Pere Portabella Catalunyako Zinegilerik - Garrantzitsuena
Pere Portabella, 1928an Figuerasen jaio zen. 1958az geroztik zinegintzariekin zion. Gaurregun egiten den zine asko P. Portabellaren ikus puntuetatik arras- urruti da. Egun, Printzipatuak duen zinegilerik garrantzitsuena bezala hartzen dute Pere Portabella. Zalantzarik gabe, hauxe duzu bere herriarren zerbitzurako zinelana egiten konprometituenik den pertsona. Aldi berean, lanbide horren mintzaira erabiltzen duelarik, zinematographik mintzaira, alegia.
Portabella gizon kementsu, alai eta molde hausle duzu, katalanez azkar eta garbi mintzatzen dena. Martin Santos eta Txillidaren adiskide; donostiarra zuen emaztea. Egiazko demokraziaz jokatu nahi baitu, politik pluralismoa onartzen du, gizarte sozialista batetara bide delakoan. Ripollet-eko Cine-club 73k eta honen zuzendari Joan Morral-ek; eratu ikastaro batetan, "Umbracle" (1972) haren filma interesparrienetariko bat ikusi ondoren, Portabellarekin hitzegiteko abagunea izan genuen.
«1959an Madrida joan nintzenean hasi ziren ene ibilerak hin zine produktora bat sortu nahi bainuen; Catalunyara etorri nintzen gero, hemen zine egin nahirik. Hona ondorioak:
1959. Carlos Sauraren «Los Golfos».
1960. Marco Ferreriren "El cochecito".
1961. Luis Buñuelen "Viridiana".
Viridiana "aferaren" ondorioak aski ezagunak dira. Hartan jo zuen azkena nere produktorak eta Bardem-enak. 1963an Francesco Rossirekin batera gioigile izan nintzen (Il momento de la veritá). Zenbait gioi idatzi nuen baina ez nuen ardietsi zinemara eramatea. Azkenik egin ditudanak hauk dira:
1966. "No compteu amb els dits".
1968. «Noctura 29». Euskal Herrian ikusia den filma luzea.
Lehen aldi honetan, ordea, ohartu nintzen, zinegile naizenez, ezin zirela elkarrekin taxutu zinema espainola eta zinema kalatana. Bi bide oso desberdin dira. Lehenengoa estatuaren zinema politikan sartzen da, baina estatu honek ez du ezertarako gogoan bere baitan dituen herrien kultur berezitasunak. Beraz, Información y Turismo Ministeritzak ez du katalan zinema bat egiteko politikarik eta ez du katalanera zinean erabiltzeko baimenik ematen».
Zineklubak-eta, maiz erori dira lakio horretan. Aski izan dute Lo sey eta Welles erakusteaz; ez dute eman zine bizi, egiazko komerzialaren eta ohiturik gaudenaren aurkako bat. Burgesia demokraziazale batek aise bereganatuko luke halako zinerna bat. Gizarte fazistek, asko ez izanik ere arbuiatu eginen dute. Interesgarri zaigu Godard-en kasoa, 35 mm-ko filmak egiteari utzi egin baitio, nagusien bideetatik irten nahirik. Esanahi handikoa dateke Godard-en kasoa.
Gainera, gizon bat errespontsablea denean, bere buruarekin errespontsablea izango den zinema bat behar du egin eta, era berean, bizi den gizartearekin errespontsablea datekeena; gainontzekoak panfleto hutsak dira oso estetikoak eta oso politikoak badira ere. Nik irakurleari hauxe eskatuko nioke: jar dadila nere mailan. Nahasketa proiekzioan has ez badadi, gainontzekoa faltsoa dateke.
Ene mintzaira gogorra dela diozu; ikusleari askatasun osoa ematen diodala esango nizuke. Nik errealitatearen zatiak damaizkiot, hark munta eta taxu dezan. Egia da nik ez ditudala zinemaren arau tiadizionalak, ohizkoak errespetatzen. Joan Brossa-ren poemetan bezala munta ohi ditut gauzak. Irudi batek ez du eskatu ohi hurrengua. Ez dut filma taxutzen ideiez irudiz baizik Berez synboloak, irudiak, zinema abstraktoak dira eta, haatik errealitatea jasotzen saiatu da. Zinea irreala bihurtu da, irtenbide faltsoak eman dituelako. Beti gizon bat eta emakume bat dira agertzen eta ia badakigu nola bukatuko den.
Hildo honetatik egin ditut:
1969. "Miró-1937".
1970. "Poetes cataIans". "Vampir" (Llargometratge).
1972. "Umbracle" «Cantants» F. Pi de la Serra, M. Gerena, J. León".
1974. "El Sopar".
1975. "Montserrat Caballé-ri buruz filma bat ari naiz egiten.
Ene ustez, hemen gure gizartean, zinegileak seksual alorrera gehiegi ari dira jotzen eta hau huskeria da. Zuzendariak ez du tranparik egin behar ez soluziorik eman behar. Irudiak eman behar ditu eta utzi ikusleak bere irudimena erabil dezan. Ideoiogiak ez dira nahastuko eta aldatuko, baldin zinegileok zine mintzaira alda ez badezagu.
Horrexegatik jendeak, proletarioak bezala burgesiak, ez dute ulertzen ene zinema. Ez, ez dut uste ulertuko dutenik, ariketa gauzak oro, eskola, zinea, eliza telebista orain daudenen eskuetan dauden bitartean. Orduan bakarrik ukanen dugu zinema berria.
Zinegileak, gainera, bere sasoineko dokumentu bat jaso behar du. Besterik gabe, gaur Euskal Herrian gertatzen ari dena filmatzea, gauza arras interesgarria izango litzateke. Errealitatea interesatzen zait neri, ez estetika. Kultura menderatzailea hautsi egin behar da, egiazko herri kultura egiteko.
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]
Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]
Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.
Von der Leyenek eta Trumpek akordioa lortu eta astebetera egin du mehatxua AEBetako presidenteak, Europako herrialdeek hitzartutakoa beteko ez dutela kezkatuta. Europako produktuei %15eko muga zergak ipintzeaz gain, Europako Batasunak AEBetan 600.000 milioi euro gehiago... [+]
Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari.
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]
Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko".
Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.
Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin biltzekoa zen asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko; baina atzeratu egin dute bilera. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei... [+]
Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.
-------------------------
Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]
Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.
Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.
Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]
Urtero legez, hitzordua izan dute igandean Sare eta Etxerat elkarteek Hego Euskal Herriko 11 hondartzatan. Euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzearen aldeko aldarriak egin dituzte.