal denean, ba egiten dira halako inkursio batzuk, baina tira, zergatik ez jarraitu, ba horregatik.
–Azkenean hortaz, ez profesionalizatzearen problema.
-Ikusten duzu, esate baterako gure aldizkari batetan ez da posible. Bueno, finantziabidea, nik uste dut finantziabidea ez zela problemarik haundiena hileroko bat ateratzeko.
–Bueno, baina guk beste apostu batzuk genituen, propagandarik ez ateratzea bat.
–Bai, baina papera finantziatzeko, hori duk beste bat. Lana, lan ordutatik kanpora egin beharko genian eta bueno, gainera lan hori, proiekto hori aurrera ateratzeak batez ere ehundik hirurogei edo hirurogeita hamabost gustatzen ez zaizkizun lanetan jardutea suposatzen badu. Esate baterako errebista bat ateratzeko Inprentara joan beharra, distribuitu beharra eta horrelako zeratan ibili beharra.
–Baina ZERUKO ARGIAren kasoan ez zegoen inprentaren eta distribuzioaren problemarik, hortaz...
–Gu petatxo bat ginen.
–Bueno, ba beharbada, proiektoari osotasun bat eskatzen zaiolako, ez? Beharbada hori da gure akatsa, ez? Gauza bat aurrera ateratzeko osotasun bat eskatzen diozula, edo.
–ZERUKO ARGIAn ez zen bilerarik egiten eta egiten hasi zirenean garai batean guk esan genuelako, bueno, osotasun bat behar da eta bilerak gutxienez egin behar dira eta orduan hasi ginen eta bi edo hiru astetan egin genituen. Desastre atera ziren baina hor nabaritzen da bazegoela, intento bat nolabaiteko zera bat emateko.
–Hala ere ez dut gehiegi entenditzen.
–Jode, lehengo egunean Ramonek esaten zizuena, guk beste era batera egingo genukeela aldizkaria, horixe da. Horregatik ibili gara USTELA, mustela eta OH.EUZKADI eta abar.
–Baina hor dagoena, zuek zeurok badakizue seguro zer nahi duzuen?
–Ja ja ja...
–Ez, beharbada galdera inpertinentea da baina...
–Ama izan nuen hori azkenekoa esan zidana.
-Izan ere, konklusio horretara iristen ari gara, ez?
–Zer nahi dugun ez, baina zerbait egin daitekeela hemen, gauzaren bat diferentea, bai, seguro, hori seguro, eta egiteko kapazak garela ere bai, enfin, harrotasun haundirik gabe.
–Baina zer alternatiba?
–Alternatiba bat ere ez; hemen. Orain aidizkari bat finantziatzen bada, ERE da, eta erdaraz da gehienbat...
–Gainera jendeak badaki eta zuek ere hori esaten duzue euskara ez dela errentablea eta...
-Eta :ZERUKO ARGIAren nahia ere hori izan da, ez? ERE bat euskaraz egitea, ez? Edo ERE ZERUKO ARGiA erdarazkoa da edo... Bai, magazine bat egitea, eta nik uste, dut ez dagoela horren beharrik...
–Zeren: beharra dago?
–Berriro ere txokotasuna, gure zerak, gure zerak, besteak erdaraz esan ez ditzaketen gauza horik euskaraz esatea; enfin, horrek ez du nahi esan sindikal giairik bat ere ez dugula eduki behar, aste giro bat ez dugula izan behar, erdaraz argitaratzen diren liburuen berri eman behar ez dugunik... Baina Irango ejekuzioei buruz jarduteak ZERUKO ARKIAn, nik uste: dut ez duela batere zentzurik,.ez modu. behintzat, klasiko zera horretan, hori bera:EGINek ematen du eta deskuidatzen bazara, euskaraz gainera.
–Beste gauza bat esan nahi nuen, guk ez dakit zergatik, bueno, Ramonen generazioak barka ezak, eh?–, nik ez dakit nola defini daitekeen, hori, edo frankismoan eskribitzen hasitako jendea edo nik ez dakit nola, bazuen militantzia zentzu bat; hemen beti esan da, militantziarik ez, militantzia boluntarismoarekin konfundituz, eta ez beharbada boluntarismoa ez da hain hona, baina militantzia ez dugu zergatik ahaztu behar.
–Euskaraz liburnuk idaztea ez al da nahiko militantzia?
–Ni erdaraz idatziko banu baino famosogoa naiz.
–Hortaz, Andoainen ere galdetu zigun batek soil soilik. Euskaraz argitaratzea eta erdaraz argitaratzea beti izan dugu, ba bigarren fila garela, euskaraz idazteagatik, edo euskaraz idatziz errazagoa dela argitaratzea.
–Hori esaten al da?
–Bai, zuek erdaraz eskribituko bazenute putamierda...
–Cabeza de ratón, cabeza de ratón...
–Eta egia esateko, ba gero ailegatzen zara ba bueno, erdal kulturara dedikatzen den jendea ezagutzera eta bueno, ez dakit ba nola esan. Erdaraz ez zara izango Alejo Carpentier eta klaro Frantzira joaten bazara ez zara izango Proust, izango zara ba Madrilen famatuak diren horietako bat.
Espainian Goytisolo kendu eta zer?
–Horregatik, euskaraz eskribitzea ez al da frustrantea?
–Ez da frustrazio bat, guk eta gehienok hori uste dut superatu dugula batez ere erdal profesionalekin; profesional euskaldunak aldizkarietan eta erdaraz egiten dutenekin topo egin dutenean desakonplejatu egin direla.
–Gauza bat da erdaraz idazterakoan konplejorik ez sentitzea eta beste bat da zuek liburu bat euskaraz eskribitzen duzuenean mila edo bi milatik gorak ez dutela irakurriko jakitea.
–Begira, ez da kopuru arazo bat.
–Baina kopuru horrek ematen du erantzuna eta oihartzuna ez? Zuen liburuen kritikak non agertu dira?
-Neri hori zer inporta zait. Ez dago kritikarik eta hobe, txorradak esateko, hobe ixilik egotea eta benetan ez zait inporta.
–Hemen aurpegia serio jarri behar duzu derrihor eta esan behar duzu «halakok esaten zuen bezala»... eta ehun orrialde eskribitu duen edonork eta enziklopediak eta biblioteka erdi nutritu bat duenak, badaki hori zitak ateratzea ez zaiola ezer kostatzen, badakigu tesisak nola egiten diren, liburuen azkeneko bibliografiak nola ateratzen diren. Eta gezurra dirudi nola jendeak oraindik hori baloratzen duen, eske gu ere unibersitarioak gara eta hor bai baserritarkeria dagoela.
Eta gero hor segitzen du eklesiastiko panda honek, ez gara sekula libratuko, hori izan da guretzat baztanga mortala, seminariotik atera zen jende hau, nik bihotz bihotzez odiatzen ditudanak, denak, bat sanorik ez baitago, hori izan da euskal kulturarentzat... oraindik beharbada batasuna ez zen egina egongo edo beharbada gipuzkera egina egongo zen, beharbada bi pauso atzerago egongo ginen, ez dakit nola esan, kultur ofizialetik, baina nik uste dut pausoak hobeto emanak izango zirela.
–Eta ex-seminarista horiek zertan egin-dute ba kalte?
–Denetan, kultura mimetikoa egiten. Jende gehiena kanpora joan zen, ni ere kanpoan ibilia naiz, eta zer da tentazioa? Oraindik gaur esaten dena: «He ido a Barcelona, y en las escuelas no sé qué». Hau ez baita Barcelona; Parisen egon direla eta ez dakit zer. Konparaketak egiteko bi tipo ideal hartu behar dituzu, baina bi balore unibertsal desberdinak ezin dituzu konparatu, Paris eta Euskal Herria ezin dituzu konparatu.
Nik banuen asmoa etapak erretzeari buruzko ensaio bat egitekoa, orain ez dut egingo gauza aspergarria da eta. Garai bateko Z.ARGlAn gure artean idazten zuen esate baterako Azkoitiako Itziar apelidua zeukan gizon batek; esaten zituen Azkoitin zer pasatzen zen eta zer asmo zituen eta horrelako gauzak era intimista batetan eta joder, konbibentzia bat bazegoen. Orduan etorri zen euskararen batasuna,. hau desde luego horretarako krueia izan da, eta ia nabaritren zen zein den kultoa eta zein ez. Harek esaten zuen bezala, «la ez, euskera ere, gurea ez, guk ia...» eta tapa, likidazioa.
–Atañorena, orain derrepente kristo guztia ari da esaten liburu kojonudoa dela bere kristau kutsua kenduta, ze euskara eta, baina asto hilari harrika. Hemendik berrogei urtetara EUTGn norbaitek tesis bat egingo du esanez nola gure herrian bazuen jendeak eskribitzeko ez daki t zer eta... baina akabatu denean, baina bizirik dagoenean akabatzea eta likidatzea, lau estudiantilo ex-seminaristek, lizentziatu ez zirenek, jata seminariotik bota zituztenek eta gero popular eta popular eta popular hori da.
–Orain beste gauza bat, gainera hizkuntzarekiko ez dago benetako konpronmisorik, euskara batua kriston inbentoa izan zan, orain, alde batetik mesederako eta bestetik kalterako.
–Lehen batasunaren aintzindariak eta orain...
–Nik oso ondo ikusten dut batasuna eta nik ez dut esaten lan hori txarra denik, baizik eta lan ho- rrek ez duela anulatu behar; badakizu, hemen kultur ofizial bat egiten ari direla.
–Bueno, sarritan aipatzen duzue kultura ofiziala; beti botatzen da zenbait gauza nahiko topiko bainan errealitatean zer dago?
–Bueno, ba jesuitak euskal kulturaren alde jarri .dira, EUTG eta horrelakoak hor dabiltza... Begira, Euskal Unibertsitatearen:aldeko burruka jesuita eta frantziskanoen arteko burruka baldin bada, gu errekara... Esate baterako guk MERMELADAn ensaio batzuk egin genituen, baina behar bada gertatu zitzaiguna mugak behar bezala ez genituala, muga ez genuela ondo hartzen. Behar bada beste batzuek muga hobekiago bilatuko dute gaiak pedanteriarik gabe erabiltzeko; Nik uste dut; hor bai garela baserritarrak, kultura rural batetik atera garela, derrepente urbano egin gara eta oraindik gure buruaren erreformazioa egiteko; gauean. joaten gara etxera, gure aita ikusten dugu eta lotsatu egiten gara, hori dudarik gabe, eta «como muy bien decia Engels...».
–Marginal izateko bokazioa al duzue?
.–Nik,ez da batere.
–Nik garai batetan bai inor ez dago libre desgrazietatik.
–Hizkuntzara, itzuliz, zuek erabiltzen duzuen euskara hainbestek hainbeste gorrotatzen duena– nondik norakoa duzue?
–Euskara dudarik gabe problema bat da. Euskaraz teknika nuklearra aztertu daiteke ala ez? Hori ez da problema, problema cada dos por tres « me está dando el coñazo», «estoy hasta los cojones» eta «este tío es un muermo» ezin direla euskaraz jarri eta orduan hori da gure burruka.
Izan ere euskarak baditu posibilitate horik denak eta gehiago ere bai, aztertu egin behar dira, sakondu eta lan hori ez da egiten.
–Eta zuk Koldo, non aurkitu zenuen «Zergatik bai» liburuan.erabiltzen duzun euskera?
–Bueno, ba baxoerditan ibiliz, aze meritua, instinto pixka batekin.
–Baina zure euskara normala nongoa da?
–Idearik ere ez. Nik hika duela gutxi ikasi nuen, Ramon Etxezarretarekin elkartu nintzen eta hemen pote batzuk hartuz ikasi nuen, gero nere aitaren hika aztertzen hasi eta orduan... eta gainerantzean euskara hibrido bat, nere gurasoak Altza eta Ergobiakoak dira.
–Eta zuk nongoa duzu, Ramon?
–Nik Axkoltikue; benetan nere ama azkoitiarra da eta aita mutrikuarra eta egia da, nik neure euskara kortse batetan sartuta bezala erabili dut baina orain lasai egiten dut azkoitiarrez.
–Begira, azken hogei urte hauetan lokuziorik hoberena eta bakarra sortu duen idazlea Gabriel Aresti da, eta Pernandoren egiak "Perogrullada" esateko. Honetarako eduki behar da euskal kulturaren eta euskal literaturaren ikuspegi global bat, izugarria, eta hau euskara ikasi zuelako eta euskararenganako konpromisoa eduki zuelako da, ez tradizioz eta ez ezer, baizik konbenzimentu politikoaz eta gure atzetik datoztenek hori etzeukatek. Euskararekiko konpromiso bat eduki behar da.
–Baina zer da hizkuntzarekiko konpromisoa?
–Lehenbizi euskara korrekto bat idaztea, bigarren euskara sakontzea; euskara korrekto bat idaztetik kanpo euskara kuestioan jartzea eta euskara korrektotik gora edo behera beste zera bat bilatzea, hori. Eske euskararen korrektotasunaren paladinak egiten direnek ere ez dute euskara ona idazten, faltak egiten dituzte, orduan, zer ari gara hemen? Eta izenak eta obrak eman ditzaket bertan, eta eten gabe.
–Bai, bai, azken finean militantziaren zentzua galdu egin da eta hau profesionalak berak eta hemen ezin da izan profesionala militantea izan gabe, hori, nik uste dut militantzia boluntarismoarekin galdu dela, militantzia espiritu bat da eta hau gorde egin behar da.
LURDES AUZMENDI. ELIXABETE GARMENDIA
Argazkiak: Txema Ormazabal eta "Euskal idazleak gaur" liburutik hartuak.
13-19

GaiezKulturaKulturgintz
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakIZAGIRRE1
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakSAIZARBITOR
PertsonaiazSAIZARBITOR
PertsonaiazIZAGIRRE1
EgileezGARMENDIA3Kultura
EgileezAUZMENDI1Kultura

ASTEKARIA

853. zenbakia

1979ko azaroaren 25

ASTEKARIA PDF-an

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Mapamundiak Afrikaren benetako tamaina islatu dezala aldarrikatu du kontinenteak

Mikel Garcia Idiakez

Paul Laverty gidoilari britainiarra atxilotu dute Edinburgon, Gazako genozidioaren aurkako kamiseta eramateagatik

Eneko Imaz Galparsoro

BEC ondoko ‘minipisuak’: 1.000 euro hilean eta 24 metro koadro, iruzurrean oinarrituta eta legearen gainetik

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Efemeridea: Garmendia eta Arruabarrena ETAko kideak tirokatu zituen Polizia frankistak bizkarretik Donostian

ARGIA

Festetako egitarauaren argazkia matxista dela salatu du Cascanteko emakumeen elkarteak

Jon Fernández González

Azkenak

2025-08-28 | Euskalerria irratia

Estefi Etxebeste

“Mentalki ongi prestatzea dirudiena baino garrantzitsuagoa da harri-jasotzean”

Abuztuaren 9an errekor berria ezarri zuen Estefi Etxebestek (Ituren, Nafarroa, 2002) Sunbillako Ramon Latasa pilotalekuan. 100 kiloko harria 59 aldiz goratu zuen, eta 2014an Idoia Etxeberriak ezarritako 56 altxaldiak gailendu.

2025-08-28 | Susana Jodra | El Salto-Hordago

Gabriel Aresti omentzen arteak bateratuz

LAIDA ikerketa taldeak Bermeoko Arrantzaleen museoan abuztuaren 28 eta 29 antolatutako ikastaroan egingo duen hitzaldiaren sintesia da Arestiren ekarpen artistikoa nabarmentzea.

2025-08-27 | Patxi Azparren

Askapen prozesu heterokroniko, poliedriko eta “kuantikoa”

Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!

Prozesu heterokronikoa

Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]

2025-08-27 | Montserrat Auzmendi del Solar

Kilate askoko abesbatza

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Le Concert des Nations. La capella Nacional de Catalunya.
Zuzendaria: Jordi Savall.
Abesbatzaren prestaketa: Lluís Vilamajó.
Egitaraua: Mendelssohnen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]

2025-08-27 | Maria Ortega Zubiate

Denge eta chikungunya kasuak ugaritu dira Europan, klima aldaketak eraginda

Abuztuan chikungunya infekzio kasu bat atzeman dute Hendaian. Bero boladek, tenperaturaren igoerak eta eremu tropikaletara egindako bidaiek areagotu dituzte kasuak.

2025-08-27 | Mikel Garcia Idiakez

Eskola-itzuleran 400-500 euro artean gastatuko dute Hego Euskal Herriko etxeek, inkesten arabera

Testuliburuen mailegutza, berrerabilera edota bigarren eskuko azokak ugaritu badira ere, ikasmaterialak gastua izaten jarraitzen du etxe askotan, dirulaguntzak dirulaguntza. Eskola-itzulerak batez beste 400 eta 500 euro arteko gastua ekarriko du Hego Euskal Herriko etxeetan,... [+]

2025-08-27 | Maria Ortega Zubiate

Muruzabal eta Zarrakaztelu suteengatik hondamendi eremu izendatu ditu Espainiako Gobernuak

Izendapenak ahalbidetuko du kalte ordainak ordaintzeko prozesuak hastea. Bi suteetan 500 hektarea baino gehiago erre dira.

2025-08-27 | Eneko Imaz Galparsoro

Frantziako Estatuak “arriskuan” jarriko du EKE, dirulaguntzak 30.000 euro murriztuta

Iaz jasotakoarekin alderatuta, %15eko murrizketa jasango luke Euskal Kultur Erakundeak. Prentsa ohar batean, erakundeak adierazi du erabaki horrek "ondorio latzak" izango lituzkeela: esaterako, hainbat postu arriskuan egongo liratekeela eta kideei emandako dirulaguntza... [+]

2025-08-27 | Urko Apaolaza Avila

Talde ekologistak:

“Auditoretza ekonomiko bat nahikoa izan da inbertitzaileak Muga meatze proiektuan atzera egiteko”

Ekologistak Martxanek eta Sustrai Erakuntzak diote txinatar inbertitzaileek atzera egiteak agerian utzi dituela Zangozako meatzearen "funtsik gabeko arrazoiak". Nafarroako Gobernuari eskatu diote "interes publikoari erantzuten ez dion proiektu defendaezina... [+]

2025-08-27 | Esteban Bastié | Antxeta Irratia

Urruñako sukalde zentrala prest da herriko haur eta adinekoei tokiko elikadura prestatzeko

Herriko Etxeak elikadura burujabetzaren aldeko urrats handia egingo du 380 metro koadroko azpiegitura berriarekin. Sukaldeak haur eta adinekoentzako janari osasungarria eskainiko du, tokiko produktuekin eta tokiko laborantza indartuko du.

2025-08-27 | Mikel Garcia Idiakez

Mapamundiak Afrikaren benetako tamaina islatu dezala aldarrikatu du kontinenteak

“Mapak ez dira erreminta hutsa, sinboloak dira, eta mapa zuzentzea Afrikari buruzko narratiba globala zuzentzea ere bada; duintasun kontua da”. Afrikako Batasunak eskatu du munduan oraindik erabilienetakoa den mapa distortsionatua alboratzeko.

2025-08-26 | Jon Fernández González

Euskal Selekzioak jokatuko du munduko Wallball txapelketan

Wallball txapelketa abuztuaren 27tik 30era jokatuko dute. Euskal Herritik aparte Argentina, Belgika, Erresuma Batua, Valentzia, Herbehereak eta Puerto Rico herrialdeek hartuko dute parte.

2025-08-26 | Eneko Imaz Galparsoro

Oposizioari aurrea hartuz, Bayrou konfiantza mozio batera aurkeztuko da irailaren 8an

"Gehiengoa lortzen badugu, gobernua berretsiko dute; bestela, erori egingo da", adierazi du Frantziako lehen ministroak. LFI Frantzia Intsumisoak, Frantziako Alderdi Komunistak, ekologistek, Alderdi Sozialistak eta RN Batasun Nazionalak, ordea, dagoeneko jakinarazi dute... [+]

2025-08-26 | Montserrat Auzmendi del Solar

Wagner birformulatua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Espainiako Orkestra Nazionala.
Zuzendaria: David Afkham.
Egitaraua: Wagnerren ‘Der Ring ohne Worte’ (Lorin Maazelen moldaketa). Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren 22a.

---------------------------

Oraingo... [+]

2025-08-26 | Jon Fernández González

Israelek Gazako Nasser ospitaleari eraso egin dio, eta gutxienez 20 pertsona hil ditu, tartean bost kazetari

Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean bost kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak.

Eguneraketa berriak daude