Antton Olariaga Zakilixut egileari elkarrizketa
"Zakilixut Frustatu Bat Da"
Etxeko bati elkarrizketa egitea ez dirudi oso bidezkoa. Baina aldi berean oso tentagarria elkarrizketa egin nahi diogun hori Antton Olariaga baldin badugu. Beraz, Barandiaran Lizeoko ikasleei jarraituz hauek izan baitziren Olariagari elkerrizketa egin zioten lehenak–guk ere magnetofoia jarri eta ordu pare bat pasa dugu berarekin hitzegiten.
Olariaga ZAKILlXUTegatik egin zaigu batez ere ezaguna. Baina hori baino lehen ere historia luze bat du grafismoan. Ez komikigintzan bakarrik, hori izan da ere fama gehiena eman dion lana. Askotan estali dira Euskal Herriko paretak bere kartelekin. Berak begi komunikabideei -bere hitzetan esateko– lotzen die bere lana. Eta begi komunikabideetan ia dena sartzen du, karteletatik zinea eta telebistaraino.
Bestalde, eta hau batez ere komikigintza, KALEA–zentzurik zabalenean–da beti bere oinharria. Ez da harritzekoa bere lehen pertsonaje fijoa KALEKO izenez bataiatu bazuen. Kalean zer esaten den, zer egiten den jasotzen du Olariagak, horretarako MOZORROZKO bezain pertsonaje fiktizoa erabiliko badu ere.
Azkenik, ezin ahantzi bere hitz jokoak– edozein momentutan egiten dizkizunak-- eta bere bertsolaritzarako sena. Guzti hori nahasi eta produktoa Olariagaren edozein lan izan daiteke. Hala ere, ez pentsa gauza hain erraza denik. Olariagaren lanek-badute beste karakterístika bat: oso zainduak izatea forman, hitzetan... denean. Eta guzti hori da Olariagaren alderdi bat behintzat.
-Komikilari nazionala zarela dio baten batek gure artean...
Bueno, hori bi aldetatik idus daiteke. Historian behintzat hau da nere traiektoria. Ni Valentzian lan egiten nengoen eta komunikabideekin harremanak izan nituen, hango LAS PROVINCIASen, eta nahiz eta hasieran problema pila bat izan, zensura aldetik eta betikoak, ez? Han hasi nintzen nere grafismo lana publikatzen egunkari horretan. Ensaioko plataforma bat izan zen. Momentua batetan idatzi nuen ZERUKO ARGIAra, beharbada, ez zekinat nola esan nik nere grafismo lanak erderaz egienan, aldamenean zegoen zergatik ez euskaraz egin. Gero noski, euskeraren aldetik ere problema asdo ditu komikiak, ez? Bide berri bat zen eta nik bidali nuena nahiko eskasa zen, baina hala ere proposamena egin nuen. Orduan dibujo aldetik beharbada interesgarria izan zen ZERUKO ARGIArentzat.
Zer aurkitu zenuen hemen?.
Ni hona etortzen nintzen eta hemengo giroa neretzat nahiko basamortu baten antzekoa edo zen ez dekinat nola esan, grafiaren aldetik eta ensaio bat egiteko bakarrik aurkitzen nintzen ; ez zegoen beste inor edo nik behintzat ez nuen ezagutzen. Esperientzia bat bezala hartu nuen hemnego gauza hori eta bueno, ale bat eta bestea eta bestea eta kolaboratzaile gisan pixkanaka sartu nintzen. Gero plantearatu zitzaidan Valentzia uztea ala ez. Orduan nik dudarik gabe, karrera bukatu gabe neukan eta Bilbora etrorri nintzen karrera bukatzera. Eta horrek eman zidan posibilitatea Euskal Herri barruan lan egiteko, hemengo egoera bertatik ezagutzeko, harrenanak sondotzeko eta ZERUKO ARGIAren estrukturaren barruan pixka bat egoteko. Orduan, hortik maketagintza eta beste aspekto batzuk ere sortzen ziren, azalak egitea etabar. Horrela pixkanaka sartu nintzen eta bakarrik grafismo mailan baizik disenuan ere eta horrek ekarri zuen errebistako jendea ezagutzea.
Eta orduan askok planteiatu zidaten: hik dibujoaz bizi nagi duk? Euskal Herrian eta euskaraz egitea hori, inposiblea da. Nik ere zaila ikusten nuen, baina gero konturatu naiz euskaraz jakitea eta euskara erabiltzea beharbada garantia bat bihurtu dela. Planteiatu zidaten hi zoratuta hago. Euskal Herrian kultur maila zaharo jota zegok, euskarz egitea ez dakit zer eta badadit zer, eta egia zen, eta beharbada lan esdo egin nuen alferrikakoa, baina hala ere pixkanak , nere ustez eskola bat bezala hartu nuen eta ikasi egin dut. Eta ez dakit baina termino finanzierotan inbersio bat bezala zen. Esperientzia hori beharrrezkoa zen, hizkuntzaren aldetik, grafearen addetik, jendea ezagutzeagatik eta hasi nintzen IRAKURekin, gerio SAIOKArekin, gero aldizkari batzutan ere bai, eta beharbada horrrek eman dit posibilitatea gaur nere ahalmenak desarroilatzeko, jendearekin harreman zabalagoak izateko eta horrela, orain ez dut problemarik dibujoaren aldetik bizitzea aurrera eramateko. Momentu batetan utopia izango zen, baina gaur nik euskarz bakarrik egiten dut lana.
Baina hala ere bide hori aukeratu zenuen
Lehenbizi "Fisicas" egiten aritu nintzen, baina gero "Bellas Artes"era saltoa eman nuen. Neretzat batez eree izan zen bueno euskal kulturak hau behar du; artistak bai, baina arte aplikatua ere bai, hautamen bat egin nuen, beharbada hutsune hori nolabait betetzen hasteko. Eta gauza kurioso bat gertatu zitzidan; urte erdi bat edo kolaboratzen ari nintzela periodikoan, nonbaitena lan egin behar nuen udan, eta orduan agentzia publizitarioko anunzio bat irakurri nuen, oso graziosos; zera jartzen zuen_ "Se necesita dibupensante" Koño, gauza majoa zirudik. Eta idatzi egin nuen esanez ba esperientzirik ez neukela, nere praktika periodikoan azaltzen ziren txisteak zirela. Eta onhartu egin ninduten. Beharbada imaginazioaren aldetik edo grafiaren aldetik interesantea zelako nere aportazioa publizitatea egiteko. Eta suerte haundia ezan nuen alde horretatik dibukjante ekipo baten sartu nintzen eta orduan diseinu mailan eta kreatibitate mailan publizitateko mundua ere ezagutu nuen. Gero han ere talde interesante bat zegoen, bai politika aldetik eta bai eskultura aldetik ere, hor, publizitate etxe horretan; harreman nahiko sendoak izan nituen. Eta hortik dator gero ere komuinikabideekin, begi komunikabideekin batez ere, nere obsesioa.
Autoerretratoa
Zure pertsonaien artean badago bizardun kuadrotako alkandoradun bat zure autoerretratoa dirudiena.
Nere planteiamendua dun nolabait estandarizatea irudiak. Bai, tipo normal bat, bere alkandora bere bizara, garai batetako datu eta seinalekin. Nik ez dakit autoerretratoa den. Jende askok esaten du, ez dakit...Nik pintatzen dudan bizarra ez daukat nik...
-Eta nola sortu zen pertsonaia hori?
Bilbora etorri nintzenean SAIOKAko talde horrekin lan egin nuen. ilustrazioak, haurren munduari lotu behar. Problema berri batzuk planteatu zitzaizkidan, metodologia aldetik, grafia aldetik, mundu berri bat zen, baina hori beste kontu bat da. Orduan han ANAITASUNA egiten zen eTa Kintanak proposatu zidan pertsonai bat. Horretarako, ZERUKO ARGIAN denbora askotan ez, nuen pertsonai fijorik egin, nahiz eta -itxurra berdintsua izan azaltzen zirenak. ;ANAITASUNAn bai, KALEKO; hori izan zen ensaio bat errebistaren barruan; bueno, gertakizun bat izan da hamabostaldi honetan eta horri punttu bat jarri, edo puntu bezala gertakizuna eta nik erantzuna bertsolaritza. Desafio apasionanteea eta gaur egun EGINen askoz ere gehiago desarroilatu dut hori. Baina lehenbiziko presonaia fijo a tira batetan sartuta bere estruktura berezia zuen hark ANAITASUNArako izan zen.
–Pertsonaje fijorik gabe PUNTO Y HORA ko horoskopoa izan da zure sail berezi bat.
PUNTO Y HORAkoa serie interesantea zen, baina sekulan ez nuen gustz egin edo zailtasun batekin behintzat. Nere ustez horoskopo bat gartu eta esatea, horoskopoad hau esaten du eta aste honetan hau gertatu da, eta nolabait lotura bat ikusten nuen eta noski, hau gertatu da gertatu behar zelako. Orduan joko hori oso interesantea zen, eta batez ere horoskopoa aitzaki bezala hartuz asunto polita dirudi eta batez ere euskararen aldetk, hizkuntza bat osatzeko. Merkatura ateratzeko nere ustez serie osoa egin behar da eta gogoan badut beste bat horoskopo oso interesante bat hartuz; galoek bazuten horoskopo bat; zeinuak zuhaitzak ziren, orduan hi haiz pagoa, eta ni naiz aritza eta beste ez dakit zer; bakoitzaren karakterra, predeterminazioa eta hori desarroilatzeko noski hemen ere zuhaitzak oso inportanteak izan ditun. Euskal errian, eta lotura ikusten dinat.
Martin Villaren Helikoptero Eta Guzti
-Goazen berrriro atzera. 1975ean "Eta abar" libura argitaratu zenuen
bueno, hori Valentzian nengoela sortu zen kontua. Ikusi nuen ZERUKO ARGIAko espereienzia aurrera zihoala, interesantea zela, beste aldizkarietan euskal grafismoa ez zela desarrollatzen, eta pentsatu nuen, bueno, zergatik liburu bat ez? Eta apropos prestatu nuen liburu bat eta pentsatu nuen editorial bati eskainiko diot. Etorri nintzen eta GERO editorialera joan nintzen. Oso interesantea zela, ez dakit zer badakit zer, bueno, gero istilu famatuak sortu ziren, liburua inprimatu ondoren, GERO MENSAJERERO ren azpian zegoen nolabait, eta MENSAJERO esatea jesuitak esatea, Aitzakia izan zen neska batzuk bikinik azaltzen zirela, zenbait jesuitentzat hori, kolpe bat zela, editorialaren itxura zikintzea. Eta penagarria ezan zen, baina ezkenean liburua irten zen editorialaren izenik gabe, ni editore izngo banintz bezaka, nahiz eta GEROko laguntza banuen. Noski, horrek banaketa egiteko, harpidedunedin ez kontatzeak eta zailtasunik sortu zuen...Gainera nahikoa atzeratu zen ia urtebete.
Horrek diru asko eman zizun, ez?
-Bai, horrekin ba bi ford taunus erosi dizkinat eta Martin Villaren helikopteroa ere bai.
-Jendearen harrera nolakoa izan zen jakin al duzu?
-Ez, eta defekto haundiena perspektiba horren falta da. Jendeak ulertu duen, nola ulertzen duen...noski, dato anekdotiko txiki batzuk badauzkat baina. Hala ere liburu horrek nere ustez harrera ona izan zuen, zabaldu eta ikusi da, pixkanaka saldu da, beharbada esperientzi bakarra izan zelako... Orain akats asko ikusten diot, baina nik planteiatu nuen momentuan egunkari bezala izan zen hala ere, azkenengo tarteko Juana Bixentaren bertsoak eta interesanteak ziren, nolabait estudio bat egin nuen bertsalaritza komikigintzari lotzeko.
--MOZORROZKO. Hori da zure azken pertsonaietako bat hemen astero azaltzen duzuna-. Intriga aparte zer da MOZORROZKO?
--Orain dela hilabete-Joxanton Artzerekin egon nintzen, eta berak ere akuilu kontua, erreferentzi hori esan zidan, jendea nola fijatzen den akuiluan, elemento hain klasikoa baino laser akuilua izatea da, akuilua, zientifiko maila batetara astxatzea da nolabait. Eta gero "utikan" zergatik esaten duen eta... noski, ez dut esan nahi "que se vayan" denik baina... Berriz ere kalean dauden detaile txiki batzuk dira eh.
--Iazko HORMASPRAYKO errealitateko pertsonaia bat, MOZORROZKO fikziozkoa.
--Hemen ia dato berri batzuk datoz edo behintzat irudimenari askatasun gehiago eman diogu, nahiz eta asko ez eman. Esate baterako derrepente agertzen da edo salto bat ematen du: eta laser akuilua bera ere fikziozko gauza bat da...
--Eta MARIZIKIN?
--Bueno, beharbada hori aparte da. Eske bi personaje horik aldizkari baten dinamikan sartuta daude, eta gero orrialde oso batekin eta... orduan, komiki bat egitea ez dugu hasieratik hartu. Lehenbizi Bilbon ANAITASUNArako egin nuen lehen komikia, AIRKO pertsonaiarekin, erromatarrak eta baskoiak etabar, etabar. Kintanaren hitzekin. Hala ere esperientzi inportantea izan zen eta hor beharbada hasi zen gero komiki bat egiteko ideia, biñetak, sekuentziak etabar. Eta hor asuntoa da planteiatzea gidoia noola egin borobila ala itxia, zabala, abentura batzuk jarraitzeko ala ez. Ensaio bat izan zen; gero IPURBELTZen beste modu batera hasi naiz ia, erakutsi nahiean komiki bat nola den posible egitea.
-Euskal Herrian komiki unibertsalarekin loturiko lehen komikia beharbada.
- Teknika aldetik pena bat dut. Lortu nahi dudana da talde batekin lan egitea; teknika desberdinak, koloretan batez ere, aber nola egiten den, elkarrekin lan egin, hori interesantea izango litzateke. Esate baterako Amestoy, hemengo azalak egiten dituena, ba posible da Amestoyk komiki bat egitea baino oso ondo. Eta elkarrekin lan egitea, talde batetan lan egitea, oso aberatsa izango litzateke. Eta orain arte ez dut egin horrelakorik.
–Haurren artean nolako harrera izan duen ba al dakizu?
-Hori ez zekinat ezertxo ere eta pena bat dun. Nik lehenbizi planteiatu nuena komiki konplikatu bat zen, komiki batek normalean bi edo hiru lektura izan ditu, orduan, sei edo zazpi lektura egiteko modukoa. Esan nahi dinat, bueno, detaile batzutaz ez haiz konturatzen eta berriz ere ikusteko. Hortik aparte gero historia batak besteari kontatzeko etabar. Eta nahiko historia zabalak, ez borobilak.
EGIN, Esperientzia Interesgarria
-Baina azkenaldian EGINeko - lanagatik ezagutu zaitu jendeak gehienbat.
-Horko lana neretzat bi puntutan finkatu da. Alde batetik eguneroko lana, horrek dituen loturekin. Hor, kontatuz gero, urtean egiten ditun hirurehun lan aise, eta askotan burua daukan, beste batzuetan nekatua, beste batzuetan agortua eta orduan egunero atera behar dun lana, eta erritmoak ere goraka eta beheraka joaten dira.
-Eta zer erakarri ditu esperientzi horrek?
-Lehen esan dinat bi aldetatik mugatuak daudela gure lanak. Alde batetik egunero egitea eta bigarren, gaiaren aldetik, batez ere ilustrazio mailan. Tirak egiten ditu libre, nahi dunan gaietaz; orain, opinioko ilustrazioak esate baterako egunero egitea, eguneroko gaiekin, ez zekinat, joku hori oso entretenigarria dun. Egunero, joaten naizenean, gai bat ikusten dut mahai gainean, hortaz egin behar dut. Nik irakurtzen dut artikulua eta, berriz ere bertsolari kontutara, nahiz gehiegi esatea izan hori, horri punttu bat jartzea. Gero askotan nere lanak oso intelektualak geratuko dira, baina hala ere prozeso horretan sartuta nago. Nere txistegintza komentariogintza da gehiago. Kortadik esaten zuena umore inglesaren antzekoa, ikuspegi bat, ez da farre eragitekoa, ez dut hori nahi ere. Eta orduan bigarren puntua hori zen, ez? Lehenengoa egunero lan egitea eta bigarrena eguneroko gaiei erantzuna ematea. Eta asko askotan nere komentarioak ez dira izaten erantzunak baizik eta berriz ere galderak eta askok daukate forma "ta ta ta ta ote?". Pentsatzen dut bide sugerente bat ematen diodala irakurleari.
-Horren barruan, MARIZIKIN dago.
-Pentsatu nuen tirako pertsonajea mutila baldin bazen, bestea neska izatea. Neska kritiko bat, opinioko orrialdeetan sartuta dagoenez gero, erantzun horik edo botatzen dituena, bere modura. Baina MARIZIKINen definizioa oso zaila da ematea giro oso berezia dauka berak. Askotan komentatu didate, honek ez al du lanik egiten?
Bueno beharbada nik lanik egiten ez duen orduetan ikusiko duk. Eske beti lurrean etzanda...
-Batan ia beti...
-Bai, noski. Orduan MARIZIKIN hitzarekin ere jokatzen dut; MARIZIKIN Euskal Herrian izaten da batez ere gure aurreko generazioarentzat neska atrebitu bat, ez? Edo behintzat beraientzat gauza zikinak egiten dituena. Beharbada beraientzat gauza zikina izango da kritikatzea. Orduan hartu nuen MARIZIKIN, pretigiatzeko edo.
-Feministaren batzuk uste dut haserre izandu direla.
-Ah, beharbada bai. Eske askotan beste batzuk ikusten ditugu gure barruko eskemekin. Orduan, nik onhartzen dut kritika hori, MARIZIKIN entsaio bat dun, beharbada urtean zehar hartuko din pertsonalitate bat, pixu bat, baina momentuz ez da hain elaboratua pertsonaia bezala, baizik emakume izatea, emakume erreflexiba bat; intelektuala? Ez, bai eta ez. Beharbada askotan azalduko dun nahiko progre. Gero, grafismoaren aldetik, ile hori ematea eta, nere ustez, estetikaren aldetik interesantea zen desarroilatzea, gero gorputzaren formak ere ensaiatzea, larrubixitan azaldu batzutan, bata batekin. Bai, bere estimuloak badauzka.
ZAKILIXUT, Frustatu Bat
- Eta ZAKILIXUT, zer da zuretzat?
Pentsatu nuen tira erotiko bat inoiz ere ez zela egin Euskal Herrian. Irakurle aldetik ere betiko arriskua ikusten nuen, gaizki interpretatua izateko etabar, batez ere burua itxita dutenen aldetik. Bueno, ona izango zela nere ustez eta... Nere erotismoa ez da oso agresiboa nere ustez.
-Egia esan, gafe samarra da ZAKILIXUT.
-Bai, nere ustez frustatu baten historia da. Hori ere kalean dagoela uste dinat, baina atrebentzia izatea gai hori periodikoan ateratzeko... Nahiz hori eta nahiz MARIZIKIN beti beti pertsonaia bakartiak dira eta nere komiki askotan ere hori gertatzen da, pertsonaia bat bakarra izaten da askotan. Eta behar bada uda ondoren ZAKILICUTi...
-Lagunen bat?
-Lagunen bat, proiektoa badut. Orain, integratzeko, sikologia mailan zaila da. Ez da hain erraza beste bat sartzea eta ez, harremanak estutu behar ditun, batez ere bestea emea baldin bada; ez ditun egun guztian ohean egongo. Guzti hori analizatu eta pentsatu egin behar dut. Hortaz, pertsonaia bakartiak dira, askotan soporte fisikorik gabekoak, biñeta han gelditzen da eta ez lurrik, ez ezer, batez ere gogoeta munduan sartuta dagoenean. Eta horregatik arriskua ikusten dut askotan intelektual samarrak gertatzeko edo... beste batzuetan anbiguoak. Konnotazio batzuk ere jarri dizkiot argi eta garbi; alde batetik erotismoa, gero porru famatuak... baina porruarena, ez zekinat, nik teknika grafiko bezala pentsatu nuen...
-Barruko ametsak edo adierazteko...
-Horixe. Orduan, nahiz eta absurdoena izan, bere koerentzia badu giro horretan. Hau da, amets giroan sartzeko aitzakia: porrua. Gauza arraroa bat: beharbada ia guztietan erotismotik politikara saltoa ematen din; orduan ametsak fundituta geratzen ditun jeneralean. Errekurtso hori hartu nuen eta geroz eta gehiago erabili dut eta gaur egun ZAKILIXUT obseso baino frustatu bat gehiago dela uste dut.
-Eta zer erreakzio sortu ditu ZAKILIXUTek?
-Bueno, obseso bat eta emakumea... nik planteiatu nuen eh, horrela bizitzea absurdoa dela ikusten dun irteera gabeko kale bat, askotan tunel batetan sartu dinat eta lurrarekin enamoratua eta ez dakit zer, lurra emea dela eta zuloz betea eta konnotapen horiekin, sartu eta aste bat edo hamabost egun azpian.
Berez, primarioki hartuta, behar bada antifeminista edo behintzat emakume objetoaren atzetik edo... bueno, bai, baina hori posible da emakumeak horrela direlako edo, motibo asko daude atzetik, ez da? Baina, hala ere, horrela hartzea bizitzea, absurdokeria dirudiela nolabait azaltzen da, ez? Irteera gabeko zulo bat dela, nahiz eta egia izan batzutan, askotan. Baina hori ere uste dut kalean dagoela.
Orain, sikologia aldetik esaten dinat, ez gauza gehiago bilatu ZAKILIXUTi. Behin gertatu zitzaidana bueno, aurretik esan behar dut beti eta eskubidea du bere aldetik gehiago jartzeko, bestela absurdoa da komikia baina grazi egin zidan, ez dakit zer saltsetan sartu zen ZAKILIXUT eta azkenean esaten du: "Ados gaude, ez?" edo horrelako zerbait, eta "ados" batek erdaraz hartu zuen eta noski, ados bien arteko zerbait izango zela, eta ja, ja. Eta "ados", bueno, nik jarri nahi nuena "de acuerdo" zen. Eta horrelako anekdotak, komunikabideetako klabe kruzatze horik oso oso interesgarriak dira. Askotan nik intentzioa gauza batetan jartzen dut eta irakurleak beste aldetik. Prueba hori egin dut EGInen bertan esate baterako, tira bat erakutsi jende desberdinari eta zeinen erreakzio desberdinak.
Hizkuntza Fonetikoa Eta Bestea
-Euskara eta komikigintza: garbi dago horik biak lotzea ez dela gauza erraz bat.
-Hori mundu bat dun, hizkuntz grafikoa eta hitzezkoa, fonetikoa. Itxura ere, esan nahi dinat. Ez dakit ikusiko zenuten Euskal Kontseilu Nagusiak azaltzen duen panfletoa, bere boletina. Ba hori ostiko bat da. Nere ustez "hoja parroquial" txarrena hori baino hobea izango da. Eta Kontseilu Nagusi batek aurpegia izatea hori argitaratzeko, hori da... Beharbada medioak oso mugatuak izango dituzte, Arabako diputazioan egiten dela uste dut, "departamento de publicaciones"en. Orduan, esan nahi dut soportea edo medioa ere inportantea dela gauzak esteko. Alde horretatik komikietan soporte hori inportantea da. Askotan, hitzak paper txar batek ondatzen du. Eta horrek nora eramaten du produktoa? Ba jendeak ez erostera azken batetan, etabar, etabar, orduan erdibietan geratzen da produktoa. Prozeso hori dibujante batek ezagutu egin behar du azken irakurlearen eskuetan erortzen dena nola aterako den ikustea. INTERVIU bat ZERUKO ARGIAko paperarekin ateraz gero, aber zer pasatzen den. Bueno, zirkulo bizioso bat da, eh? Hori grafismoaren aldetik.
-Baina euskararen -hizkuntza fonetikoaren- aldetik esaten nizun.
-Jar dezagun papera ona dela, infraestruktura ere bai, dibujoa kalitatezkoa, orduan, hizkuntza sartzen dugu. Bueno, hizkuntzarekin gidoia ere batera doa askotan. Problema asko sortzen da gauza berria delako euskara mailan. Nere problema pertsonala esate baterako askotan izaten da ez euskara ona ala txarra erabiltzea edo joskera edo sintasis hau edo bestea. Bueno, hori, taldeka lana egiten badun, errepetatzea eta ondo egitea ez da hain zaila. Gero dago hiztegi maila batez ere. Gauzak esateko, mensaje bisual hori ondo ulertzeko asko neurtu behar ditun hitzak; ez dun kristoren speecha bota behar, baizik eta gauza laburrak, zientifikoak eta argiak.
Olariaga eta bere pertsonaiak Arturok ikusiak
Gauzei begiratzeko ikuspegi berezia
Medioa inportantea da gauzak esateko
18-23
GaiezKulturaArteaKomikigintzKomikilaria
PertsonaiazOLARIAGA1