Euskal Udalekuak


1976ko ekainaren 06an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
"Euskal udaleku"tako arduradunetako bat den Jexux Mari Arrietari elkarrizketa.

Euskal Udalekuak
Gipuzkoako Ikastolen Elkarteak antolatzen dituen udalekuaz, ihardun genuen aurreko batean; Iratxen eta Agurainen antolatzen dituenetaz, alegia. Federazioak bakarrik ez ditu, ordea, euskal udalekuak moldatzen. Abaigar, Antzin, Beire eta Bernedo herrietan eratzen duenik ere bada, noski.
Jexux Mari- Arrieta dugu udaleku hauetako arduradunetako bat.
-- Historia-zalea zaitugunez has gaitezen haseratik, Jexux Mari.
-- Euskal Herriari eskaintzen zaion lan isil eta baliotsu hau, orain dela hamarren bat urte jaio zen eta «Euskal Udalekuak» izenaz bataiatu zen.
Gauza, pixkatik hasi zen. Ozaetako jauregi zahar batetan. Hor lo egin omen zuen Loiolako Iñigok Arantzazutik Manresara zihoala. Berrogei mutiko eta bost begiralek osatu zuten lehen talde hura. Zenbait eragozpen eta istilu garaitu ondoan, aurrera jo zen. Esperientzia aberatsa gertatu zen.
Ozaetako gauregi hura utzirik, Saturraranen zabaldu genuen udaleku berria.
-- Sorreraz mintzatu zara, baina aldez aurretik asmorik ez baldin bada, ez da ezer sortzen.
-- Euskal Udalekuak antolatzeko asmoa ikastolako zenbaitengandik sortu zen. Haurrek, ikasturtearen buruan ikasten zuten euskara, udako oporretan asko galtzen zuten, zoritxarrez. Horretaz kezkaturik ziren ikastolek, Batzorde bat bildu zuten, eta Arabako Barrian antolatu zuten udalekua.
-- Zuek ez dituzue ikastoletako haurrak bakarrik hartzen.
-- Garai hartan, haur ttikiak bakarrik ibiltzen ziren ikastolan. Eskotarako adinera iritsitakoan, erdal eskolara joaten ziren. Euskal gehienak, beraz, erdal eskoletan ziren orduan. Ikastoletakoek halako premia baldin bazuten, are eta haundiagoa zuten erdal eskoletakoek. Erdal eskoletakoak ere hartu ziren, beraz, Saturraranen. 1969. urtea zen, oso oker ez banago. Ikastolen Elkarte Batza ere orduantxe sortu zen. Ikastoletakoak ez ziren haurren ardura ezin zezakeela har, erantzun zigun Elkarte Batzak, elkarrizketa askoren ondoan.
-- Berrogei haurrekin Ozaetan hasi zineten.
-- Nafarroako Beiren, klaretianoek duten ikastetxe zaharrean, antolatu genuen bigarrena. Saturraranen eta Beiren, berar. 1970.urtea zen. Geroztik asko indartu eta ugaldu dira euskal udalekuak. Abaigar, Antzin, Beire eta Bernedo herrietan ditugu gaurregun. 1.300 haur bilduko diia leku hóiétara aurten. Gipuzkoatik gehienak, baina Bizkaitik, Arabatik, Nafarroatik eta Lapurditik ere badatoz.
-- Honelako lan neketsu bat helbururik gabe ezin daiteke egin.
-- Baldintza bakarra jartzen zaie udaleku hauetara joan nahi duten haurrei: euskaraz mintzatzen jakin dezatela. Hortik jakin daiteke zein helburu duten: haur euskaldunari bere euskal izate eta nortasuna lantzeko aukera egoki bat eman, haurraren izatera eta egoera ahaztu gabe. E.G.B.ko maila guztietako haurrak hartzen dira udaleku hauetan. Uztail-abuztuan hiru txandatan egiten dira. Zoritxarrez, nahi duten guztientzat lekurik gabe geratzen gara.
-- Helburua garbi geratu da, baina helburua iristeko helbideak behar dira,
-- Gure egitamuak antolatzean, oso gogoan dugu haurraren adina eta egoera. 7-8 urtetako haurrentzat eta 13-74 urtetakoentzat ezin da berdin antolatu udalekua, ez jolas aldetik ez kultur aldetik. Baina helburu hori betetzeko bidea denei ematen diegu.
Jolas, kanta, ipuin, antzerki, zinema eta etxeko apainketa berezi eta egokitu baten bidez saiatzen gara haurrak bere euskal nortasuna lant dezan. Euskal udalekuan lanean aritzen diren guztiak (hutsean egiten dute lan, deus ere jaso gabe) euskaldunak dira eta euskaraz ahalik eta ongien egin behar dute. Euskal giro bat sortzen da horrela.
Giro honetan, haurraren izaera ere aberasten saiatzen gara, pedagogi-bide egokiak bilatuz: haurrak talde giroa onar dezan, haurrak bere irudimena ager dezan, bere iaiotasuna eta ahalmenak osa ditzan. Guzti hori jolas giroan, alaitasun giroan batez ere. Baina zenbait aldiz saio seriorik egiten ez denik ez du esan nahi honek, zenbait kultur gai ematerakoan batipat. Lan serio hori laburra eta noizean behin egina den arren, aski gogaikarri gerta dakioke haurren bati, udan jolas hutsa maiteago bait du.
Kultur bide honi jarraiki, udalekuan bizi duten ingurua ere azgutarazten zaie: inguruetako geografia, ondasunak, jendea, lanak, tresneria, edertasunak... Eta fitxen bidez nahiz diapositiben bidez, Euskal Herri osoaren berri ematen zaie. Honela bete ohi dugu geure helburua.
-- Lan haundia benetan. Laguntzarik eta langilerik ba ahal duzue?
-- Lana haundia da, bai. Baina lankide asko biltzen gara horretarako. Direla begiraleak, direla sukaldari eta gainontzeko langileak. Erakunde ofizialetatik ez dugu laguntzarik ia jaso. Pertsona batek baino gehiagok lagundu digu, ordea, bere diruaz, materialaz eta lanaz. Etxe txukuntzeak, esate baterako, «hauzo lanean» egin ohi dira. Bihoakie guztiei eskerrik beroena Euskal Udalekuen izenean.
Gure ustez eta gogoz, Euskal Herriari eta, bereziki, euskal haurrei zerbitzu bat eskaini nahi diegu, gure Herria goratzeko eta aberasteko saiaketa honetan.
Herrialde
18

Azkenak
Fermin Leizaolaren mundu interesgarriak

Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.  

Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]


Lurra eta konpromisoa ardatz, Bizkaiko hamar emakume baserritarren historia kaleratu dute

Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.


2025-06-27 | Hala Bedi
Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote uztailaren lehenetik aurrera

Zuzendaritzak aurkeztutako Enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) atzera bota eta "irtenbide bat bilatzeko negoziaketak hasteko helburuz", Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote.


LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Egunaren bezperan, “sexu askapena eta harrotasuna” aldarrikatu ditu EHGAMek

Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua". 


EHUn kitxuaz, komunitate indigenen erresistentzia aldarrikatzeko

María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]


'Missa Solemnis'
Bihotzetik zeruraino

Beethovenen 'Missa Solemnis'

  • Taldeak: Bilbao Orkestra Sinfonikoa (zuzendaria: Nuno Coelho), Bilbao Koral Elkartea (Enrique Azurza) eta Iruñeko Orfeoia (Igor Ijurra).
  • Bakarlariak: Mira Alkhovik (sopranoa), Nerea Berraondo (mezzoa), Michael Porter (tenorea)... [+]

Baztango Udalak “euskal errepublikaren parte” dela erabaki du

Aurrez, Plentziak, Alkizak eta Gernikak euskal errepublikaren parte izatea erabaki zuten. Baztanekin, dagoeneko Euskal Herriko lau herriek hartu dute erabakia.


'Artxibo biluzia'
Memoria indibiduala, memoria kolektiboa eraikitzeko

Artxibo biluzia
Nor: Intza Alkain eta Javi Barandiaran (Metrokoadroka).
Non: Lemoako Kotxepin aretoan.
Noiz: ekainaren 2an.

-------------------------------------------------------

Lemoan independentzia eguna ospatzen ari dira. Kotxepin kultur etxearen alboan,... [+]


Adin txikikoak dituzten Gasteizko bi familia kale egoeran geratzeko arriskuan daude

Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]


2025-06-27 | Xuban Zubiria
Bretoiera eta Bretainiako kultura sustatzen zuen Breizh kooperatiba itxi dute

Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.


Frantziako Estatuak EEPn 100.000 euro gehiago inbertituko ditu, baina helburuetatik urrun

Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]


Ed Rojas
“Trans legea onartu dute, baina zer gertatzen da identitate ez-bitarrekin?”

Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]


Azken hamar urteetan %21 jaitsi dira iktus kasuak Nafarroan

2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.


Espainiako Kongresuak gobernuari eskatu dio 78ko sanferminetako gertakariak “argitzeko” eta biktimei “aitortza” egiteko

1978ko sanferminetan gertatutako Poliziaren kargak argitzea, horiei buruzko dokumentuak desklasifikatzea eta gertakarietan hildako German Rodriguez biktima gisa aitortzea eskatzen diote Espainiako Gobernuari Kongresuak onarturiko dokumentuaren bidez.


2025-06-27 | Elhuyar
Adimen naturala

Adimen artifizialak adimenari berari buruzko eztabaida berpiztu du: zer da adimena, zertan bereizten dira giza adimena eta adimen artifiziala deritzoguna, zer egitura dute oinarrian… Eztabaida horrekin batera, animalien garunen egiturari eta gaitasun kognitiboei buruz... [+]


Eguneraketa berriak daude