Pere Portabella Catalunyako Zinegilerik - Garrantzitsuena

1975eko urriaren 19an

Pere Portabella Catalunyako zine zuzendariari elkarrizketa
Pere Portabella Catalunyako Zinegilerik - Garrantzitsuena
Pere Portabella, 1928an Figuerasen jaio zen. 1958az geroztik zinegintzariekin zion. Gaurregun egiten den zine asko P. Portabellaren ikus puntuetatik arras- urruti da. Egun, Printzipatuak duen zinegilerik garrantzitsuena bezala hartzen dute Pere Portabella. Zalantzarik gabe, hauxe duzu bere herriarren zerbitzurako zinelana egiten konprometituenik den pertsona. Aldi berean, lanbide horren mintzaira erabiltzen duelarik, zinematographik mintzaira, alegia.
Portabella gizon kementsu, alai eta molde hausle duzu, katalanez azkar eta garbi mintzatzen dena. Martin Santos eta Txillidaren adiskide; donostiarra zuen emaztea. Egiazko demokraziaz jokatu nahi baitu, politik pluralismoa onartzen du, gizarte sozialista batetara bide delakoan. Ripollet-eko Cine-club 73k eta honen zuzendari Joan Morral-ek; eratu ikastaro batetan, "Umbracle" (1972) haren filma interesparrienetariko bat ikusi ondoren, Portabellarekin hitzegiteko abagunea izan genuen.
«1959an Madrida joan nintzenean hasi ziren ene ibilerak hin zine produktora bat sortu nahi bainuen; Catalunyara etorri nintzen gero, hemen zine egin nahirik. Hona ondorioak:
1959. Carlos Sauraren «Los Golfos».
1960. Marco Ferreriren "El cochecito".
1961. Luis Buñuelen "Viridiana".
Viridiana "aferaren" ondorioak aski ezagunak dira. Hartan jo zuen azkena nere produktorak eta Bardem-enak. 1963an Francesco Rossirekin batera gioigile izan nintzen (Il momento de la veritá). Zenbait gioi idatzi nuen baina ez nuen ardietsi zinemara eramatea. Azkenik egin ditudanak hauk dira:
1966. "No compteu amb els dits".
1968. «Noctura 29». Euskal Herrian ikusia den filma luzea.
Lehen aldi honetan, ordea, ohartu nintzen, zinegile naizenez, ezin zirela elkarrekin taxutu zinema espainola eta zinema kalatana. Bi bide oso desberdin dira. Lehenengoa estatuaren zinema politikan sartzen da, baina estatu honek ez du ezertarako gogoan bere baitan dituen herrien kultur berezitasunak. Beraz, Información y Turismo Ministeritzak ez du katalan zinema bat egiteko politikarik eta ez du katalanera zinean erabiltzeko baimenik ematen».
–-Ezin daiteke, beraz, Catalunyan eginiko zinemarik?
–Ezin daiteke egin Catalunyan katalanez zinea, honek berekin dituen alderdi guztiekin: produkzioa, banaketa eta agerketa. Ezingo da horrelakorik, arik eta geure erakunde eta geure ekintzak dituzkegun arte, bai politika alorrean bai kultur alorrean. Zine katalan bat egiteko irtenbiderik ahalezkoena, ene ustez, bazterretik ihardutea da. Gure egoera eta errealitate katalanari begira eginiko filmak sortu eta banatzea. Honelakorik egin da, egin, katalan kultur lanetan: irakaskuntzan, antzerki eta literaturan..
–Baina, ez ahal duzu uste baztertze hori, bi ahoko ezpata izan daitekeenik?
–Baztertze hori egoera berezi batetan ahal den irtenbiderik bakarrenatzat hartzen da. Gu gauden egoeran, uste dut, horixe dugula era bakarra, zinematographik mintzaira bati buruzko lanserio bat egiteko, eta horrela beste alor idealogiketan sartzeko. Ez baitut ikusten bazterretik filmak sortzea baizik. Horrela sistemak eratzen dituenei erantzun. Profesionalen Elkarteek, Fundazio eta Arte Galeriek, TV-ak, erakunde pribatuek enkargaturik edo...
–Ongi deritzagu Portabellaren aukerari baina, halere, haren zinematographik mintzaira irakurgaitza zaio ikusle soilari, ez baitute ia argumenturik, ez musikarik, etenez eta jauzi harrigarriz beterik doudenez. Hala esan digu.
–Ez dakusat zinema burgesaren aurka gudu egiteko beste biderik; zinema burges honek, azkenik, "Z" eta «El último tango» ikustera eramango gaitu; 16 cta 8 mm-ko filmak egitea beste biderik ez da, hots, jendeaz zerikusirik duten filmak eta alienatuko ez dutenak.
Zineklubak-eta, maiz erori dira lakio horretan. Aski izan dute Lo sey eta Welles erakusteaz; ez dute eman zine bizi, egiazko komerzialaren eta ohiturik gaudenaren aurkako bat. Burgesia demokraziazale batek aise bereganatuko luke halako zinerna bat. Gizarte fazistek, asko ez izanik ere arbuiatu eginen dute. Interesgarri zaigu Godard-en kasoa, 35 mm-ko filmak egiteari utzi egin baitio, nagusien bideetatik irten nahirik. Esanahi handikoa dateke Godard-en kasoa.
Gainera, gizon bat errespontsablea denean, bere buruarekin errespontsablea izango den zinema bat behar du egin eta, era berean, bizi den gizartearekin errespontsablea datekeena; gainontzekoak panfleto hutsak dira oso estetikoak eta oso politikoak badira ere. Nik irakurleari hauxe eskatuko nioke: jar dadila nere mailan. Nahasketa proiekzioan has ez badadi, gainontzekoa faltsoa dateke.
Ene mintzaira gogorra dela diozu; ikusleari askatasun osoa ematen diodala esango nizuke. Nik errealitatearen zatiak damaizkiot, hark munta eta taxu dezan. Egia da nik ez ditudala zinemaren arau tiadizionalak, ohizkoak errespetatzen. Joan Brossa-ren poemetan bezala munta ohi ditut gauzak. Irudi batek ez du eskatu ohi hurrengua. Ez dut filma taxutzen ideiez irudiz baizik Berez synboloak, irudiak, zinema abstraktoak dira eta, haatik errealitatea jasotzen saiatu da. Zinea irreala bihurtu da, irtenbide faltsoak eman dituelako. Beti gizon bat eta emakume bat dira agertzen eta ia badakigu nola bukatuko den.
–Esango ahal zeniguke, zein lan ikusten diozun gure gizartean zinegile bati?
–-Ez dut ulertzen nola nahi den herrikoi zinema bat, herriak kulturarik ez duelarik. Demagogia hutsa dela derizkiot. Uste dut, zinegileak arau nagusiak hautsi egin behar dituela herriarentzako zine bat egiteko, zinearen aitzinean nahi dukeen bezala erantzungo duen herri askatu batentzat.
Hildo honetatik egin ditut:
1969. "Miró-1937".
1970. "Poetes cataIans". "Vampir" (Llargometratge).
1972. "Umbracle" «Cantants» F. Pi de la Serra, M. Gerena, J. León".
1974. "El Sopar".
1975. "Montserrat Caballé-ri buruz filma bat ari naiz egiten.
Ene ustez, hemen gure gizartean, zinegileak seksual alorrera gehiegi ari dira jotzen eta hau huskeria da. Zuzendariak ez du tranparik egin behar ez soluziorik eman behar. Irudiak eman behar ditu eta utzi ikusleak bere irudimena erabil dezan. Ideoiogiak ez dira nahastuko eta aldatuko, baldin zinegileok zine mintzaira alda ez badezagu.
Horrexegatik jendeak, proletarioak bezala burgesiak, ez dute ulertzen ene zinema. Ez, ez dut uste ulertuko dutenik, ariketa gauzak oro, eskola, zinea, eliza telebista orain daudenen eskuetan dauden bitartean. Orduan bakarrik ukanen dugu zinema berria.
Zinegileak, gainera, bere sasoineko dokumentu bat jaso behar du. Besterik gabe, gaur Euskal Herrian gertatzen ari dena filmatzea, gauza arras interesgarria izango litzateke. Errealitatea interesatzen zait neri, ez estetika. Kultura menderatzailea hautsi egin behar da, egiazko herri kultura egiteko.
–Egia esan, Portabella-Brossaren "Umbracle", filma ematen ari ziren bitartean, gogorra izanik ere, ikusleak bat egin zuen haren mintzairarekin. Ulertu zituzten synboloak eta irudiak, eta esango nuke, bere burua ere ikusi zuela. Jendea irrifarrez, pozik oldar eta sentibera egon zen. Zinegela eztabaida biburtu zen; frango gutitan gertatzen da horrelakorik areto komertzialetan.
EDORTA KORTADI

PERE PORTABELLA Catalunyako zine-zuzendaria
8

GaiezKulturainemauzendariakPORTABELLA1
PertsonaiazPORTABELLA1
EgileezKORTADI1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Efemeridea: Joxepa Antoni Aranberri ‘Xenpelar’ bertsolariak neskazaharrren defentsan bertso sorta argitaratu zuen

ARGIA

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude