Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

osteguna 2025eko ekainaren 19an

Meatzariak Gaur

1978ko urriaren 22an

Inprimatu

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Egin ARGIAkoa

Minero asturiarrei elkarrizketa
Meatzariak Gaur
1944 urtean', erresistentzian zeude nak, defentsibatik ofentsibara pasatzen dira. Hauk ditugu makiak: 4648 urteak izan ziren garranizitsuenak gerrilero háuentzat. Denok dakigu zer gertatu zen azkénean honekin eta 56-57 bitartean ez dira asturinoak berriz, burrukaldiekin hasiko. Eta greba gogorrik ospatuko da berriz ere. Meatzarien klase kontzientzi 'malla oso urrutira iristen da, UGT eta CC.OO dira'hauen gidaritza daramatenak gaur arte, momentu askotan eta denbora luzez estatuko langileriaren abanguardia izatera iritsiz

Gijondik Mieres eta Turona bidean, "Asturias la roja"z mintzatzen zaigu asturiano bat.: Ezker eskubian hondakindegi pilo bat ikusten ditugu, mendiak direla dirudite, baina hura dena zaborra'hutsa da. Meategi herritan sartu eta leheník atentzioa deitzen.diguná itzalean dauden bankuetan aurkitzen diren gizon-:pilak dira. "Mineroak,dira denak jubilatuak, bajan daudenak. Zahartzaroa hartuta daudenak, gehienak silikotikoak dira; orain udaran, beroarekin ongi ibiltzen dira, bainan udazkenetik udaberria bitartean ia denbora guztia hospitalean pasatzen dute".
Meategi bat ikusi ondoren, minero bila hasten gara. Denbora pixkabat pasatzen dugu --puente egiten baitute, bainan azkenean topatzen ditugu eta gogoz prestatzen, dira gurekin mintzatzera; euskaldunak asko maite omen gaituzte asturianoek.
Z.A. Gaur egun zenbat meatzari zarete? Bataz beste zenbat urte?
HUNOSAN 26 bat mila izango dira eta pribatuetan 8 mila inguru, denetara 34 bat mila izango gara; noski barruan eta kanpoan lana egiten dugunok kontatuta. Urteen batazbestekoa berriz, 40 batekoa da, gazteenak 18 urtekoak. 16koren batzuk ere badaude, baino hauk zulora ez dira sartzen, debekatua dago eta oraingoz errespetatzen da.
Z.A. Zein da'egoera ekonomiko-laboral orokorra?
-Egoera oso larria da. HUNOSAn 250 lanpostutárako zazpi mila eskakizun deude. Mintzatzen ari direnetariko bi entrepresa pribatuetan jarduten dira eta esan digutenez bi urte dira HUNOSAn sarrera eskatu zutenetik eta gaur arte!
Lehenago aita batek bere semearentzat azken opa zuena, me ategira joan beharra izatea zen' eta gaur berriz beste irtenbiderik ez zai gu'geratzen eta 'dirua irabaziko ba genu gaitz erdi. Meatzariaren lagun tzaileak 29 mila pezeta jasotzen ditu: 7 ordu lana egiten dugu, hori bai. hainan arriskua ere kontuan izan beharra dago: oso gutxi deukagu. Barruan lanean hari garenók, gar bi konturatzen gara ez dagoela seguritaterik, duela 25 urte bezala posteatzen dugu; posteak egurrez koak dira normalki, kasu batzuetan (HUNOSAn) burnizkoak erabiltzen, dira bainan kasu kontatuetan.
Z'A Posteatu eta bete, zer da hori?
Meategiaren barrua ezagutu gabe oso zaila da barnean gertatzen den guztia jakitea. Zuloan aurrera goazen neurrian, atzean hutsune bat geratzen da, hau zenbat eta haundiagoa izan, lurrak gero eta gehiago tiratzen du. Sapaia eroro ez dadin eta hormak ez dezaten, posteatu eta lurrez betetzen degu.. Pikatzen ari garen lekutik 4 metrora egon behar lirateke hau egiten, baino askotan 50 metro aurrera joan eta posteatu eta bete gabe dagoela konturatzen zara. HUNOSAK errespetatzen du neurri hau. Gertatzen diren istripu asko arrazoi honengatik izaten dira. Errespetatzen ez diren kasutan zerbait lortu nahi izango bagenu, urte osoan greban pasa beharko genuke, berdin beste gauza batzuei dagokionez.
Z.A. Zeintzuk dira. beste gauza horik?
Gure meategian, dena. Itasi trasladotik, garbiketako gelak. etab... 30 lagunaka igotzen gara kamioietan. eguzkia egiten duenean hautsarekin ezin da bat- gelditu. Iriste.n zara dutxetara eta "san mejores les cuadres que tinen les muies que el cuarto de aseo". Egoera, hau "Higiene y Sanidad"era salatu genuen. bainan,: ez zuten ezer egin.
Z.A. Zahartzaroa, zenbait urterekin har dezakezue?
–Gure lanean, urteak ,ezer gutxi esan nahi dute. 65 urtetan egon behar da zahartzaroa. bainan ez dut ezagutzen inor, urte horik bitartean 'minan jarraitzen deniki Erretiratzea. ez gara iristen ez zarelako iristen eta ez dugu kontatzen --edo gaisotasunez erretiratzea. Azken kasu honetan ehuneko 55 bakarrik ordaintzen dute eta heriotz kasuan, sendiartekoiei milioi, erdia.
Z.A Mekanizazio eta seguritate m,ailan, zer pauso eman dira?, l
Pauso handiak eman dira, adibidez pikatzaileentzat. Hauk. heren lanean izugarrizko hautsa tragatu behar izaten zuten, orain "inyección de agua", deitua erabiltzen dute. Pikatzen ari diren puntura ura botatzen dute. horrela ez da hainbat hauts arrotzen. Bestetik. makina ruso moderno batzu ekarri dituzté.''rozadora" deituak. produzioa gehiagotzeko oso onak dira. bainan seguritate mailan oso arriskutsuak. Makilla hauk asko pikatzen dute, diagonalean. beraz makina gero atzera etorri behar da eta ezin da operazioa egin arte posteatu. beraz sapaia erortzeko arriskua dago.
Haizegailuei dagokienez, HUNOSAn pauso handiak eman dira, meategi barruan izugárrizko beroa egoten da; gaur airea sartzeko bitartekoak jarri dituzte. bainan ateratzeko ez dago ezer: mendiko meategietan gauza asko zailtzen da. galeria bukatu arte airerik ez da sartzen
Z.A. Istripuak, hildakoak, nola gertatzen dira hauk?
-Harrigarria da 15 egunean behin hildakorik ez egotea. Hau lehenago aipatu dugun seguritate ezarengatik da. Eta hasu hauetan, errua langilearena da!! Hau esaten dute entrepresarioek. Zigarroa piztu delako kaskorik gabe zegoelako etab...
Z.A.Gertakizun hauen aurrean, nola erantzuten dute langileek eta herriak?
Lehenago beti egoten zen erantzunen bat, greba. manifestaldi. etabarren bidez Baian gaur jendea ohitua dago. ni jaio nintzenean ere istripuak bazeuden eta gaur baino gehiago gañera. alde hatetik gaur baino lagile gehiago zeudelako eta bestetik gaur baino teknika aurrerapen gutxiagorekin.
Honek esan ziguna berbaiezteko aukerarik izan dugu. Turongo meategi bat ikustera joan gara. Aurreko egunean beste batean istripu batean bi minero hil ziren eta hemen normalitate osoa nabari da, bainan honek hadu beste arrazoirik ere. HUNOSA-. ko konbenioan lehengo urtean, klausula bat sartzea lortu zuten sindikatu eta entrepresarioek. Hau dio: "Urte betean greba politiko eta sozialik egiten ez bada, plus berezi bat ordainduko zaie". Eta langileek honen aurrean erantzun egin dute. Baino dena ez zaie ongi irten, lehengo urtean klausula hori bete zuten eta azkenean langileek greba egin behar izan zuten ez baitzien ordaindu nahi plus berezi hori.
Z.A.- Sindikatuei dagokienéz, nola zaudete ?
-Langile gehienak daude sindikatuak eta gehienak CC.OOen. Hau normala da hemen, PCEk betitik izan baitu tradizio handia Asturiasen, bainan UGTren indarra ere kontuan edukitzekoa da.
Lehenago genion bezala, ia denok gaude afiliatuak. bainan kasu askotan afiliatuek ez diete kasorik egilen sindikatuen zuzendariei. bai konbenioetan bai grebetan, meatzariek odola nola daukaten ahal erantzuten dute.
50 urte inguruko méatzari batekin elkartu gara. Gaztetan makiei jana eramaten ibiltzen omen zen, betitik PCEkoa, bainan Carrillo eta Camachorekin ez dator batere bat. "Que Franco mato a mucha gente, no mató a todos los que habia que matar" dio serioski, burokrazia, dirua alperrik galtzea, iraultzaren aurka joatea, hau ez omen da PCE altxalu zutenek antolatu zutena, ez eta ere Comisionesi izen ona eman ziotenak: Kasta honetako jende asko geratzen da oraindik meatzari munduan "Metralleta hartzeko egutia iristen denean, buru asko mozteko daude hemen". Mindua dagoela ez dago dudarik
Z.A. Hemendik aurrera langile kopurua, gebiagotzen ala gutxiagatzen joango da?
Momentuz lan asko dugu. eskakizun pilo bat daude meategi guztietan eta hau seinale ona da, bainan dena dela ez dakigu; kontuan eduki behar baita Estatuko egoera politikoa nola dabilen. Bainan hemendik salatu nahi duguna hau da: geldi dauden meategi guztiak ia zergatik ez dituzten martxan jartzen Batzuetan milaka milioi gustatu zituzten prestatzeko eta ez dakigu zergatik itxiak dauden. Ez dituzte irekitzen ez duteIako nahk dena hankaz gora bota nahi dute.
Meatzarien herrietatik pasa garenean,bi gauza berezi nabarmendu ditugu; alde batetik tristura eta bestetik urbanizazio mailan kuartel hutsak ematen dutela. Etxe guztiak berdinak, ladrilu gorria eta txikiak.
Z.A. Entrepresak egiten al dizkizue meatzariei etxeak?
-"Viviendas industriales" deitzen zaien etxeak badaude eta hauetako kondizioak nahiko txarrak izaten dira. Datu kurioso hezala, ikaztokirik gabe daude eginak hemen Mieresko barriada osoak. Hau kontutan izanik meatzariak hilero ikatza erregalatua izaten duela etxean erretzeko: bestetik. oso txikiak dira familia hiandirik behintzat ezin duiteke inundik sar.
Bestetik , jende guztiak ,kuartelak deitzen die etxebizitza hauei. polizienen berdinak baitira. Bainan hauk hobe dira baterez baino; Turon inguruan adibidez izugarrizko falta omen dago.
Z.A. Kutsadurarik ba al duzue?
-Hemendik ongi serbituak gaude. bai barruan eta bai kanpoan.Barruan grisu salizeko eta erregalatzeko daukagu: hau osasunarentzat oso txarra da. bestetik suarekin kontu handiz ibili beharra dago, bainan ez da zigarro bat pizteko arriskua hakarrik, baizik eta pikatzen ari direnean. askotan saltatzen dute txispak eta esplosio bat egon daiteke. Bestetik. pilatzen den hautsa beldurgarria izaten da. Bien nahaspenak hainbat meatzaile izorratu ditu bizi guztirako; silikotikoz beteak dauzkagu gure herriak.
Kanpoko kutsadurari dagokionez aideko kutsadurarik apenas ez dago. bainan errekak beltzak doaz. Meategietan ikatza garbitzen erabiltzeu den ura zuzenean errekara joaten da. Urtean behin, errekak dragatu egiten dituzte azpian dagoen ikatza jasatzeko eta berriro ere jarrai aurrera.
Eta azkenik hondakindegien arazoarekin topatzen gara. Asturiasen mendi faltaz egongo bagina bezala. mendi artifizialak egin dizkigute. zikinak eta itxusiak gainera. Hondakindegi askok urteak daramatzate bide bazterretan, herri aldamenetan, denak ikatzari kendirtako zaborrez eginak daude. Gaur, zenbait neurri hartu da, adibidez, hondakindegien gabiean lur kapa bat botatzea gutxienez belarra atera dadin bestela sasi miserable bat ere ez baita irtetzen.
Ekologi ikuspegitik, beste kalte handi bat ere egin dute meategiek. Lehenago lurralde hauk denak uretan oso aberatsak ziren, ur azpian izugarrizko ur pilak zeuden. hori esker ganaderitza aurrera ateratzen zuten;gaur . meategisk aurrera doazen heinean ur hori desagertu egin da eta ganaderitza arrisku bizian dago.
Polio, Nicolas, Pola de Sama, San Nicolás, Barredo, etab. luze bat. Barredoko meategian gaudela, garai bateko meatzarien ohitura eta obiturak galdu dituztela esan digute. Inguru guztia kotxez betea dago, langileenak direla ez du inork ukatzen: Zulora beren bokata eta ardo zato –borobila izan beharrean luzazka da, patrikan sartzeko– daramatzate; lehenago emazte edo familiartekoak etortzen omen ziren janaria ekartzera.
Irteeran bai, ez dirudite pertsonak,burutik hanketara beltzak irtetzen dira eta, eguzkia badago, begiak itxita, zazpi ordu argitasunik ikusi gabe egon ondoren eguzki izpiak itxutu egiten baitituzte Lehenengo dutxa, askok bu zo ta guzti hartzen ornen dute, erropetako ikatzak ere botatzeko, zerbaiten premia izaten dute noski.
Z.A. Jakin dugunez meatzarien klase kontzientzia gutxiagotzen doa, egia al da?
-Ez da egia betiko klase konizientzi ttinkoarekin jarraitzen dira esan digu Comisioriesko abokatu batek. Betiko elkartasuna, patroi burgesaren aurkako izpiritua. burrirka zaletasuna etab. ez dira gutxitu. Bainan egia da gaur arazo handi batekin topatzen garela; gaur meategietan jann eta jabe erreformistak dira politika mallan hitzeginez. PSOE eta PCE beti izan dira hemen indartsu mugimendua honek gidatzen duten neurrian. indar iraultzaille guztia asko jaitsi da' bainan egoera zailetan sindikatuek ez dute zer eginik. Dena dela. gaur meategietan benetako Ejerzito Iraultzaile bat dago.
Hemen, meategi iraultzailearen exenplu bezala, Escar jartzen dugu.
Hau betitik denarengatik geratu da. Burgosko epaiketetan 1975eko hauziak Euskadin gertatzen diren erailketak etab...
Bukaera ematerakoan. Euskal Herriko gaia irterzen da eta hau esan digate: "euskaldunak asko maite ditugu hemen. Orain arte berri okerrak izaten genituen eta jendeak ez zituen gauzak ongi ulertzen gaur zenbait alderdi politikori esker eta demokrazi estu honek uzten dituen zirrizuen bidez gauzak zehatzago jakiten ditugu''.
Jende irekia; Euskal Herriko nekazariekin tankerarik badute zenbait mailetan. Itzultzean, silikotikoen hospital aurretik pasatzen gara; orain erdi hutsik dago, baini hilabete bat barru leku falta izango dela esan digute. Gizon hauek itxuraz ez dute ezer, baino birikak ustelduta dituzte. Meategietako beste errealitate triste bat, baino bere alderdi onik ere badute, makien sentimendua ez dago oraindik hila.

Seguritate faltaz gertatzen dira hildakoak.
Ibai beltzak, hondakin mendiak, dira ekologi mailako kalteak.
Mekanizazio mailan aurrerapen haundiak egin dira.
22-24

GaiezEkonomiaLehen sektoMeagintza

ASTEKARIA

804. zenbakia

1978ko urriaren 22a

ASTEKARIA PDF-an

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Erabiltzen gaituzte herriok folklorismorako: landa, animaliak edo euskalkia bera”

Amets Aranguren Arrieta

Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Eneko Imaz Galparsoro

Lanbide Heziketa Duala inplementatzeko modua “anabasa” eta “alegala” izaten ari dela salatu du hainbat irakaslek

Mikel Garcia Idiakez

“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

dantzan.eus | Aritz Ibañez

Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Mikel Garcia Idiakez

Azkenak

2025-06-19 | Sustatu

AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]

2025-06-19 | Xalba Ramirez | Irutxuloko Hitza

Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]

2025-06-19 | Xabier Letona Biteri

Ekialde Erdia

Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]

2025-06-19 | Jon Fernández González

Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.

2025-06-19 | Axier Lopez

Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.

2025-06-19 | Euskalerria irratia

Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.

2025-06-19 | Jon Fernández González

Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.

2025-06-19 | Urko Apaolaza Avila

BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]

2025-06-19 | Garazi Basterretxea

Teresa Zavaleta

“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]

2025-06-19 | Urko Apaolaza Avila

PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]

2025-06-19 | dantzan.eus | Aritz Ibañez

Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik

“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]

Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.

2025-06-19 | Eneko Imaz Galparsoro

Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]

2025-06-19 | Jenofa Berhokoirigoin

Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.

2025-06-19 | Miel Anjel Elustondo

Umandi ikastolak 50 urte

Euskara, bizikidetza eta berrikuntza pedagogikoa ardatz

Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]

Eguneraketa berriak daude