ARGIA.eus

Egin ARGIAkoa
Oparitu ARGIA
Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia
igandea 2025eko ekainaren 08an

Pobreen Oihua

Pilar Iparragirre
1978ko uztailaren 16an
Alejandro Etxaniz Garaik, "El Pulpo"-ri elkarrizketa

Pobreen Oihua
"Azkeneko 3 hilabete hauetan Estatu espainoleko espetxeetan 15 presok ustekabean heriotzea aurkitu dute. Agustin Rueda, Bilbon neska eta mutil bat, Zaragozan beste 2, Malagan 2, Burgos, Tenerife eta Barcelonan... Heriotze hauk inork ez ditu garbituko, ez Senadoak, ez beste inork; guretzat(arazo hau dugunontrat) ez baita zilegi gauzak argitzea. 15 hildako hauen arteko-bat iratiltzailea izango balitz, oihuak zeruan entzungo lirateke; baina preso sozialak izanik, inork ez du ezer jakin nahi".
Alejandro Etxaniz Garaik, "EI Pulpo"k 25 urte ditu. Ezkondua 20 hilabeteko haur bat du. 3 urte gartzelan egon ondoren kalera irten -berria dugu. "Zuei, Azpeitiko Amnistiaren Aldeko Batzordeko lagunei eskertu nahi dizuet fiantza ordaintzea. Askatasunak eman didan poza baino handiagoa izan dela zuen ekintza esan nahi dizuet. Ezin dut gauza gehiago esan, lotsa ematen baitit " dio Etxanizek. C.O.P.E.L. sortu baino ehenagoko espetxeak ezagutzen ditu. Nolakoak ziren hauk?
-Espetxe mugimendua sortu baino lehen presoak kontrolatu eta bata besteari bijilatu egiten ginen. Sistimak organizazio eder bat zuen, kirol eta futbola nagusi zirelarik, inongo kultur harremanak izan zituztenak, eta espetxe barruan egondako denborari zentzua aurkitu behar zitzaiola ziotenak, pertsonaren duintasunari benetazko garrantzia ematen ziotenak. Horretarako herriarekin harremanak lortu behar ziren, eta herriak harreman horiek beharrezkoak ikusteko gure egoeraren herri izan behar zuen. Gure egoera kalera irten behar zen. Eta horretarako organizatu, egin behar ginen. Organizazio hau sortu baino lehen espetxe barruko bizia ikaragarria zen. Jendea zeharo deformaturik zegoen, espetxeak (egun bezala) delinkuentziaren unibertsitateak ziren bere barnean talde, mafia eta zapalketa ugari zegoelarik . Inork ezin dezake pentsa nolakoa zen presoen bizia trankista espetxeetan, zigorra,- tratu txarrak, biziki irainduak, deprimiturik; eta hortaz gain, ezer ulertu gabe zeuden presoak, zeren espetxe barnean egondako denborak inongo zentzurik ez bait zuen bere bizian... Begira, txori bat kaiolan sartu eta janik ez ematea bezala zen...
–Noilz eta nola ezagutu zenuen COPEL?
Carabanchelgo "Hospital Penitenciario" delakoan nengoela, 1.975ean. Lagun batzu amnistia inguruan mugitzen hasiak ziren, espetxetan iraultzaileak, ez beste preso batzu bazirela herriari azaldu nahiean. Presoen Elkarte bat sortu zuten, aldi berean errepresioa hasten da. 29 lagunek bakoitzak bere burua zauritu zuten; hospitalera eraman zituzten; han gurekin elkartu eta teilatua igotzea erabaki genuen. "Antidisturbios"ak agertu ziren, zauritu eta ez zauritu guztiak hospitaletik ateraz, Carabanchela eraman zituzten eta han porraz eta eskopetaz. egurtuak izan ziren. Laster hasten dira lehen bahiketak: batzu Ocañara, besteak Burgosa... eramaten dituzte eta protesta gogorrak sortzen dira. Presoen mugimenduak sekulako indarra hartzen du bahiketa hauen bidez. zeren burrukalarienak eramaten baitituzte. Funtzionarioentzat ero batzu gara, era hortaz tratatz.en gaituzte Zigor gela egun ugari botatzen hasten dira (badira 200 pasa beharrean aurkitu direnak), egurra errepresioa.;. eta epaiketak! Bainan guk badugu defentsa bat: gure mugimendua, orduan COPEL bezala ezagutzen hasten dena: asambladen bidez presoen disziplina bat jartzen da. Laguntasun askorekin, jendeari kontzientzia har araziz... Indulto baten atzetik goazenez gero, preso asko elkartzen dira.
–Nolakoak dira presoen arteko harrernanak?
--Nik espetxe probintzialak ezagutu ditut. Harremanak onak dira, gutti gora behera presoak ondo eramaten dira. Nahiz eta zapalketa sistima gainean izan; "ondo ikusitako" presoak ere badira, zuzendaritzarekin kolaboratzen dutenak. gazteei zapalketa ezartzen dietenak. e.a. Gartzelari buruz esan denarekin zeharo bat nator: bortsaketak, homosesualismoa, presoen arteko lapurretak eta antzeko gauzak egiazkoak dira. Normala iruditzen zait, zeren pertsona bat deformatuta baldin badago, eta gehiago deformatuko den toki batetara eramana izaten bada, soilik holako bizia egiteko posibilitatea emanez... Kontuan izan gartzela barnean pentsatzea subersioa dela. Beste presoak, sistimatik at geratzen direnak "disidenteak" dira. Duintasuna gauza guztien gainetik jartzen dutenak gaizkiletzat hartzen dituzte.,.
–Eta preso sozial eta politikoen arteko-harremanak, zailak al dira?
- Nik, egia esan. ETAkoak bakarrik ezagutu ditut. Gartzelatik pasa diren onenetarikoak dira. Preso sozialek zenbait "pifia" egin diete, eta zentzugabeko planteiarnentuak ere izan dituzte gure arazoa ezagutzen edo kontuan hartzen ez zutelako. Baina urte asko pasa beharrean . aurkitu dira, eta ezagutu gintuzten, han zer egiten genuen eta zein zen gure erresponsabilitateaz jabetu zirelarik. Eta gure erresponsabilitate bakarra pobreak, pobreenak izatea besterik ez da. Hori kontutan harturik, politikoak ireki ziren, laguntza ematen saiatu ziren, gurekin batera ibili nahiean... Kalera irten ondoren ere, batzu. gutaz gogoratu dira.
–Zein da, zure eritziz, COPEL aurrera eramaten ari den eginkizuna?
–COPELen egundainoko planteiamenduak ez dira politikoak, sozialak baizik. Zokoratuen planteiamenduak. Oraindik herriak errekuperatu ditzakeela ikusten dute, hala nahi dutelako, eta prest daudelako burrukaren bidez hori lortzeko. Duten harma bakarra erabiltzen saiatzen dira: motinak... Errepresioa sekulakoa da. Jendea aspertuta dago bere buruari zainak mozten ;: gero gobernuak gauzak zeharo aldrebes azaltzeko eta herriak ezer ez ulertzeko. COPEL eta bakoitzak bere buruari zauriak egitera batu egiten dira. Salaketa oihuak zauriak dira, sensibilitateari doi egingo diotenak. Gizarteari dei egiteko beste posibilitaterik ez dutenen oihua...
-Kalean amnistiaren alde egiten diren burrukek gartzela barruan jaramonik ba ahal dute?
--COPELek espetxe barruko burruka kontrolatu ezin duen une bat bada. Andalucia . Catalunya eta Euskadin batez ere egindako amnistiaren aldeko burrukak, zenbait alderdi politikok ere elkartasun hitzak agertzen dituelarik... presoak poztu egiten dira eta burrukak handitu egiten dituzte. Badirudi herriak gure arazoa ulertzenl duela!. Baina gobernuak boterearen indarra martxan jartzen du, eta burrukalari onenak El Duesoko penalera eramaten ditu, kanpoko informazio guztia moztuz. El Dueso, hau gertatuari buruz ez dut ezer esango, inork ez baitzuen sinetsiko nolakoa zen penal horretako bizia... Informaziorik ez dagoenez gero, zurrumurru beldurgarriak zabaltzen dira presoen artean. "Jendea hiltzen ari dira" diote, eta beldurra ugaritzen doa, desesperazioarekin batera. Orduan COPELek agiri but atera zuen, itxadon egiteko planteiamenduarekin.
-Jesus Haddad hil zenean "Director General de Instituciones Peniteciarias" bezala Garcia Valdés jarri zuten. Nola ikusten du COPELek aldaketa hau?
--Garcia Valdésen iragan demokratikoa kontutan izanik, oso harrera ona egin zitzaion. Bere lehen bisita El Duesora egin zuen, helburutzat preso soxialen egoerari jatorki erantzutzea izanik. Baina COPELekoekin egon ondoren berak uste baino arazo larriagoa zela konturatu zen. Garbi adierazi genion zein ziren gure helburuak, berarekin noraino joan gintezkeen, baina beste bide bat guk bakarrik egin beharra genuela. Gizon hau nahiko azkarra da. Indultoa, penitentziar erreforma eta. beste gauza asko egitekotan zen. Denboraldi bat itxadoten egon ginen, bainan ezer ez zen gertatu. Orduan Maiatzaren 10erako ekintza koordinatu bat antolatu genuen, 3.000 presoz goitik parte hartu zutelarik. Bakoitzak-bere buruari zauritzea, gose grebak (batzu 40 egunetakoak) e.a. aurrera eraman ziren. Gobernuak oso kanpaina sensazionalista bat eratu zuen.;.(COPELek zerikusirik ez zuela, ero batzu zirela, gurekin ezin zela ezer egin...) . Begira, gu Garcia Valdésekin ezin gara. egon, zeren berak nahitaez zerbait ordezkatzen:du.Hitzez inongo alderdi politikotakorik ez da, gizartearen ordezkaria baizik. Baina hori ez da egia, zeren gizartearen ordezkaria baldin bada, presoekin egon behar da, presoek gizartearekin egon nahi baitute; eta presoen ordezkaria ez baldin bada, gobernuarena edo nahi duenarena izango da.
--Kalera irten ondoren, zer nolako posibilitateak ditu preso sozial batek?
--Oso galdera zaila da hori. Familiak laguntzen badizu, aurrera ateratzeko posibilitateak izango dituzu. Baina, gehienei gertatzen zaiena zera da inoren laguntzarik ez duzula eta posibilitateak zeharo moztuta dituzu.
Preso gehienen irteera holakoa da "nora joango naiz? Eguzkia handik irtetzen da, ba handik noa". Dituen lagun bakarrak bere antzekoak direnez gero, eta kondizio berdinetan daudenez gero, ezin laguntzarik eman. Bestalde, eta honekin lotuta dagoena, poliziak preso sozialen akats berdinak ditu. Honen sikologi eta irtenbideak zeharo ezagutzen ditu. Hiru edo lau preso mota daudenez gero, poliziak badaki bakoitzari nola tratatu...
–Zein izango lirateke preso sozialak egun, izan beharko lituzketen irtenbide minimoak?
--Esango dizudana amets bat besterik ez da. Baina horik dira, COPELen eritiz, irtenbide minimoenak. Indulto orokor bat egotea, preso gehienak espetxetik kalera aterako zituena; lan egiteko posibilitatea ematea, herriaren eginkizunetan parte hartu dezagun; mediku-sikiatra e.a.en atentzioa izatea... Baina amets bat besterik ez dela hori adierazten dizut. Emango digutena hauxe izango da: "Reforma Penitenciaria" egitea, beraiei komeni zaiena, presoekin ezertako kontatu gabe, "peligrosidad social" delakoa moldatzea, 2 edo 3 adabaki gehiago jarri... eta hala, denok pozik. Noski, jende batzuri kontsolatuko dio...Baina guk nahi duguna ez da beste munduko gauza bat, eskubide bat baizik. Eta ikusiko duzu. Hemendik aurrera ezarriko dituzten sistemak hauk izango dira: sari eta zigorra bultzatu gartzela barruan; saria handia eta zigorra sekulakoa, jendeak batera ala bestera egin dezan.
Deuseztu egingo gaituzte. Hau da gobernuaren posizioa... Badira delinkuente "handiak", benetako lapurketak egiten dituztenak -Matesa. Reace e.a.- Eta horien ekintzak zuritzeko delinkuente pobre batzu egotea beharrezkoa zaie, beraiei burukominik emango ez dietenak...
P. IPARRAGJRRE
Martuteneko gartzelan batzarrea.
26-27

GaiezGizarteaSektore bazPresoak
GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakAmnistia
PertsonaiazETXANIZ2
EgileezIPARRAGIRR1Gizartea
ASTEKARIA
793. zenbakia
1978ko uztailaren 16a
ASTEKARIA PDF-an
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
“Galdera da lan batek noiz balio digun, ez geuk distira egiteko, baizik eta kolektibo gisa”
Lander Arretxea
#2
Bihotzetik berriz pasatzea
Uxue Gutierrez Lorenzo
#3
5x19: Kevin Auschwitzen
Beranduegi
#4
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk
Gedar
#5
“Ez nintzateke ase sentituko, lau urteren ostean, hemengo kulturaz eta hizkuntzaz ezertxo ere ez baneki”
Danele Sarriugarte Mochales
Azoka
Azkenak
2025-06-08 | Basilika
Kairos #02: Haragiaz, Maialen Sagues eta Lorea Floresekin
MULTIMEDIA - Basilika
2025-06-07 | ARGIA
Euskara hutsezko plaza bete dute Ziburuko Azokan

1.000 euskaltzale eta kulturazale baino gehiago giro goxoan ibili dira Ziburuko liburu eta disko azokan, eta larunbat goiz eta arratsaldez gozatu dute hitzaldi, kontzertu eta liburu aurkezpenez. 33 argitaletxe eta 10 diskoetxeren lanak ezagutzeko eta erosteko aukera probestu... [+]

2025-06-06 | Jon Fernández González
EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da

Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei. 

2025-06-06 | Jon Fernández González
Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin

Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
 

2025-06-06 | Beranduegi
5x19: Kevin Auschwitzen
MULTIMEDIA - Beranduegi
2025-06-06 | Maria Ortega Zubiate
Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen

Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.

2025-06-06 | Xabier Letona Biteri
Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira

Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.

2025-06-06 | Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk

Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.

2025-06-06 | Uxue Gutierrez Lorenzo
Idoia Asurmendi
Bihotzetik berriz pasatzea

IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.

----------------------------------------------------
 
Termometroak 30 gradutik gora markatzen ditu, uda giroa nagusi da eta Bilboko kaleak herritar aztoratuz beteta daude. Horrelako egun... [+]
2025-06-06 | Jon Fernández González
Torturaren 21 biktima berri aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.

2025-06-06 | Maria Ortega Zubiate
111 Akademiak banatuko duen azken saria jaso du Miren Amurizak

Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.

2025-06-06 | Hainbat sinatzaile*
Non daude kaparrak?

Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]

2025-06-06 | Florence Lazar
Hostopean
MULTIMEDIA - dokumentala
2025-06-06 | Ordiziako Euskal Eskola Publikoaren komunitatea
“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada

Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?

Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]

2025-06-06 | Xabier Letona Biteri
GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.

Eguneraketa berriak daude