ELOY ERENTXUN MARGOLARIA


1975eko maiatzaren 18an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
ELOY ERENTXUN MARGOLARIA
Hil honen bian hasieta hamazazpira arte Eloy Erentxun margolariak berrogei kuadro azaltzen ditu Hnos. Iturrino kaleko "Galeria El Pez" en
Bere kuadroetako gaia bi eratakoa da: lehorreko herri ttipiak erakusten dizkigu alde batetik eta itsas eskinakoak bestetik. Lehenbiziko era aspalditik oso ezaguna da Erentxunentzat eta gu guztiontzat ere bai. Esan genezake, Erentxunen kuadroetan ikusten diren lehorreko herri tipi horiek besterik ez zaizkigula geratuko, baldin eta orain arteko abiadan, delako lehorreko (eta itsas eskinako) herri tipi horiek azpiraztzen bagoaz egungo etxegintzaren eraginez. Hau ikusirik, Erentxun margolariak egungo industriaz beterik dauden herriak ere margotzen ditu. Honen ondorio bezala ikus daitezke Pasai Bildumako zazpi kuadroak.
Azkenik galda genezake ea zer nahi duen Erentxunen artegintzak. Kolore sendo eta marrazki egoki batzuk medio dituelarik, margolariak gure gizarteko alderdirik nagusienetako bai azaltzen digu bere kuadroetan, hots, gizonok nolako etxe eta ingurumenetan bizi ginen eta biziko garen. Gure guraso eta aitonen garaia pasa zen, bainan garai hartan ere, amaika arazo zail bazen gaur bezala.
Noiz eta non jaio zinen?
Arruan jai nintzen mila bederatzirehun eta lauean. Azaroaren hogeita bederatzian.
Zure ikasketak non egin zenituen?
Gazte nintzelarik kolejiora joan nintzen. Hain zuzen, Nafarroako herri bateko kolejiora. Gero Gasteizera joan nintzen maisutza ikasteko. Azkenik, Iruinera jo nuen eta batxiler-maisutza bertan amaitu nuen.
Nora joan zinen maisu lanak egitera?
Oposizioak egin nituelarik Asturiasa bidali ninduten.
Asturiasen zein lekutan egon zinen?
Picos de Europa-n Ireno herrian. Herri polita! Oso polita!
Zenbat denbora egin zonuen Ireno herrian?
Hiru urte!
Noiz hasi zinen marrazten edo?
Irenon nengoela hasi nintzen haurrei irudiak egiten marraztuaz eta margotuaz.
Beraz, artegintzan zure lehen pausoa, haurren irudiak marraztea eta margotzea izan ahal zen?
Bai! Beti maite izan dut irudiak margotzea eta marraztea, nahiz eta urte askotan jendeen irudiak oso guti marraztu edo margotu. Zergatik, galde eginen didazu! Betidanik bakarrik nahi nuena egite maite izan dut, eta halere irudia egitea beti maite izan dudala aitortu behar.
Irenon hiru urte pasa eta nora joan zinen?
Baztanera etorri nintzen. Hain zuzen, Ziga deitu herrixkara.
Zenbat denbora egin zenuen Ziga herritxoan?
Gudatea etorri bitarte guztia, Zigan bizi izan nintzen. Gudate garaian Nafarroako beste herritxo batera bidali ninduten, Dorrau herritxora. Handik, berriz bidali nin duten Lodosa-ra, hots, Nafarroako beste herri batera. Azkenean, ordea, maisugintzarekin aspertu nintzelarik Madrida abiatu nintzen Madriden margotzen aritu nintzen urte betean. Han joaten nintzen "Bellas Artes"-era, "Asociacion de pintores y escultores"-era marraztera eta margotzera. Uste dut, hori dena,mila bederatzi eta berrogei eta bi aldera izan zela.
Madriden urte bete egin ondoren nora joan zinen?
Barzelonara!
Eta Kataluniako uri handian zenbat denbora egin zinen?
Urte t'erdi edo bi urte. Han ere margotzera joaten nintzen gaia ingurua eta... Barzelonan banuen osaba bat, "Garaje Erentxun"-en nagusia. Garaje hartan, gordetzen nituen nere margoak. Eta bi urte haiek pasata, Gasteizera itzuli nintzen. Gasteizen ere beste "Garaje Erentxun" bat bazuen nere osabak eta bertara ekarri ninduen. Hor gehiago margotu nuen.
Orain zerbait esan zaiaguzu zure erakusketaz.
Lehenbiziko erakusketa Donostian egin nuen, Garibay kaleko "Pueblo Vasco"-n. Gaur ez da gehiago delako "Pueblo Vasco" erakustoki hori. Bigarrendo erakusketa Oviedon egin nuen, "Sala Masaveu"-en.
Oviedo zure bigarrengo erakusketa egin baino lehen, han egona zinen, hots, Ireno herrian maisu zinela. Agian, garai hartan ezagutu zenituen lagun batzuen bitartez jarriko zenuen Oviedon erakusketa hura.
Bai, holaxe da. Gero, berriz, Picos de Europa inguruetako lekuak margoturik nituen, eta beste irudi edo erretratu batzuk ere bai. Izan ere, lehen esan dizut, haurren irudiak egitea asko maite nuela! Hain zuzen, Dr. Juaristi zenaren laguntzarekin haurren irudiekin bakar bakarrik erakusketa mat montatu nuen Iruineko Ateneon. Nik erakutsi nituen haurren irudi haiek batzuk margotuak ziren eta beste batzuk marraztuak ikatzez edo lapitzez. Horrela bada, segidan hasi nintzen erakusketak egiten: Gasteizko Aurrezki Kutxan, Iruineko Aurrezki Kutxan. Donostian Avenida kalean bazen arte erakustoki bat eta han ere erakusketa bat egin nuen. Zaragozan beste bat. Eta, azkenik, Madriden, Ameriketara joan aurretik.
Margo eta marrazki asko saldu aal zenuen?
Bai! Batez ere Madriden. Banan orain gogoratzen zait neure azkeneko erakusketa Ameriketara abiatu baino lehen Salamankan egin nuela. Hamabosten bat egun margotzen ari ondoren Salamanka ko Casinoan jarri nituen nere margo lan haiek, lagun baten bitartez
Noiz joan zinen Ameriketara?
Berrogeita hamarreko maiatzean
Non egon zinen?
Caracas-en, hamabost urte
Zurekin batean beste euska margolaririk joan aal zen Ameriketara?
Ez! Bainan ni han nengoela orain Vera de Bidasoan bizi den Larramendi, Albizu eta Emaldi margolariak etorri ziren Caracas-era. Hasieran Larramendi maiz ikusten nuen, gero, ordea, Merida eta Maracaibora pasa zen. Albizu denbora gutxi egon zen: margo eta erretratu batzuk egin zituen eta Euskal-Etxean erakusketa bat ere bai.
Orduan giro handia ahal zegoen margogintzarako?
Orain baino gutxiago. Halere bazen zerbait. Nik hango kale, etxe mendi eta erretratoak egiten nituen. Eta ia egindako guztia atzerritarrei, hots, alemanei, amerikanoei... saltzen nien; asko saldu ere saltzen nien jende hauei.
Zure ustez, hainbat eta hainbat euskal margolari Ameriketara zergatik joan dira?
Egia esan euskal margolariak ezezik beste mota askotako euskaldun asko joan da Ameriketara gizaldi eta gizaldietan. Ameriketa euskaldunentzako beti Ameriketa izan da.
Eta noiz itzuli zinen berriz Euskal Herrira?
Hirurogeita lauean edo bostean. Orion egon nintzen hilabete batzutan Donostian etxea bilatu arte. Eta, gero, gaur bizi naizen Donostiako etxera etorri nintzen, Donostia bezalakorik ez dago eta!
Egun, zure margoak, asko gustatzen eta erosten dira.
Bai! Halaxe da! Orain ongi naiz, baina aurretik lan asko egin beharra izan dut.
Erretratu gehiago, zergatik ez duzu egin?
Bakartiar naizelako! Eta erretratuak badakizu... egin ezazu ederra...eta abar! Zuloagak beti esan ohi zidan, batez ere erretratuak egiteko. Bainan nik ez diat behin ere inori kasu egin, nik neure gogoa egin dut. Ez zait gustatzen erretratua enkarguz egitea. Paisajea bera ere ez!
Zure gaia nolakoa da?
Era guztitakoa: Kontrastea maite dut!
Gehienbat non margotu duzu?
Nafarroara asko joaten naiz. Nafarroan bait daude Gaztela, Suiza, eta bien arteko lekuak Ulzama aldean. Riojara ere maiz jotzen dut. Baina, gehienbat, Gipuzkoan, bai!
Esan genezake, zure kuadro berezienak Euskal Herriko herri tipi eta baserriak direla. Gaiaz gainera, kuadroetako koloreak eta bertan gauzak ipintzeko era bereziak dira. Lehen garaiko kuadroak kolore sendokoak, "caracterrez" beterikakoak ziren. Inoren eraginik izan al duzu?
Ez! Barzelonan egon nitzenean anitz margolari ezagutu nuen, onak eta hain onak ez zirenak. Bainan influentzirik, ez! Nik neure modura pintatzen nuen eta hala segitzen dut.
Eta amaitzeko gauza bat bakarra esan nahi dizugu: heldutako bideari jarraitzeko, urte askotan!
Esker anitz zuri!
URZOLA
9

Gaiez\Kultura\Artea\Pintura\Pintoreak\ERENTXUN1
Pertsonaiaz\ERENTXUN1
Egileez\URZOLA1\Kultura

Azkenak
Kneecap, Last Tour eta protestaren merkatua

Kneecap taldea BBK Liven egoteak eztabaida piztu du makrofestibalek protesta politikoaz egiten duten instrumentalizazioaz eta kultura-eredu nagusiaren kontraesanei buruz.


Baionako fiskaltzak ikerketa abiatu du Ane Lindanek EHZn egindako emanaldiaren harira

Espainiako Abokatu Kristauen Fundazioak Bilboko artista salatu du arrazoi beragatik, “eskarnio delitua” egin duela argudiatuta. EHZk barkamena eskatu die artistaren emanaldiak mindu dituenei, baina egoera gorrotoa sustatzeko baliatu dutenengandik “urrun”... [+]


Munduan 220 milioi tona plastiko sortu eta %10a baino ez dira birziklatzen urtero

220 milioi tona plastiko sortzen dira munduan eta %10a soilik birziklatzen da, zifra hori hamar urtez mantendu da bere horretan. Hainbat talde ekologistek salatu dute egoera uztailaren 3an, plastikozko poltsarik gabeko nazioarteko egunean.


Amnistia Internazionalak exijitu dio CAFi Jerusalemgo tranbiaren proiektua bertan behera uzteko

NBEren txosten batek azaldu du Beasaingo enpresak lagundu egiten duela Israelgo legez kanpoko kolonien hedapenean. Amnistia Internazionalek deialdia egin die gobernuei “urgentziaz” esku hartu dezaten txostenaren ondorioekiko.


2025-07-04 | ARGIA
TindEHEr egitasmoa: gazte-taldeen arteko ‘matxak’ euskaratik eta euskaraz

Oraingoz hamabi gazte-taldek eman dute izena. Taldeen arteko bikoteak osatuko dituzte, eta haien arteko harreman informalak euskaratik eta euskaraz garatuko dituzte. Helburua da kontzientzia linguistikoa berpiztea. Euskal Herrian Euskarazek eta Gazte Euskaltzaleon Sareak abian... [+]


Foruzaingoak taser pistolak eskura izango ditu 2026tik aurrera

Nafarroako Barne Sailak araudia aldatu du Foruzaingoak taser pistolak erabiltzen hasteko hurrengo urtean. Pistola elektrikoen erabilera poliziek daramatzaten kamerek kontrolatuko dute.


Lurramak “Bihar ere laborari” lelopean ospatuko du 20. urteurrena

Laborantza herrikoia eta jasangarria bultzatzen duen azokak 20. urteurrena beteko du. Azaroaren 7tik 9ra antolatu duten erakusketa eta merkatuan parte hartzera dei egin du.


Hau altxorra, geure geurea!

-Kax, kax, kax.

-Aurrera!

Maratila kirrikariari buelta eman eta barrura.

Hor zaude zure Donostiako Ibaetako EHUko bulegoan, eserita, lanean, aurrean mahaia bete irakurgai. Hor daude zure poltsatxo beltza lurrean, zure erlojua, ohiko legez, eskumuturrean beherantz buelta... [+]


Tomasita Quiala, munduko “bertsolari” txapelduna

Ekainaren 12an, 64 urte zituela hil zen Tomasita Quiala Kubako izar handia. Azkeneko aldiz, 2018an etorri zen Tomasita Quiala repentista Euskal Herrira, Bertsozale Elkarteak antolatutako inprobisazioaren nazioarteko topaketa batzuen bidez. Dena hartzen zuen gogoan eta denari... [+]


Leire Martinez, Equala berdintasun aholkularitza
“Zaila egiten zaio gizarteari onartzea albokoa izan daitekeela erasotzailea”

Erasoen aurrean jarduteko protokoloaren garrantziaz mintzatu da Equala berdintasun aholkularitza zerbitzuko Leire Martinez. Eraso baten aurrean zer egin, nora deitu eta nola babestu jakiteko balio du. Iruñeko Peñen Federazioarekin aritu dira elkarlanean aurten ere.


Amurrioko Correoseko langileek mobilizazio gehiago egingo dituzte, zuzendaritzak ez baitu kontrataziorik egin gainkarga konpontzeko

Hiru eguneko greba egin zuten ekainean eta enpresak ez ditu bete adierazitako konpromisoak. Horien artean zegoen udako oporren hutsuneak betetzea, CCOO sindikatuak azaldu duenez.


Eguneraketa berriak daude